Σύγκριση δύο μεθόδων θεραπευτικής άσκησης στην αποκατάσταση ασθενών με οσφυϊκό πόνο!
Συγγραφέας Μαρία Μουτάφη Γράφτηκε στις ,
ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΙΛΑΤΕΣ ΕΝΑΝΤΙ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ
Ο χρόνιος οσφυικός πόνος (ΧΟΠ) αποτελεί την πιο συχνή αιτία περιορισμού των δραστηριοτήτων (εργασία, χόμπι, αθλητισμός κ.α.) στις ηλικίες κάτω των 45 ετών και είναι η δεύτερη αιτία επίσκεψης σε γενικό γιατρό.
Η βιβλιογραφία αναφέρει τον οσφυικό πόνο ή οσφυαλγία για να προσδιορίσει το άλγος που αναφέρεται σε ένα άτομο για πρώτη φορά. Την τελευταία 20ετία έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, κατά την αποκατάσταση ασθενών με ΧΟΠ, σε συγκεκριμένες θεραπευτικές ασκήσεις, που στοχεύουν στη διατήρηση σταθερότητας στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Αυτός ο τύπος θεραπευτικής προσέγγισης έχει οριστεί ως άσκηση οσφυικής σταθεροποίησης, κεντρικής σταθεροποίησης ή τμηματικής σταθεροποίησης. Η σταθεροποίηση στοχεύει στην εκπαίδευση συγκεκριμένων μυικών ομάδων, αρχικά με χαμηλού επιπέδου ισομετρική δραστηριοποίηση και στη συνέχεια με προοδευτική ενσωμάτωση σε καθημερινές δραστηριότητες (May & Johnson 2008).
Οι μυικές ομάδες περιλαμβάνουν τον εγκάρσιο κοιλιακό, τους πολυσχιδείς, και άλλους σπονδυλικούς, κοιλιακούς, διαφραγματικούς και πυελικούς μυς.
Η μέθοδος Πιλάτες αποτελεί έναν δημοφιλή τύπο άσκησης και χρησιμοποιείται εξίσου ως μέσο εκγύμνασης και θεραπείας. Το όνομά της οφείλεται στον εμπνευστή της μεθόδου, τον Joseph Pilates, ο οποίος ανέπτυξε την τεχνική του ήδη από το 1920. Οι ασκήσεις της μεθόδου Πιλάτες εκτελούνται με διάφορους τρόπους από ασκήσεις σε στρώμα, μέχρι με ειδικό εξοπλισμό και συσκευές, για να εκπαιδεύονται οι ασκούμενοι σε ποικιλία κινητικών προτύπων και στάσεων.
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει την επίδραση δυο μεθόδων θεραπευτικών ασκήσεων, των ασκήσεων σταθεροποίησης, και της μεθόδου Πιλάτες στην αποκατάσταση ασθενών με ΧΟΠ. Παράλληλος στόχος ήταν να διαπιστωθεί μέσα από τη σύγκριση αν μπορεί η μέθοδος Πιλάτες να θεωρηθεί ως μια εκδοχή των ασκήσεων σταθεροποίησης, λόγω των πολλών κοινών σημείων που διαθέτουν τόσο στο θεωρητικό τους υπόβαθρο, όσο και στην πρακτική τους εφαρμογή.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Όλοι οι συμμετέχοντες πριν την έναρξη της θεραπευτικής άσκησης συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο της λειτουργικής ικανότητας. Μετά την τυχαία κατανομή τους στις ομάδες επαναξιολογήθηκε η λειτουργική ικανότητα μετά το τέλος του προγράμματος, για να διερευνηθεί η επίδραση των μεθόδων άσκησης στις ομάδες.
Η διάρκεια της θεραπευτικής άσκησης ήταν 6 εβδομάδες με συχνότητα συνεδριών 2 ανά εβδομάδα, δηλαδή ο συνολικός αριθμός συνεδρίων έφτασε στις 12. Οι συνεδρίες άσκησης ήταν ατομικές και στις δύο ομάδες. Τόσο στις γενικές αρχές άσκησης στην αντιμετώπιση του χρόνιου οσφυικού πόνου, όσο και στις έρευνες που έχουν διεξαχθεί με παρεμβατικά προγράμματα, σε καμία από τις μεθόδους δεν έχει δοθεί οδηγία για τον αριθμό των συνεδριών ή τη χρονική περίοδο πραγματοποίησης των θεραπευτικών ασκήσεων. Η συνηθισμένη διάρκεια όσον αφορά τις συνεδρίες είναι 6-12 και η διάρκεια 4-12 εβδομάδες. Οι δυο πρώτες συνεδρίες αφορούσαν πρώτα εκπαίδευση των συμμετεχόντων στις βασικές αρχές της κάθε μεθόδου άσκησης. Στη συνέχεια ακολούθησαν οι υπόλοιπες 10 συνεδρίες με τις κυρίως ασκήσεις σε κάθε ομάδα, οι οποίες διακρίνονται για την προοδευτικότητά τους σε δυσκολία. Το σκεπτικό των ασκήσεων και των δυο ομάδων εντοπίστηκε στη βελτίωση του νευρομυικού ελέγχου, στην αύξηση της οσφυικής σταθεροποίησης μέσω της σύσπασης των «κεντρικών μυών» του κορμού και της οσφύος.
