Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία
Συγγραφέας Αλεξάνδρα Κατσαφάδου Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία είναι η υπερβολική αύξηση του σωματικού λίπους και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας θεωρείται νόσος.
Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία, είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε παρόμοια κατάσταση και στην ενήλικο ζωή, κάτι το οποίο μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά την υγεία.
Γι αυτό το λόγο ο έλεγχος του βάρους στην παιδική ηλικία είναι πρωτεύουσας σημασίας. Σήμερα παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση των παχύσαρκων παιδιών, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ποια τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν;
Τα προβλήματα υγείας που οφείλονται σε παχυσαρκία, χωρίζονται σε άμεσα και μελλοντικά. Στα άμεσα περιλαμβάνονται τα ψυχολογικά αίτια, η ευπάθεια στις λοιμώξεις του αναπνευστικού και τα ορθοπεδικά προβλήματα. Πιο συγκεκριμένα, τα ψυχολογικά προβλήματα είναι συχνότερα στα κορίτσια και εκδηλώνονται π.χ. με την χαμηλή αυτοεκτίμηση, την κατάθλιψη, την επιθετική συμπεριφορά, τις διατροφικές διαταραχές, τη βουλιμία κ.α.
Ευπάθεια στις λοιμώξεις: η κακή οξυγόνωση των πνευμόνων οδηγεί σε συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, σε κίνδυνο εμφάνισης άσθματος ή επιδείνωσης του, και σε άπνοιες κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα ορθοπεδικά προβλήματα περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο επώδυνη εκφυλιστική αρθρίτιδα και οσφυαλγία.
Τα προβλήματα που μπορούν να εμφανιστούν στο μέλλον είναι η διατήρηση της παχυσαρκίας και στην ενήλικο ζωή. Σύμφωνα με μελέτες, το 80% των παχύσαρκων παιδιών θα καταλήξουν παχύσαρκοι ενήλικες.
Πιο συγκεκριμένα, στα άτομα αυτά εμφανίζεται αύξηση της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων, της αρτηριακής πίεσης κάτι που βέβαια μπορεί να παρατηρηθεί και από μικρή ηλικία. Ακόμη, υπάρχει πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα, αθηροσκλήρωση, σακχαρώδη διαβήτη. Όλα αυτά τελικά οδηγούν σε βράχυνση του προσδόκιμου επιβίωσης.
Υπάρχουν παράγοντες που ευνοούν την παχυσαρκία;
Παράγοντες που προδιαθέτουν σε παχυσαρκία στην ενήλικο ζωή είναι:
-το αυξημένο βάρος γέννησης (περισσότερο από 4,5 κιλά).
-η παχυσαρκία των γονέων.
-η παχυσαρκία κατά την βρεφική και παιδική περίοδο.
-το χαμηλό μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο.
Πως μπορώ να αντιμετωπίσω την παχυσαρκία;
Για μια αποτελεσματική αντιμετώπιση θα πρέπει να υπάρξει συνδυασμός υγιεινής διατροφής, άσκησης και ψυχολογικής υποστήριξης. Οι αυστηρές δίαιτες δεν έχουν θέση στην παιδική ηλικία. Η διατροφή πρέπει να είναι ισορροπημένη. Η περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά πρέπει να είναι 50-55% υδατάνθρακες, 25-30% λίπη, 15-20% πρωτεΐνες και άφθονες φυτικές ίνες. Οι θερμίδες που πρέπει να λαμβάνει το παιδί εξαρτώνται από την ηλικία και πρέπει να είναι κατανεμημένες σε πέντε γεύματα. Τα παιδιά δεν θέλουμε να χάνουν περισσότερο από 1-2 κιλά το μήνα. Στις μικρότερες ηλικίες στόχος είναι η σταθεροποίηση του βάρους, γιατί το παιδί θα ψηλώσει και θα επέλθει αρμονία βάρους προς ύψος.
Ακόμη, η άσκηση πρέπει να συμπληρώνει τη δίαιτα, γιατί βοηθάει στην κατανάλωση των θερμίδων. Συστήνεται ομαδική και οργανωμένη άσκηση με προπονητή σε ανοιχτό χώρο (ποδόσφαιρο, μπάσκετ κ.α.), 3 ώρες/εβδομάδα. Επίσης, χρειάζεται και η αύξηση της καθημερινής δραστηριότητας.
Τέλος, η ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού ή του έφηβου που προσπαθεί να χάσει βάρος είναι απαραίτητη για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Πρέπει να αποφεύγονται τα αρνητικά σχόλια και να επιβραβεύεται, ακόμα και αν το αποτέλεσμα είναι μικρό.
Πως μπορώ να την προλάβω αποτελεσματικά;
Η παχυσαρκία είναι ένα χρόνιο νόσημα, με μικρό ποσοστό επιτυχίας στην αντιμετώπιση και με μεγάλα ποσοστά υποτροπής. Η πρόληψή της, λοιπόν, θεωρείται αναγκαία και πρέπει να ξεκινάει πριν την γέννηση του μωρού. Η σωστή διατροφή θα πρέπει να ξεκινάει από το τελευταίο τρίμηνο της κύησης που θεωρείται ότι αυξάνονται τα λιποκύτταρα. Μετά την γέννηση του μωρού, η σίτιση του να γίνει με μητρικό θηλασμό, για όσο μεγαλύτερο διάστημα είναι εφικτό, μιας και έχει αποδειχθεί ότι ο μητρικός θηλασμός βοηθάει στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας.
Οι στέρεες τροφές δεν θα πρέπει να μπουν στο διατροφή του βρέφους πριν τον έκτο μήνα και οι τροφές πρέπει να παρασκευάζονται χωρίς προσθήκη αλατιού και ζάχαρης. Η κατανάλωση ζάχαρης και αλατιού δημιουργούν βλαβερές γευστικές προτιμήσεις στο παιδί, που διατηρούνται σε όλη τους την ζωή. Θα πρέπει να παροτρύνεται η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, όσπριων και να αποφεύγεται η κατανάλωση γλυκισμάτων.
Για την πρόληψη της παχυσαρκίας, απαραίτητη είναι η ενθάρρυνση του παιδιού για αθλητισμό και αυξημένη δραστηριότητα. Κατά τη νηπιακή ηλικία πρέπει να πηγαίνει καθημερινά για περίπατο και στις παιδικές χαρές και να παρακινείται για παιχνίδι και τρέξιμο. Στην προσχολική και σχολική ηλικία καλό θα είναι να ασχοληθεί επιπλέον και με κάποιο άθλημα που θα το κρατάει σε κίνηση τουλάχιστον 3 ώρες εβδομαδιαίως. Επίσης, θα πρέπει να μειώνεται ο ρόλος που αφιερώνουν στον υπολογιστή και την τηλεόραση, διότι εκτός της ακινησίας συνδυάζεται και με κατανάλωση αναψυκτικών, ξηρών καρπών ή τσιπς.
Κλείνοντας θα πρέπει να τονιστεί με ιδιαίτερη έμφαση ότι η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας θα πρέπει να ξεκινά με την πρόληψη από την παιδική ηλικία και όχι με αυστηρές και χωρίς διάκριση δίαιτες στην ενήλικο ζωή.
Αλεξάνδρα Κατσαφάδου,
Παιδίατρος
