Νέα μή επεμβατική μέθοδος, υποκαθιστά την αμνιοπαρακέντηση
Συγγραφέας Μιλτιάδης Αγγελόπουλος Γράφτηκε στις ,
Η μέθοδος Non Invasive Prenatal Test (NIPT) είναι μία μη επεμβατική μέθοδος που υποκαθιστά την αμνιοπαρακέντηση. Αποτελεί μια πρωτοποριακή εξέταση μη-επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου, εύκολη, ακίνδυνη, που αναλύει το ελεύθερο εμβρυικό κυτταρικό DNA (cell free DNA) στο αίμα της εγκύου μητέρας.
Σκοπός της είναι να δώσει μια ισχυρή ένδειξη εάν το έμβρυο έχει υψηλό ή χαμηλό ρίσκο να πάσχει από τυχόν χρωμοσωμική ανωμαλία, με μεγάλη ακρίβεια αποτελεσμάτων.
Το NIPT βασίστηκε στην ανακάλυψη του καθηγητή Dennis Lo και των συνεργατών του, ότι στο ολικό DNA του μητρικού πλάσματος υπάρχει παρουσία μεγάλων ποσοτήτων εμβρυϊκού DNA (3.4%-6.2%). Ο μέσος όρος συγκέντρωσης αυτών αυξάνει κατά 12 φορές στη διάρκεια της κύησης, ενώ εξαφανίζονται δύο ώρες μετά τη γέννηση. Η μέθοδος βασίζεται σε μια νέα τεχνολογία γνωστή ως massively parallel genomics sequencing, η οποία μπορεί μέσα σε λίγες μέρες να ποσοτικοποιήσει εκατομμύρια τμήματα (fragments) ελεύθερου DNA και να δώσει αποτελέσματα με μεγάλη ευαισθησία.
Το NIPT ανιχνεύει:
- Τις συχνότερες χρωμοσωμικές ανωμαλίες: Σύνδρομο Down (Τρισωμία 21), Σύνδρομο Edward’s (Τρισωμία 18),Σύνδρομο Patau (Τρισωμία 13), Τρισωμία 16, 22
- Ανευπλοειδίες που σχετίζονται με τα φυλετικά χρωμοσώματα: Σύνδρομο Turner (XO), Σύνδρομο Klinefelter (XXY), Τριπλό Χ (ΧΧΧ), Σύνδρομο Jacobs (ΧΥΥ)
- μικροελλειπτικό σύνδρομο 1p36
- 15q (Prader-Willi/Angelman)
- 22q (DiGeorge)
- 11q (Jacobsen)
- 8q (Langer-Giedion)
- 4p (Wolf-Hirschhorn)
- 5p (Cri-du-chat)
- Το φύλο του εμβρύου
Μέχρι σήμερα ο μόνος τρόπος για να γνωρίσουμε σίγουρα εάν ένα έμβρυο έχει μια χρωμοσωμική ανωμαλία είναι με επεμβατικές εξετάσεις, όπως η λήψη τροφοβλάστης (11η- 15η εβδομάδα κύησης) ή η αμνιοπαρακέντηση (16η εβδομάδα εώς το τέλος της κύησης). Αυτές οι εξετάσεις περιλαμβάνουν τη λήψη τροφοβλάστης από τον πλακούντα ή αμνιακού υγρού από τον αμνιακό σάκο με μια βελόνα και φέρουν κίνδυνο αποβολής περίπου 0,5-1%. Το NIPT δεν απαιτεί επέμβαση καθώς γίνεται με μια απλή εξέταση αίματος. Είναι δηλαδή 100% ασφαλές για την έγκυο μητέρα και το έμβρυο.
Αξιοπιστία της εξέτασης:
Η μέθοδος έχει εξαιρετική ακρίβεια για την ανεύρεση των συχνότερων εμβρυικών τρισωμιών, σύμφωνα με κλινικές μελέτες.
Ανιχνεύονται το 99-99.5% των εμβρύων με τρισωμία 21, 98-99.6% των εμβρύων με τρισωμία 18 και το 80-100% εκείνων με τρισωμία 13. Εξακολουθεί όμως να παρέχει μικρότερη ακρίβεια από εκείνη της αμνιοπαρακέντησης ή τη λήψη τροφοβλάστης και γι’αυτό δεν είναι εξέταση διαγνωστική. Παράλληλα όμως τείνει να εμφανίζει μεγαλύτερη ακρίβεια από την αυχενική διαφάνεια του 1ου τριμήνου.
Ποιές είναι οι ένδείξεις:
- Κάθε έγκυος γυναίκα που επιθυμεί να έχει ένα μη επεμβατικό εμβρυικό προγεννητικό έλεγχο.
- Έγκυες γυναίκες με ατομικό η οικογενειακό ιστορικό χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
- Η προχωρημένη ηλικία της μητέρας.
- Έγκυες γυναίκες των οποίων τα βιοχημικά και υπερηχογραφικά ευρήματα 1ου ή και 2ου τριμήνου παρουσιάζουν ένα υψηλό ρίσκο παρουσίας χρωμοσωμικών ανευπλοειδιών.