ΣΚΟΠΟΣ
Σκοπός της έρευνας ήταν η αξιολόγηση της επίδρασης δύο δημοφιλών στην αποκατάσταση του ΧΟΠ μεθόδων θεραπευτικής άσκησης: των ασκήσεων σταθεροποίησης και της μεθόδου Πιλάτες.
Αποδείχθηκε ότι το είδος της θεραπευτικής άσκησης δεν επηρεάζει τη λειτουργική ικανότητα των ασθενών με ΧΟΠ, καθώς τόσο οι ασθενείς της ομάδας που εφαρμόστηκαν οι ασκήσεις σταθεροποίησης, όσο και οι ασθενείς της ομάδας της μεθόδου Πιλάτες παρουσίασαν εξίσου βελτίωση, χωρίς σημαντικές διαφορές. Και τα δυο προγράμματα θεραπευτικής άσκησης που εφαρμόστηκαν αποδείχθηκαν αποτελεσματικά στη λειτουργική ικανότητα των ασθενών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Μελετώντας τα αποτελέσματα της έρευνας μπορεί κανείς να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για την επίδραση των θεραπευτικών ασκήσεων σε μια ομάδα ειδικού πληθυσμού με μυοσκελετικό πρόβλημα, όπως οι ασθενείς με χρόνιο οσφυικό πόνο. Γενικά αποδεικνύεται ότι η θεραπευτική άσκηση αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του ειδικού θεραπευτή για την αποκατάσταση ασθενών με χρόνιο πόνο, όπως στον ΧΟΠ. Η διαπίστωση αυτή μέχρι στιγμής είναι ισχυρή και αδιαμφισβήτητη και έχει αποδειχθεί με πλήθος ερευνών, αλλά είναι και κάτι που δηλώνεται ως πρώτη επιλογή θεραπείας σύμφωνα με τις κλινικές ευρωπαικές αρχές, που εκδόθηκαν το 2006 (Airaksinen et al, 2006).
Η θετική επίδραση της μεθόδου Πιλάτες στους ασθενείς με ΧΟΠ, που διαπιστώθηκε στην έρευνά μας, έρχεται να εμπλουτίσει και να ενισχύσει τις λίγες ερευνητικές προσπάθειες που έχουν διενεργηθεί εώς σήμερα για την αποτελεσματικότητα μιας ταχύτατα διαδεδομένης μεθόδου θεραπευτικής άσκησης. Δυστυχώς η ανάγκη για μεγαλύτερο δείγμα δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί, αλλά καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα εντοπισμένο στις ανάγκες των ασθενών για επανεκπαίδευση των μυών στην οσφυο-πυελική περιοχή, προοδευτικότητα των ασκήσεων και σωστή καθοδήγηση του ασκούμενου. Διαπιστώσεις που έλειπαν από προγενέστερες έρευνες και υλοποιήθηκαν με πολύ καλά αποτελέσματα.
Το συμπέρασμα που θα μπορούσε κανείς να εξάγει από τη σύγκριση των δύο τύπων θεραπευτικής άσκησης, είναι ότι καμία δεν υπερέχει της άλλης όσον αφορά την λειτουργική ικανότητα των ασθενών. Κάτι που συμφωνεί πλήρως με τις περισσότερες κλινικές δοκιμές, που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια κατά τη σύγκριση δύο μορφών άσκησης ως παρεμβατικά προγράμματα. Η ιδιαιτερότητα βέβαια των δυο αυτών μεθόδων έγκειται στο ότι μοιάζουν αρκετά στο θεωρητικό τους υπόβαθρο, αλλά και στην πρακτική τους εφαρμογή. Και οι δυο βασίζονται στο θεωρητικό μοντέλο της βελτίωσης της στάσης και της κίνησης μέσω τεχνικών νευρομυικού ελέγχου, που αυξάνει τη σταθερότητα της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης μέσω της ενδυνάμωσης των τοπικών σταθεροποιών μυών της οσφυοπυελικής περιοχής. Απλά οι μεν ασκήσεις σταθεροποίησης έχουν περιοριστεί σε πρότυπα δραστηριοποίησης του εγκάρσιου κοιλιακού και του πολυσχιδή μυ, ενώ το Πιλάτες περικλείει τα παραπάνω στις φυσικές ανάγκες μιας υψηλότερου βαθμού συγχρονισμένης μυικής δραστηριοποίησης και ελέγχου των κινήσεων. Ίσως η μέθοδος Πιλάτες να αποτελεί το μεταβατικό αυτό στάδιο από τις αρχικές ασκήσεις σταθεροποίησης του μοντέλου των Richardson&Jull στις πιο σύγχρονες και τροποποιημένες ασκήσεις του Πιλάτες. Ή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ένα συνδυαστικό πρόγραμμα των δύο με τις ασκήσεις σταθεροποίησης να αποτελούν το αρχικό στάδιο της εκπαίδευσης της σύσπασης τωνσυγκεκριμένων τοπικών μυών και να έπονται οι ασκήσεις του Πιλάτες, που περιλαμβάνουν πιο δυναμικές και λειτουργικές κινήσεις ενδυνάμωσης.
