Τι είναι το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και πώς προκαλείται;

Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα (ΣΚΣ) είναι μία παθολογική κατάσταση, η οποία έγγυται σε πιεστικές διαταραχές του Μέσου Νεύρου του χεριού, κατά την διέλευσή του μέσα από τον καρπιαίο σωλήνα.

Ο καρπιαίος σωλήνας αποτελεί μία ανατομική περιοχή στο ύψος του καρπού / της παλάμης, που σχηματίζεται από διάφορα οστά και συνδέσμους και περιέχει κυρίως τένοντες για την κάμψη των δακτύλων, μικρά αγγεία και το μέσο νεύρο, ένα από τα τρία νεύρα που εισέρχονται στο χέρι από τον πήχη.

Αιτία του συνδρόμου είναι η σχετική στένωση του χώρου του καρπιαίου σωλήνα, με αποτέλεσμα την διαταραχή της αγωγιμότητας και την λειτουργική βλάβη του ευαίσθητου μέσου νεύρου, λόγω της αυξημένης πίεσης που ασκείται σε αυτό.

Η στένωση του χώρου του καρπιαίου σωλήνα, εκτός από δομικές ή συγγενείς ανωμαλίες, έχει σαν βασικό αίτιο την διόγκωση και τον χρόνιο ερεθισμό του εγκάρσιου συνδέσμου και των ελύτρων των καμπτήρων τενόντων που διέρχονται από τον καρπιαίο σωλήνα, κάτι που μπορεί να αποδοθεί σε υπερκαταπόνηση λόγω της εργασίας, σε ορμονικές διαταραχές, όπως σακχαρώδης διαβήτης, παθήσεις του θυρεοειδούς και των ωοθηκών, ρευματοειδείς παθήσεις αλλά και σπανιότερα σε λήψη ορισμένων φαρμάκων, ή προηγούμενων τραυματισμών.

Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα είναι το συχνότερο από όλα τα σύνδρομα συμπίεσης περιφερικών νευρών (πιεστικές νευροπάθειες). Το σύνδρομο προσβάλει πολύ συχνότερα γυναίκες από ότι άντρες, ενώ εμφανίζεται συνήθως και στα δύο χέρια με ή χωρίς χρονική διαφορά.

Διάγνωση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα

Ποιές είναι οι τυπικές ενοχλήσεις / συμπτώματα;

Τυπικό σύμπτωμα του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα είναι το μούδιασμα (αιμωδία) του χεριού, κυρίως 3-4 δακτύλων (αντίχειρα, δείκτη και μεσαίου δακτύλου). Το μούδιασμα μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικό και εμφανίζεται συχνά κατά τις νυκτερινές ή τις πρώτες πρωινές ώρες αλλά και μετά από χρήση του χεριού κατά την διάρκεια της ημέρας. Πολύ συχνά τα μουδιάσματα συνδυάζονται με έντονο πόνο και αδυναμία στην περιοχή των δακτύλων και της παλάμης αλλά αρκετές φορές και ολόκληρου του άνω άκρου.

Οι ενοχλήσεις γίνονται εντονότερες μετά από καταπόνηση του χεριού κατά την διάρκεια χειρωνακτικής εργασίας και συχνα βελτιώνονται, σε αρχικό στάδιο, με αλλαγή θέσης ή ‘τίναγμα’ του χεριού.

Σε προχωρημένο στάδιο, μπορεί να παρατηρηθεί απώλεια αίσθησης μέχρι και ατροφία της μυϊκής μάζας του αντίχειρα (του θέναρος) με παράλυση και λειτουργική αδυναμία του άκρου.

Υπάρχουν και άλλες παθήσεις με παρόμοια συμπτώματα όπως αυτά του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα;

Διάφορες παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα με αυτά του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα, όπως για παράδειγμα ο ερεθισμός των αυχενικών νευρικών ριζών εξαιτίας πίεσης του μεσοσπονδύλιου δίσκου (αυχενική ριζοπάθεια λόγω κήλης δίσκου αυχένος), το σύνδρομο του στρογγύλου πρηνιστή, η βλάβη του βραχιόνιου πλέγματος, η περιφερική πολυνευρίτιδα κ.α..

Η διάγνωση του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα πρέπει να επιβεβαιώνεται από ειδικό ιατρό / νευρολόγο, ώστε να αποκλειστούν τέτοιου είδους καταστάσεις.

