Σπερμοδιάγραμμα: η βασική εξέταση για τη γονιμότητα του άνδρα
Συγγραφέας Ελένη Κοντογιάννη Γράφτηκε στις ,
Η βασική εξέταση για την αξιολόγηση της γονιμότητας του άνδρα είναι η ανάλυση του σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα). Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνει το σπερμοδιάγραμμα με σωστό τρόπο, για να είναι ακριβής ο προσδιορισμός της ποιότητας του δείγματος, ώστε να χαραχθεί η κατάλληλη στρατηγική, να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την υπογονιμότητα το ζευγάρι και να αποκτήσει το παιδί που θέλει.
Πότε πρέπει ένας άνδρας να κάνει σπερμοδιάγραμμα;
Το σπερμοδιάγραμμα, στο πλαίσιο της διερεύνησης της γονιμότητας ενός ζευγαριού που προσπαθεί να αποκτήσει παιδί, πρέπει να γίνεται:
- πριν και μετά από θεραπευτικές αγωγές που μπορεί να επηρεάσουν το σπέρμα
- πριν και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις που επίσης μπορεί να επηρεάσουν το σπέρμα
- όταν πρόκειται να γίνει κρυοσυντήρηση σπέρματος.
Είναι υποχρεωτική η αποχή πριν από το σπερμοδιάγραμμα;
Ο άντρας πρέπει να έχει αποχή από εκσπερμάτιση για περίπου 2-4 μέρες.
Λανθασμένα πολλοί πιστεύουν ότι η αποχή πολλών ημερών μπορεί να βοηθήσει τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Αυτό δεν ισχύει.
Η μεγάλη αποχή, ειδικά πάνω από 15 ημέρες, επιβαρύνει την ποιότητα του σπέρματος.
Η επικοινωνία με τους ασθενείς και η συμβουλευτική είναι βασική προϋπόθεση για να ξεκαθαρίσουν οι προκαταλήψεις και να συζητηθούν ευαίσθητα και πολύ προσωπικά θέματα.
Τι χρειάζεται για να είναι αξιόπιστα τα αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος:
Ο χρόνος προσκόμισης του δείγματος στο εργαστήριο: το δείγμα σπέρματος πρέπει να προσκομιστεί στο εργαστήριο πριν περάσουν 30 λεπτά από τη συλλογή του σε αποστειρωμένο δοχείο.
Εξειδίκευση: η σημασία της εξειδίκευσης του εμβρυολόγου που θα δει τα σπερματοζωάρια είναι τεράστια, ειδικά όταν υπάρχει πρόβλημα υπογονιμότητας στο ζευγάρι. Έχει σημασία η απόλυτη εξειδίκευση και η εμπειρία του εμβρυολόγου γιατί η εκτίμηση των διαφορετικών τύπων κινητικότητας, η εκτίμηση των ομαλών ή ανώμαλων μορφών και η σωστή επεξεργασία του δείγματος και η ενεργοποίησή του είναι πολύτιμα διαγνωστικά εργαλεία για τον ουρολόγο που ίσως κληθεί να δώσει θεραπεία και για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας του ζευγαριού.
Είναι σημαντικό ο εμβρυολόγος να συνεργάζεται στενά με εξειδικευμένους ουρολόγους ή και γυναικολόγους, ώστε να υπάρχει απολύτως εξατομικευμένη αντιμετώπιση της υπογονιμότητας και της θεραπείας που θα δοθεί.
Η εκτίμηση του σπερμοδιαγράμματος από έναν εμβρυολόγο επιτρέπει εκτός από την αξιολόγηση των βασικών παραμέτρων του σπέρματος, την αξιολόγηση σε πολύ μεγάλο βαθμό της γονιμοποιητικής ικανότητας του σπέρματος και την επεξεργασία του ώστε να προσομοιάσουμε στο εργαστήριο συνθήκες παρόμοιες με την κατάσταση της γονιμοποίησης με φυσικό τρόπο (in vivo).
Αναλυτική εξέταση ιστορικού του ασθενούς: η ανάλυση του δείγματος είναι εξαιρετικά περίπλοκη και χρειάζεται να ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι μετά από την κατάλληλη εξέταση του ιστορικού του ασθενούς. Η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, κάποια ακτινοβολία ή έκθεση σε τοξικές ουσίες που μπορεί να έχει προηγηθεί, ακόμα κι ένας πυρετός, μπορεί να επηρεάσει μέχρι και να μηδενίσει τον αριθμό των σπερματοζωαρίων.
Ποια παράμετρος του σπερμοδιαγράμματος είναι πιο σημαντική;
Όλες οι παράμετροι είναι σημαντικές. Εξετάζονται: αριθμός, η κινητικότητα και η μορφολογία, αλλά και το ιξώδες του σπερματικού υγρού (αν παραδείγματος χάριν επηρεάζεται η ρευστοποίηση κι εξαιτίας αυτού έχουμε ψευδή αποτελέσματα). Αν δεν γίνει σωστός έλεγχος στο ιξώδες του σπερματικού υγρού, είναι πιθανό να μην ανιχνευθεί κάποια φλεγμονή στις σπερματοδόχους κύστες ή στον προστάτη.
Τα κύρια αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος:
- Ολιγοσπερμία: όταν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι χαμηλότερος του φυσιολογικού.
- Ασθενοσπερμία: όταν η κινητικότητα είναι μειωμένη
- Τερατοζωοσπερμία: όταν υπάρχει υψηλό ποσοστό σπερματοζωαρίων με ανώμαλες μοερφές
- Ασπερμία: η απουσία σπερματικού υγρού μετά από εκσπερμάτιση
- Αζωοσπερμία: η απουσία σπερματοζωαρίων στο σπερματικό υγρό
- Κρυπτοαζωοσπερμία: η παρουσία λίγων μόνο σπερματοζωαρίων που ανευρίσκονται μόνι μετά από φυγοκέντρηση του δείγματος
- Νεκροζωοσπερμία: παρουσία στο δείγμα μόνο νεκρών σπερματοζωαρίων.
Ένα «κακό» αποτέλεσμα σημαίνει ότι ο άνδρας δεν μπορεί να κάνει παιδί;
Ένα «κακό» αποτέλεσμα, που δείχνει ότι έχουν επηρεαστεί οι παράγοντες του σπέρματος, δεν πρέπει να απογοητεύει το ζευγάρι, καθώς με τις κατάλληλες τεχνικές επεξεργασίας και ενεργοποίησης του δείγματος, μπορούμε να έχουμε εξαιρετικά αποτελέσματα. Η συνεισφορά του εξειδικευμένου ουρολόγου είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς μπορεί να θεραπεύσει ένα πρόβλημα και να μην χρειαστεί τελικά καμία μέθοδος υποβοηθούμενης αναπαραγωγή.
