«Αφήστε το να κλάψει»- μια αμφιλεγόμενη μέθοδος
Συγγραφέας Κέλλη Σπυριδάκη Γράφτηκε στις ,
Ο ύπνος του μωρού είναι ένα σημαντικό ζήτημα που επηρεάζει τη ζωή όλης της οικογένειας. Έτσι, ενώ κάποια βρέφη σύντομα καταφέρνουν να κοιμούνται όλη τη νύχτα χωρίς δυσκολία, με άλλα αυτό φαίνεται αδύνατον, με αποτέλεσμα οι γονείς να εξαντλούνται σωματικά αλλά και ψυχικά.
Σε απάντηση σε αυτήν τη δυσκολία, έχουν προταθεί διάφορες μέθοδοι (Cry it Out) που συνίστανται ουσιαστικά στο να αφήνει ο γονιός το μωρό να κλαίει για σταδιακά μεγαλύτερα διαστήματα ώσπου να μάθει να αποκοιμιέται μόνο του, χωρίς αγκαλιά, θηλασμό, νανουρίσματα κλπ.
Ασφαλώς, οι μέθοδοι αυτές έχουν προκαλέσει σημαντική αντιπαράθεση ανάμεσα σε εκείνους που θεωρούν ότι το μωρό χρειάζεται να εκπαιδευτεί στο να κοιμάται μόνο του και σε όσους κρίνουν ότι αυτή η πρακτική είναι υπερβολικά σκληρή.
Φαίνεται όμως πως σε αυτό το ζήτημα συμπυκνώνεται και η αντίθεση ανάμεσα σε μια παλαιότερη φιλοσοφία ανατροφής των παιδιών, που υποστηρίζει ότι το να ανταποκρίνεται ο γονιός στις ανάγκες του μωρού θα το μετατρέψει σε ένα εξαρτημένο και αδύναμο άτομο και στη σύγχρονη τάση, όπου το παιδί βρίσκεται στο επίκεντρο της ζωής της οικογένειας, με τις ανάγκες του να βρίσκονται σε απόλυτη προτεραιότητα.
Προκειμένου να μην εγκλωβιστούμε σε μια στείρα αντιπαράθεση, θα μπορούσαμε να εστιάσουμε σε μια αναπτυξιακή οπτική των πραγμάτων, δίνοντας δηλαδή έμφαση στην ηλικία και τις αυξανόμενες ικανότητες του βρέφους.
Από την απόλυτη εξάρτηση στην αυτονομία
Στην αρχή, το μωρό βρίσκεται σε θέση απόλυτης εξάρτησης από το περιβάλλον του, δηλαδή κυρίως τη μητέρα προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Οι ανάγκες αυτές όμως δεν είναι μόνο το φαγητό και το άλλαγμα αλλά κυρίως η εξασφάλιση ενός ήρεμου και ασφαλούς περιβάλλοντος, εξαιρετικά απαραίτητου για την έλευση του ύπνου. Ενώ ως ενήλικες λοιπόν μπορούμε μόνοι μας να χαλαρώσουμε και να ελέγξουμε το άγχος μας ώστε να αποκοιμηθούμε, το μωρό έχει ανάγκη να αναλάβει ένας ενήλικας αυτή τη λειτουργία που αδυνατεί να εκπληρώσει μόνο του.
Έτσι, είναι πολύ σημαντικό για τα μωρά να υπάρχει μια καθημερινή ρουτίνα πριν τον ύπνο, που συνήθως περιλαμβάνει το μπάνιο, το γάλα, μια αγκαλιά, ένα παραμύθι. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ύπνος είναι μια στιγμή αποχωρισμού από τη μητέρα. Το άγχος του παιδιού οφείλεται ακριβώς στο ότι δεν έχει ακόμη κατακτήσει τη γνώση και τη σιγουριά ότι η μητέρα δεν χάνεται όσο εκείνο κοιμάται και ότι θα την ξαναβρεί το επόμενο πρωί. Η επανάληψη και η σταθερότητα αυτής της ρουτίνας, καθώς και η συναισθηματική διαθεσιμότητα των γονιών βοηθά το παιδί να χτίσει σταδιακά την εμπιστοσύνη του στους γονείς και τον κόσμο.
Καθώς το μωρό μεγαλώνει αποκτά την ικανότητα να επικοινωνεί καλύτερα ενώ και οι γονείς έχουν μάθει πλέον να προβλέπουν τις ανάγκες του. Έτσι, σταδιακά οι γονείς οφείλουν να αφήνουν περισσότερα περιθώρια αυτονομίας στο μωρό που θα πρέπει σιγά-σιγά να μάθει να μένει μόνο του, μέσα στη μέρα αλλά και τη νύχτα. Εφόσον η προηγούμενη περίοδος έχει εκτυλιχθεί ομαλά το μικρό παιδί έχει κατακτήσει το απαραίτητο αίσθημα ασφάλειας που του επιτρέπει αυτήν την αυτονομία.