Ποιές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την διάγνωση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα;

Για την διάγνωση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα είναι καταρχάς απαραίτητη η προσεκτική κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό, σε συνδυασμό με την αναλυτική καταγραφή των συμπτωμάτων και του ιστορικού του ασθενούς. Διάφορα απλά κλινικά τεστ μπορούν να βοηθήσουν την διαγνωστική διαδικασία, όπως:

• Τεστ κάμψης του καρπού, η οποία συχνά είναι μειωμένη και οδηγεί σε αύξηση του πόνου και του μουδιάσματος
• Τεστ Phalen: η παρατεταμένη έκταση του καρπού οδηγεί σε δυσαισθησίες και πόνο
• Τεστ Tinel: ελαφρά χτυπήματα πάνω από τον καρπιαίο σωλήνα προκαλούν δυσάρεστη τοπική αίσθηση

Απολύτως απαραίτητη κρίνεται η νευροφυσιολογική εκτίμηση κυρίως με καταγραφή της κινητικής ταχύτητας αγωγής του μέσου νεύρου, αλλά και ταχύτητες αγωγής και των άλλων νεύρων ή ηλεκτρομυογράφημα κατά περίπτωση. Με τον τρόπο αυτό και σε συνδυασμό με τα κλινικά ευρήματα, μπορεί να επιτευχθεί μια αντικειμενική αξιολόγηση του μεγέθους και της ακριβούς τοποθεσίας της πιθανής νευρικής βλάβης και να αποκλειστούν άλλες παθήσεις. Επιπλέον διαγνωστικές διαδικασίες, όπως ακτινογραφία, υπερηχογράφημα υψηλής ανάλυσης ή μαγνητική τομογραφία, είναι πολύ σπάνια απαραίτητες.

Θεραπεία του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα

Πότε πρέπει να γίνει θεραπεία του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα;

Δεν απαιτείται πάντοτε θεραπεία για κάθε διεγνωσμένο σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Αρκετοί ασθενείς έχουν πολύ ελαφριά συμπτώματα και εξαιρετικά σπάνιες ενοχλήσεις, παρόλο που σε κάποιο νευροφυσιολογικό έλεγχο έχουν πιθανώς προκύψει παθολογικά ευρήματα.

Σε αρχικό στάδιο, εφαρμόζονται συντηρητικές (μη χειρουργικές) θεραπευτικές μεθόδοι, οι οποίες παρατίθενται πιο κάτω. Εάν τα συμπτώματα γίνουν εντονότερα και έχουν παρατεταμένη διάρκεια, είναι απολύτως απαραίτητη η αποτελεσματική θεραπεία του συνδρόμου μέσω χειρουργικής επέμβασης, προκειμένου να αποφευχθούν μόνιμες βλάβες.

Ποιές συντηρητικές (μη χειρουργικές) μεθόδοι θεραπείας εφαρμόζονται;

Η αποτελεσματικότερη μη χειρουργική μέθοδος αντιμετώπισης του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα φέρεται να είναι η χρήση ειδικού νάρθηκα ακινητοποίησης του καρπού. Ο νάρθηκας χρησιμοποιείται συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας και μπορεί να αφαιρεθεί κατά την διάρκεια της ημέρας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φανεί χρήσιμη η τοπική έκχυση κορτιζονούχου σκευάσματος στην περιοχή του καρπιαίου σωλήνα από ειδικό ιατρό ή (πολύ λιγότερο χρήσιμη) η φαρμακευτική αγωγή με κορτιζόνη από το στόμα. Η αγωγή με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν προτείνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η αποτελεσματικότητα διαφόρων εναλλακτικών μεθόδων, όπως Laser, θεραπευτικός υπέρηχος, ηλεκτροθεραπεία (TENS), βελονισμός ή ομοιοπαθητική, δεν έχει στηριχτεί προς το παρόν με επαρκείς κλινικές μελέτες.

Ποιά είναι η χειρουργική αντιμετώπιση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα;

Το διεγνωσμένο σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα μπορεί ουσιαστικά να θεραπευτεί μέσω χειρουργικής επέμβασης, και συστήνεται ανεπιφύλακτα ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που η συντηρητική θεραπεία δεν έχει φέρει αποτελέσματα ή τα συμπτώματα είναι έντονα και παρατεταμένης διαρκείας.

Η επέμβαση έχει σαν στόχο την μείωση της πίεσης που ασκείται στο μέσο νεύρο κατά την διέλευσή του από τον καρπιαίο σωλήνα, μέσω της σχετικής αύξησης του διαθέσιμου χώρου. Αυτό επιτυγχάνεται βασικά με την πλήρη χειρουργική διατομή του εγκάρσιου/επιμήκους καρπιαίου συνδέσμου, ενός ιστού πάνω από το νεύρο, ο οποίος εκτείνεται από τον καρπό μέχρι το μέσο περίπου της παλάμης. Η διατομή του συνδέσμου αυτού, στην περίπτωση του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα, δεν επιφέρει λειτουργικές δυσλειτουργίες στο χέρι αλλά αντίθετα απελευθερώνει το νεύρο και οδηγεί στην υποχώρηση και σταδιακά στην εξαφάνιση των τυπικών συμπτωμάτων του συνδρόμου.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, κυρίως σε προχωρημένο στάδιο του συνδρόμου, είναι απαραίτητη και η ταυτόχρονη χειρουργική απελευθέρωση του ίδιου του μέσου νέυρου (νευρόλυση).