- Για τις κυήσεις υψηλού κινδύνου όπου αντενδείκνυται ο επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος,όπως πχ. σε περίπτωση αποκόλλησης πλακούντα ή σε αυξημένη πιθανότητα αποβολής, σε HBV ή HIV λοίμωξη κλπ.
- Mονήρεις κυήσεις που έχουν προκύψει είτε από φυσική σύλληψη, είτε μετά από διαδικασία εξωσωματικής θεραπείας με IVF, με ωάρια της ίδιας της μητέρας ή με δότριας ή που να αφορά ακόμα και παρένθετη εγκυμοσύνη.
- Υπάρχει τεστ που μπορεί να προσφέρει αποτελέσματα ακριβείας σε περιπτώσεις πολυδύναμων κυήσεων.
Πότε μπορεί να γίνει η εξέταση και τι απαιτείται:
Το NIPT μπορεί να πραγματοποιηθεί από τη 10η εβδομάδα κύησης. Όποια γυναίκα επιθυμεί και αποφασίσει να κάνει το τεστ αφού υπογράψει μια φόρμα συγκατάθεσης, θα υποβληθεί στο εργαστήριό μας σε απλή αιμοληψία 10 ml φλεβικού αίματος. Κατόπιν το δείγμα που τοποθετείται σε ειδικό σωληνάριο, θα αποσταλεί μαζί με όλα τα προσωπικά στοιχεία της εγκύου στο εξωτερικό (ΗΠΑ ή Ευρώπη) όπου θα διενεργηθεί το τεστ. Δεν θα γίνουν άλλες εργαστηριακές εξετάσεις σε αυτό το δείγμα αίματος.
Πότε δίνεται η απάντηση:
Τα αποτελέσματα είναι έτοιμα συνήθως εντός 1-2 εβδομάδων και θα ειδοποιείται άμεσα (με e-mail) τόσο ο θεράπων ιατρός όσο και η έγκυος μητέρα.
Αξιολόγηση του αποτελέσματος:
Εάν το NIPT δείξει ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος το έμβρυο να έχει τρισωμία 21,18 ή 13, δεν σημαίνει ότι το έμβρυο έχει σίγουρα ένα από αυτά τα σύνδρομα, παρόλο που είναι εξαιρετικά πιθανόν. Σε αυτή την περίπτωση ενδείκνυται περαιτέρω έλεγχος με μια από τις επεμβατικές μεθόδους (αμνιοπαρακέντηση ή λήψη τροφοβλάστης). Παρόμοια, ένα φυσιολογικό αποτέλεσμα στον ΝΙΡΤ δεν διασφαλίζει ένα φυσιολογικό έμβρυο. Εάν το τεστ δείξει ότι υπάρχει χαμηλός κίνδυνος (κάτω από 1:10.000) για τρισωμία 21,18 ή 13, τότε είναι πολύ απομακρυσμένη η πιθανότητα το έμβρυο να πάσχει από ένα από αυτά τα σύνδρομα. Παρόλα αυτά υπάρχει μια εξαιρετικά μικρή πιθανότητα κάποια έμβρυα με τρισωμίες να μην ανιχνευτούν, καθώς δεν μπορούν να διαγνωστούν όλες οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες λόγω μωσαϊκισμού (ταυτόχρονης ύπαρξης φυσιολογικών και παθολογικών κυττάρων) στον πλακούντα, στη μητέρα ή στο έμβρυο, ή λόγω άλλων αιτιών.
Συμπερασματικά το ελεύθερο εμβρυικό DNA δεν αντικαθιστά την ακρίβεια της προγεννητικής διάγνωσης με CVS ή αμνιοπαρακέντηση. Τέλος όλα τα αποτελέσματα πρέπει να ερμηνεύονται από κλινικό ιατρό λαμβάνοντας υπόψιν τα υπερηχογραφικά ευρήματα, καθώς επίσης το κλινικό και οικογενειακό ιστορικό.
Χρειάζονται άλλες εξετάσεις;
Όπως ήδη αναφέρθηκε το NIPT δεν δίνει πληροφορίες για άλλες πιο σπάνιες χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Δεν ανιχνεύει μωσαϊκισμούς ή μετατοπίσεις και δεν παρέχει πληροφορίες για ανατομικές ανωμαλίες. Ως εκ τούτου, συνιστάται να γίνονται κανονικά όλοι οι υπερηχογραφικοί έλεγχοι στις 11-13 εβδομάδες και στις 20-22 εβδομάδες κύησης για τον έλεγχο ανατομίας του εμβρύου, καθώς και στις 30-32 εβδομάδες για τον έλεγχο της εμβρυϊκής ανάπτυξης.
Ποιά είναι τα εμπορικά τεστ και που γίνονται;
Το NIPT πραγματοποιείται σε εργαστήρια συγκεκριμένων εταιρειών στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
- Nifty – Europe (BGI)
- Harmony -USA (Ariosa Diagnostics)
- Materni T21 Plus-USA (Sequenom)
- Verify-USA (Verinata)
- Panorama- USA (Natera)
- Tranquility- Switzerland (Genoma)
