Γρίπη
Συγγραφείς: Μιχαήλ Ιασονίδης & Γιάννης Κεδαρίτης Γράφτηκε στις ,
Κλινικές εκδηλώσεις
Η γρίπη εκδηλώνεται συνήθως αιφνίδια με πυρετό που συνοδεύεται με ρίγος, κεφαλαλγία, κακοδιαθεσία, διάχυτη μυαλγία και ξηρό βήχα. Ακολουθούν συμπτώματα από το κυρίως αναπνευστικό, όπως φαρυγγαλγία και ρινική συμφόρηση, ενώ ο βήχας αρχίζει να γίνεται πιο επίμονος και παραγωγικός. Ακολουθούν επιπεφυκίτιδα, κοιλιακό άλγος, ναυτία-έμετοι και διάρροιες.
Η γρίπη μπορεί να εκδηλωθεί μόνο με πυρετό και με ήπια συμπτώματα από το αναπνευστικό. Πρέπει να σημειωθεί ότι η γρίπη αποτελεί σύνηθες αίτιο οξείας μέσης ωτίτιδας(ΟΜΩ). Ακόμα επί γρίπης έχει περιγραφεί μυοσίτιδα που αφορά μεγάλες ομάδες μυών, με έντονη ευαισθησία μέχρι άρνηση βάδισης.
Στα βρέφη η γρίπη μπορεί να εκδηλωθεί με εικόνα σήψης ή μπορεί να εκδηλωθεί ως croup, βρογχιολίτιδαή ακόμα και ως πνευμονία. Ευτυχώς στα περισσότερα παιδιά η γρίπη διαδράμει με ήπια συμπτωματολογία, ενώ η ανάρρωση είναι πλήρης μετά από διάστημα 3-7 ημερών. Παρόλα αυτά είναι δυνατή η εκδήλωση σοβαρών επιπλοκών ακόμα και σε άτομα που προηγούμενα ήταν τελείως καλά.
Η γρίπη μπορεί να εκδηλώσει συμπτώματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), από πυρετικούς σπασμούς μέχρι εγκεφαλοπάθεια-εγκεφαλίτιδα-status epilepticus, με σοβαρές και μόνιμες βλάβες ή και θάνατο. Έχει περιγραφεί σύνδρομο Reye επί ασθενών κύρια που λαμβάνουν ασπιρίνη. Επί γρίπης έχει περιγραφεί μυοκαρδίτιδα με κατάληξη τον θάνατο. Η γρίπη μπορεί να συνδυαστεί με σοβαρές συνλοιμώξεις με στρεπτόκοκκο της ομάδας Α, με σταφυλόκοκκο aureus-MRSA και στρεπτόκοκκο πνευμονίας, καταστάσεις που μπορεί να καταλήξουν στον θάνατο.
Αιτιολογία
Η γρίπη οφείλεται σε 3 ορθομυξο-ιούς, τους Α, Β και C. Επιδημίες εκδηλώνονται από τους Α και Β τύπους, αντιγόνα των οποίων υπάρχουν μέσα στα εμβόλια της γρίπης. Ο ιός Α χωρίζεται σε 2 κατηγορίες σύμφωνα με τα αντιγόνα επιφανείας που φέρει-Αιμαγλουτινίνη και Νευραμινιδάση. Οι παρόντες υποτύποι του ανθρώπινου ιού Α που κυκλοφορούν είναι οι Η1Ν1, Η1Ν2 και Η3Ν2. Αντισώματα κατά των ειδικών αυτών αντιγόνων και ειδικά κατά της αιμαγλουτινίνης είναι πολύ σημαντικά για την αμυντική ικανότητα του ανθρώπου, κατά του ιού.
Η αντιγονική ποικιλομορφία που παρουσιάζουν οι δύο ιοί-Α και Β, ονομάζεται αντιγονική μετάθεση. Τέτοιες αντιγονικές μεταθέσεις επισυμβαίνουν συνεχώς με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων στελεχών γρίπης Α και Β, προκαλώντας περιοδικές επιδημίες. Οι αντιγονικές αυτές μεταθέσεις αποτελούν μείζονες αλλαγές των Α ιών της γρίπης που οδηγούν στη δημιουργία νέων λοιμωδών υποτύπων που μπορεί να περιέχουν ένα νέο αντιγόνο αιμαγλουτινίνης ή ένα νέο αντιγόνο νευραμινιδάσης. Αυτές οι αντιγονικές μεταθέσεις εκδηλώνονται μόνο στους ιούς Α και μπορεί να οδηγήσουν σε πανδημίες, όπου έχουμε τον ιό να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Έχουν εκδηλωθεί 4 τέτοιες πανδημίες, τον 20ο και 21ο αιώνα, με τη τελευταία το 2009. Αυτές συνέβησαν το 1918-19 (Η1Ν1-20.000.000 επιβεβαιωμένοι θάνατοι), το 1957-58 (Η2Ν2-2.000.000 θάνατοι), το 1968-69 (Η3Ν2- 1.000.000 θάνατοι) και το 2009-10 (H1N1) με 18.300 θανάτους.
