Το άσθμα μοιάζει με μια ομπρέλα που μεγαλώνει με την πάροδο των ετών χωρώντας όλο και περισσότερες κλινικές καταστάσεις  αλλά και περισσότερες προσδοκίες για πιο στοχευμένες θεραπείες χάρη στην έρευνα και τα αποτελέσματα της στον τομέα της ανοσολογίας.

Τι είναι το άσθμα;

Το άσθμα αποτελεί μια χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών (βρόγχων) στην οποία συμμετέχουν πολλά διαφορετικά κύτταρα προκαλώντας στένωση των αεραγωγών και κατά συνέπεια βήχα, δύσπνοια, βάρος στο στήθος, συριγμό («σφύριγμα»). Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υπάρχουν μεμονωμένα ή να συνυπάρχουν.

Επίσης το άσθμα χαρακτηρίζεται από βρογχική υπεραπαντητικότητα (εκφράζεται από βήχα στο γέλιο, στην παρατεταμένη ομιλία, στις φωνές) και από νυκτερινές αφυπνίσεις.

Υπάρχουν διαφορετικά είδη άσθματος;

Τα τελευταία έτη έχει δοθεί μεγάλη σημασία στην ετερογένεια του άσθματος. Πράγματι το άσθμα είναι μια νόσος με πολλά πρόσωπα (φαινότυπους) και με αντίστοιχα ανοσολογικά μονοπάτια που κινητοποιούντα και οδηγούν στην έκφραση τους (ενδότυποι). Είναι λοπόν σαφές ότι στις ημέρες μας το να διαγνώσει κάποιος άσθμα δεν είναι αρκετό αλλά θα πρέπει να καθορισθεί και ο φαινότυπος ώστε να υπάρξει η αντίστοιχη θεραπεία. Άσθμα μπορεί να είναι ένας χρόνιος βήχας (π.χ cough-variant άσθμα). Μπορεί να εκφράζεται μετά από κοινό κρυολόγημα (μεταλοιμώδες), μετά από άσκηση, στην εργασία (επαγγελματικό), την άνοιξη (ατοπικό) ή χωρίς αιτία (ενδογενές). Μπορεί να είναι επεισοδιακό, ήπιο επίμονο, μέτριο επίμονο, βαρύ επίμονο. Αυτό που έχει μέγιστη σημασία είναι η έγκαιρη δραστηριοποίηση του ασθενούς και η έναρξη της συνεργασίας του με τον ειδικό. Ο ασθματικός ασθενής θα πρέπει να θεωρήσει συνεργάτη του τον ιατρό και το αντίστροφο. Είναι πολύ σημαντικός ο έλεγχος του άσθματος όσο το δυνατόν νωρίτερα διότι σε αντίθετη περίπτωση θα υπάρξει επιδείνωση με πιθανό αποτέλεσμα βαρύτερη αγωγή (συστηματική κορτιζόνη) ή έκτακτες επισκέψεις σε Τμήμα Επειγόντων, νοσηλείες. Επίσης πολλές φορές μπορεί το αίτιο να ανακαλυφθεί και η απομάκρυνση του ασθενούς από αυτό να λύσει το πρόβλημα.

Πως παρακολουθείται ένας ασθενής με άσθμα;

Ο ασθενής με άσθμα θα πρέπει να παρακολουθείται τακτικά. Ο στόχος είναι αφενός να ελέγχονται τα συμπτώματα του, αφετέρου να ελαττωθεί η πιθανότητα παροξυσμού. Κάθε τρεις μήνες είναι ένα λογικό μεσοδιάστημα. Η θεραπεία αποφασίζεται, ο ασθενής επανεξετάζεται μετά από τρεις μήνες, εκτελεί σπιρομέτρηση, λαμβάνεται το ιστορικό και εν συνεχεία η αγωγή τροποποιείται ή όχι ανάλογα με την εικόνα του για το επόμενο τρίμηνο. Το άσθμα πέρα από αιτιολογικούς χαρακτηρίζεται και από εκλυτικούς παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν κρίση. Δηλαδή μια ίωση ή η έκθεση σε έναν αλλεργιογόνο παράγοντα μπορεί να προκαλέσει σοβαρό παροξυσμό ακόμη και σε ένα ήπιο άσθμα. Είναι απαραίτητο συνεπώς ο ασθενής να φέρει πλάνο δράσης σε περίπτωση παροξυσμού. Πέραν τούτου μια κρίση άσθματος είναι σε πολλές περιπτώσεις αναμενόμενη αφού είναι σύνηθες να τροποποιούνται οι σπιρομετρικές τιμές ή να έχουν εμφανιστεί πρώιμα συμπτώματα. Οι τέσσερις παράμετροι που κυρίως χρησιμοποιούνται για να αξιολογηθεί το επίπεδο ρύθμισης του άσθματος είναι τα ημερήσια συμπτώματα, οι νυκτερινές αφυπνήσεις, η ανάγκη λήψης β2 διεγέρτη βραχείας δράης δηλαδή ανακουφιστικής αγωγής και η επίδραση στις φυσικές δραστηριότητες. Εάν ο ασθενής  αναφέρει 1-2 από αυτά θεωρείται μερικώς ρυθμισμένος, εάν 3-4 αρύθμιστος.

Τι ισχύει για το παιδικό άσθμα;

Το παιδικό άσθμα έχει κοινά στοιχεία με αυτό των ενηλίκων όμως και πολλές διαφορές. Σχοινοβατεί αιτιολογικά μεταξύ ατοπικού και μεταλοιμώδους στοιχείου. Ισχύει επίσης η αρχή της παρακολούθησης και της ρυθμιστικής αγωγής με ακόμη περισσότερη προσοχή στην πρόληψη των κρίσεων. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς τι αναστάτωση προκαλεί σε μια οικογένεια η έκτακτη εισαγωγή ενός παιδιού στο Νοσοκομείο. Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να προληφθεί αν η παρακολούθηση του μικρού ασθενούς γίνεται όπως πρέπει. Είναι απαραίτητο σε ένα παιδί να ελέγχεται το αν είναι αλλεργικό διότι αυτομάτως αλλάζει η πρόγνωση της πορείας του άσθματος.

Πως αντιμετωπίζεται το άσθμα;

Τα σκευάσματα τα οποία χρησιμοποιούνται για την ρύθμιση του άσθματος είναι οι β2 διεγέρτες τα εισπνεόμενα στεροειδή τα αντιλευκοτριενικά τα αντιχολινεργικά (τοιοτρόπιο) και σε παρουσμούς τα συστηματικά στεροειδή. Σε συγκεκριμένους φαινότυπους άσθματος και στάδια βαρύτητας χρησιμοποιούνται η ανοσοθεραπεία έναντι αεροαλλεργιογόνων, η αντι ΙgΕ (ομαλιζουμάμπη) και πλέον η αντι IL5.