Όμως, η ικανότητα αυτή κατακτάται αρχικά υπό την παρουσία της μητέρας. Έτσι, το παιδί δε μαθαίνει να μένει μόνο του με το να το αφήσουμε κυριολεκτικά μόνο του σε ένα δωμάτιο χωρίς να ανταποκρινόμαστε στο κλάμα του. Αντίθετα, αρχικά μαθαίνει να είναι μόνο του μέσα στην ασφάλεια του να ξέρει ότι κάποιος θα ανταποκριθεί στις ανάγκες του αν χρειαστεί.
Σε ό,τι αφορά λοιπόν το ζήτημα του ύπνου το μωρό αρχικά χρειάζεται την ασφάλεια που παρέχει η παρουσία της μητέρας τη στιγμή που αποκοιμιέται ή όταν ξυπνήσει μέσα στη νύχτα. Σταδιακά, θα μάθει να αποκοιμιέται μόνο του εφόσον γνωρίζει ότι αν κάτι το αναστατώσει κάποιος θα έρθει για να το ανακουφίσει.
Αντίθετα, το να αφήσουμε ένα μωρό να κλαίει ώσπου να μάθει να αποκοιμιέται μόνο του υπονομεύει την εμπιστοσύνη του στη μητέρα και συνολικά στον κόσμο. Το γεγονός ότι κάποια στιγμή το μωρό σταματά να κλαίει δε σημαίνει ότι απέκτησε ξαφνικά την ψυχική ωριμότητα για να μπορεί να αποκοιμιέται μόνο του το βράδυ αλλά μάλλον ότι παραιτήθηκε από την ελπίδα πως κάποιος θα ανταποκριθεί στο κλάμα του.
Το άγχος των ίδιων των γονιών
Χρειάζεται όμως να σταθούμε λίγο και στο άγχος των ίδιων των γονιών. Συχνά, δεν είναι τόσο το μωρό που δεν αντέχει μόνο του, αλλά οι γονείς που ανησυχούν υπερβολικά για εκείνο. Έτσι, με το παραμικρό κλάμα του παιδιού μπορεί να σπεύδουν να το βγάλουν από την κούνια και να το πάρουν αγκαλιά ή ακόμη να ελέγχουν συχνά αν το παιδί είναι καλά με αποτέλεσμα να το ξυπνούν.
Ο ύπνος του μωρού, όπως άλλωστε και του ενήλικα, έχει διάφορους κύκλους ενδιάμεσα στους οποίους είναι πιο πιθανό να ξυπνήσει. Σε αυτή φάση, θα πρέπει να δώσουμε στο μωρό το περιθώριο μερικών λεπτών για να μπορέσει να ξανακοιμηθεί μόνο του, ακόμα κι αν το ακούσουμε να γκρινιάζει λίγο. Αν όμως αναστατωθεί πολύ και το κλάμα γίνει πολύ έντονο είναι απίθανο να καταφέρει να ηρεμήσει μόνο του και θα χρειαστεί η μητέρα ή ο πατέρας για να το ηρεμήσει. Και πάλι όμως, δεν είναι απαραίτητο να βγάλουμε το παιδί από την κούνια. Μπορούμε να σταθούμε πάνω από το κρεβατάκι του μιλώντας ήρεμα και καθησυχαστικά και να το χαϊδέψουμε ώσπου να ξανακοιμηθεί.
Πολλοί γονείς προσπαθούν πάρα πολύ να ικανοποιήσουν κάθε ανάγκη του μωρού ώστε να μην χρειάζεται ποτέ να κλάψει για να ζητήσει το οτιδήποτε. Όμως, τότε το παιδί δεν έχει κανένα λόγο να θέλει να μεγαλώσει. Οι γονείς λοιπόν πρέπει να μπορούν να αντέξουν το να επιβάλλουν σταδιακά κάποιες ματαιώσεις στο παιδί τους, όπως το να το αφήσουν να γκρινιάξει για λίγο, προκειμένου να ενθαρρύνουν την πορεία του προς την αυτονομία.
Θα πρέπει όμως επίσης να εμπιστεύονται το ένστικτό τους ως προς τις αντοχές του παιδιού και τις δικές τους και να μην ακολουθούν άκριτα άκαμπτα προγράμματα εκπαίδευσης στον ύπνο που μπορεί να αποβούν πολύ τραυματικά τόσο για το μωρό όσο και για τους ίδιους.
Τέλος, αν ένα μωρό δεν κοιμάται καλά οφείλουμε να δούμε τα πράγματα περισσότερο συνολικά. Αν πρόκειται για ένα μωρό που είναι γενικότερα «δύσκολο», δηλαδή δεν τρώει καλά ή τρώει υπερβολικά, είναι διαρκώς προσκολλημένο στη μητέρα κλπ. θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν υπάρχει κάποια άλλη δυσκολία στη σχέση με τους γονείς προτού καταφύγουμε σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης τύπου Cry It Out.
Ψυχολόγος