Επιδημιολογία
Η γρίπη μεταδίδεται από άτομο σε άτομο κύρια μέσω των σταγονίδιων της ομιλίας, του φταρνίσματος και του βήχα. Η επαφή με μολυσμένες, από τα σταγονίδια του ασθενούς, επιφάνειες μπορεί να αποτελέσει τρόπο μετάδοσης του ιού. Κατά την περίοδο επιδημίας από γρίπη προσβάλλονται κύρια οι μαθητές. Δευτερογενώς προσβάλλονται οι γονείς και τα λοιπά μέλη της οικογένειας. Η σοβαρότητα της νόσου θα εξαρτηθεί από την υπάρχουσα ανοσία, είτε λόγω πρόσφατου εμβολιασμού, με στελέχη του ιού συγγενικά με το παθογόνο αίτιο είτε λόγω προηγούμενης φυσικής λοίμωξης από τον ιό.
Η νόσος είναι πολύ μολυσματική. Τα άτομα είναι μολυσματικά 24 ώρες πριν να εκδηλώσουν τα συμπτώματα και 7 μέρες μετά την εκδήλωσή τους. Η μολυσματικότητα φτάνει στο μέγιστό την 3η μέρα της νόσου και υποχωρεί στην συνέχεια. Τα παιδιά ηλικίας <24 μηνών εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο εισαγωγής στο νοσοκομείο λόγω συχνών επιπλοκών, πνευμονίας από πνευμονιόκοκκο ή σταφυλόκοκκο. Ακόμα και σε άτομα που προηγουμένως ήταν υγιή, έχουν περιγραφεί επιπλοκές με πνευμονία από πνευμονιόκοκκο ή από MRSA, που εκδηλώνεται σε συνδυασμό με γρίπη. Ομάδες υψηλού κινδύνου γι’ αυτές τις επιπλοκές είναι: Άτομα με αιμοσφαιρινοπάθειες, βρογχοπνευμονική δυσπλασία, χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια (ΧΑΠ), άσθμα, ινοκυστική νόσο, κακοήθειες, σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, συγγενή καρδιοπάθεια. Προσβολή των νεογνών από γρίπη μπορεί να εκδηλωθεί με εικόνα σήψης, άπνοιες, και λοίμωξη αναπνευστικού. Έχουν αναφερθεί αιφνίδιοι θάνατοι ακόμα και σε άτομα χωρίς προηγούμενα προβλήματα υγείας.
Χρόνος επώασης συνήθως 1-4 μέρες, μέσο διάστημα 2 μέρες.
Εμβόλιο γρίπης 2014-2015
Φέτος κυκλοφορούν 2 είδη εμβολίου:
1) το τριδύναμο που περιέχει 3 αδρανοποιήμενα στελέχη του ιού, δηλ. A/California/7/2009 (H1N1)-like virus, A/Texas/50/2012 (H3N2)-like virus και B/Massachusetts/2/2012-like (Yamagata lineage) virus και
2) το τετραδύναμο που κυκλοφορεί μόνο στις ΗΠΑ και από την επόμενη χρονιά και στην Ευρώπη και περιέχει επιπλέον το στέλεχος B/Brisbane/60/2008-like (Victoria lineage) virus
Το εμβόλιο χορηγείται σε όλα τα άτομα πάνω από 6 μηνών. Είναι καλύτερνα ο εμβολιασμός να γίνεται στις αρχές του Φθινοπώρου (Σεπτέμβριο-Οκτώβριο), παρόλο που μπορεί να συνεχίσει να χορηγείται σε όλη τη διάρκεια της εποχιακής γρίπης, που για το βόρειο ημισφαίριο είναι από το Δεκέμβριο μέχρι τον Απρίλιο.
Τα παιδιά κάτω των 9 χρόνων που λαμβάνουν το εμβόλιο για πρώτη φορά χρειάζονται 2 δόσεις, την πρώτη το συντομότερο δυνατό και τη δεύτερη τουλάχιστον 1 μήνα αργότερα.
H ήπια αλλεργία στο αυγό δεν αποτελεί αντένδειξη χορήγησης του εμβολίου. Η ποσότητα οβαλμπουμίνης κάτω από την οποία δεν αναμένονται αντιδράσεις δεν είναι γνωστή. Σε ορισμένες μελέτες αναφέρεται ως τέτοια ποσότητα το 0.7 μg/0.5 mL. Σε περίπτωση οποιασδήποτε αμφιβολίας για αλλεργία ή με άγνωστο ιστορικό αλλεργίας, ο εμβολιασμένος παρακολουθείται για 30’ μετά τη χορήγηση του εμβολίου.
Άτομα με ιστορικό σοβαρότερων αλλεργικών αντιδράσεων, όπως αγγειοοίδημα, έντονη αναπνευστική δυσχέρεια κλπ, μπορούν να λάβουν αντιγριπικό εμβόλιο που δεν καλλιεργείται σε αυγά. Αν δεν υπάρχει τέτοιο εμβόλιο, χορηγείται το σύνηθες αδρανοποιημένο εμβόλιο, υπό παρακολούθηση, δηλ. σε περιβάλλον όπου μπορεί να γίνει ιατρική παρέμβαση.
Προηγηθείσα αλλεργική αντίδραση στο εμβόλιο, αποτελεί αντένδειξη μελλοντικής του χορήγησης.
Τα εμβόλια που κυκλοφορούν στην Κύπρο είναι τα εξής τρία με αλφαβητική σειρά: Fluarix–GSK, Influvac–Abbot, και Vaxigrip–Pasteur. Και τα τρία καλλιεργούνται σε αυγά κότας και είναι τριδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια.
Από Γιάννη Κεδαρίτη και Μιχάλη Ιασονίδη, παιδίατρους
