Η ζωή είναι από τα πιο εξαιρετικά θαύματα που μας περιβάλλουν και για αυτό θα πρέπει να την προστατεύουμε. Σοβαρά προβλήματα υγείας όμως την θέτουν σε κίνδυνο ή ακόμη και την ακυρώνουν. Πρόκειται, κυρίως, για καρδιοαγγειακές παθήσεις, τροχαία ατυχήματα και καρκίνους.

Ο καρκίνος, ειδικότερα, αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα και τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά τις καρδιοπάθειες. Συνήθως προσβάλλει ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Μεταξύ των άλλων περιοχών του σώματός μας αναπτύσσεται και στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου (5% όλων των καρκίνων). Οι άνδρες προσβάλλονται κατά 3-4 φορές συχνότερα από τις γυναίκες. Η εκδήλωση συσχετιζόταν παλαιότερα κυρίως με το κάπνισμα και το αλκοόλ.

Τα δεδομένα αυτά έχουν αλλάξει. Σήμερα πλέον οι λοιμώξεις από τον ιό HPV, με τα επιθετικά καρκινογόνα στελέχη του, ευθύνονται κυρίως για την ανάπτυξη των καρκινωμάτων αυτών. Η μετάδοση γίνεται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Ο HPV είναι η κύρια αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και μπορεί να εξαπλωθεί και πέραν των γεννητικών οργάνων, με τη στοματική επαφή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση της καρκινογόνου δράσης του και στον ανδρικό πληθυσμό. Πρόκειται κυρίως για νεότερους ασθενείς και μη καπνιστές. Ευθύνεται δε για το 80%-90% των καρκινωμάτων του στόματος (γλώσσα, αμυγδαλή) και για το 30% των καρκινωμάτων του φάρυγγα και του λάρυγγα.

Επομένως ο πολύ μολυσματικός HPV δεν είναι μόνο γένους θηλυκού. Το 80% του σεξουαλικά δραστήριου πληθυσμού θα έρθει σε επαφή με τον ιό σε κάποια στιγμή της ζωής του. Η μόλυνση από τον HPV υποχωρεί στις περισσότερες περιπτώσεις με τη βοήθεια του ανοσοποιητικού συστήματος, χωρίς να προκαλέσει βλάβη. Ενα μικρό ποσοστό, 5% περίπου, καταλήγει σε εμμένουσα μόλυνση, η οποία οδηγεί στον καρκίνο. Ο ιός παραμένει για χρόνια ανενεργός.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία για την εκρίζωσή του.

Η μόλυνση τώρα από τον επικίνδυνο HPV δεν αρκεί από μόνη της για να οδηγήσει σε καρκίνο. Από τους 150 διαφορετικούς τύπους του HPV, περίπου οι 40 είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενοι. Κυρίως οι τύποι HPV 16 και 18 είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη αυτών των καρκινωμάτων. Οι τύποι 6 και 11 ευθύνονται για την ανάπτυξη των θηλωμάτων.

Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση λοίμωξης HPV στον στοματοφάρυγγα είναι «ο αριθμός των συντρόφων στους οποίους ένας άνθρωπος έχει κάνει στοματικό σεξ». Οι ασθενείς αυτοί που είναι μολυσμένοι από τον ιό έχουν κατά 30% περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης από τον καρκίνο συγκριτικά με άτομα των οποίων η νόσος είχε άλλα αίτια, όπως η κατάχρηση αλκοόλ ή καπνού (όπου δεν ανιχνεύεται ο ιός). Αρα η νόσος αυτή χαρακτηρίζεται από μια ηπιότερη κακοήθεια. Ο ιός HPV έχει ισχυρή παρουσία και στη χώρα μας. Ο θεραπευτικός σκοπός είναι να διατηρηθεί κατά το δυνατόν το προσβληθέν όργανο και η λειτουργία του (κατάποση, ομιλία και αναπνοή).

Στη χειρουργική αντιμετώπιση, στην ακτινο-χημειοθεραπεία και στη βιολογική θεραπεία (φάρμακα στοχευμένης θεραπείας).

Συχνά, η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση γίνεται με συνδυασμό των παραπάνω θεραπειών.

Για την πρόληψη κατά του καρκίνου, πέρα από την αποφυγή της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ και του καπνίσματος, μείζονος σημασίας θεωρείται η προφύλαξη από τον HPV κατά τη σεξουαλική επαφή.

Απαιτείται όμως και μια καλύτερη χρήση των εμβολίων και της πρόληψης στη μάχη κατά του καρκίνου, καθώς η θεραπεία από μόνη της δεν αρκεί για την αντιμετώπιση της νόσου. Οι μισοί άνδρες στον γενικό πληθυσμό είναι πιθανότατα μολυσμένοι με τον ιό HPV. Για αυτό το εμβόλιο για τον ΗPV πρέπει να χορηγείται ευρέως και στα αγόρια, καθότι ο εμβολιασμός μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου στην περιοχή αυτή. Τα υπάρχοντα εμβόλια έναντι της μόλυνσης από τους τύπους αυτούς του HPV χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Ο καρκίνος είναι ένα νόσημα σχεδόν σαν τα άλλα και πολλές φορές μπορεί να θεραπευθεί. Ο ασθενής, όχι μόνο δεν πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του μελλοθάνατο αλλά και μετά τη θεραπεία του πρέπει να συνεχίσει να χαίρεται τη ζωή του.

Ηλίας Καραπάντζος,
χειρουργός ΩΡΛ, χειρουργικής κεφαλής και τραχήλου, τ. επ. καθηγητής ΩΡΛ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, καθηγητής αν. Ανατομικής Σχολών Υγείας και Πρόνοιας ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Γενική Κλινική Αγίου Λουκά Θεσσαλονίκης.