Ποιές χειρουργικές μεθόδοι θεραπείας εφαρμόζονται;

Για την χειρουργική αντιμετώπιση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα εφαρμόζονται βασικά οι παρακάτω μεθόδοι: η κλασική ανοικτή, η πλήρως ενδοσκοπική και η mini-open ενδοσκοπική μέθοδος.

Κατά την ανοικτή επέμβαση, η αποκατάσταση γίνεται συνήθως με τοπική ή και περιοχική αναισθησία, μέσω μίας τομής στο δέρμα κατά μήκος της παλάμης κοντά στον καρπό. Με την πλήρως ενδοσκοπική ή την mini-open ενδοσκοπική μέθοδο, η αποκατάσταση γίνεται μέσω ειδικών εργαλείων και μίας κάμερας (οπτικής), μέσω μίας ή δύο πολύ μικρότερων τομών στο δέρμα. Οι επεμβάσεις αποτελούν, εκτός σπάνιων εξαιρέσεων, Χειρουργείο Ημέρας, ο ασθενής δηλαδή μπορεί να επιστρέψει σπίτι την ίδια ημέρα χωρίς να είναι απαραίτητη η διανυκτέρευσή του στην κλινική.

Οι ελάχιστα επεμβατικές μέθόδοι αποκατάστασης του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα

Όπως προαναφέρθηκε, τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται, πέραν της κλασικής ανοικτής, και ελάχιστα επεμβατικές ενδοσκοπικές μεθόδοι για την αποκατάσταση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα.

Πλήρως ενδοσκοπική μέθοδος

Κατά την πλήρως ενδοσκοπική μέθοδο χρησιμοποιούνται δύο πολύ μικρές τομές στο δέρμα (μήκους λίγων χιλιοστών), η μία στην περιοχή του καρπού και η δεύτερη στην περιοχή της παλάμης. Με την βοήθεια λεπτών οπτικών ινών που προβάλλούν το χειρουργικό πεδίο σε μία οθόνη, μπορεί να γίνει η πλήρης χειρουργική διατομή του εγκάρσιου/επιμήκους καρπιαίου συνδέσμου.

Mini-open ενδοσκοπική μέθοδος

Η mini open ενδοσκοπική μέθοδος διενεργείται διαμέσου μίας πολύ μικρής τομή στο δέρμα (μήκους περίπου ενός εκατοστού), η οποία μάλιστα γίνεται εγκάρσια στην περιοχή του καρπού και όχι κατά μήκος της πολύ πιο ευαίσθητης παλάμης (έτσι αποφεύγονται εντελώς οι χειρουργικές τομές του δέρματος στην παλάμη). Με την βοήθεια ειδικών εργαλείων αλλά και την χρήση της ενδοσκοπικής κάμερας ο χειρουργός εκτελεί την διατομή του εγκάρσιου/επιμήκους καρπιαίου συνδέσμου ακριβώς πάνω από το μέσο νεύρο υπό πλήρη όραση (άμεσα δια της χειρουργικής τομής αλλά και έμμεσα υπό μεγένθυση στην οθόνη).

Η ενδοσκοπική αλλά και η mini-open μέθοδος παρουσιάζουν πλέον τα ίδια -εξαιρετικά μικρά- ποσοστά επιπλοκών με την κλασική ανοικτή μέθοδο. Εξαιτίας της πολύ μικρότερης τομής στο καρπό και όχι της μεγαλύτερης τομής στην παλάμη (ανοικτή μέθοδος), ο μεταγχειρητικός πόνος του ασθενούς είναι συνήθως πολύ μικρότερος, ενώ μπορεί να γίνει ταχύτερα χρήση του χεριού για τις καθημερινές ανάγκες. Η παραμονή στην κλινική είναι απαραίτητη, όπως και με την ανοικτή μέθοδο, μόνο μερικές ώρες.

Βιβλιογραφία:

1. Carpal tunnel syndrome – Median nerve dysfunction; Median nerve entrapment – A.D.A.M. Medical Encyclopedia

2. Endoscopic release for carpal tunnel syndrome – Cochrane Database of Systematic Reviews: Plain Language Summaries

3. Πλήρη ιατρικά άρθρα σχετικά με το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα στο PubMed Central

4. Επιστημονικά άρθρα, δημοσιεύσεις και αποτελέσματα κλινικών μελέτων για το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα στο PubMed