8 Απαντήσεις για καλύτερη κατανόηση της ιλαράς
Συγγραφέας Μαριαλένα Κυριακάκου Γράφτηκε στις ,
Πώς εμφανίζεται; Ο ιός της ιλαράς φέρει RNA ως γενετικό υλικό και ανήκει στην ομάδα των παραμυξοϊών.
Πώς μεταδίδεται; Ο ιός της ιλαράς μεταδίδεται εξαιρετικά εύκολα, μέσω σταγονιδίων που προέρχονται από ασθενείς και μέσω επαφής με μολυσμένα αντικείμενα.
Ο ασθενής μπορεί να μεταδώσει τον ιό κατά τις 4-5 τελευταίες ημέρες επώασής του, σε όλο το καταρροϊκό στάδιο (όπως αναλύεται στη συνέχεια) και κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών του εξανθηματικού σταδίου.
Πώς εξελίσσεται; Ο ιός της ιλαράς εισέρχεται στον οργανισμό από το αναπνευστικό σύστημα και εγκαθίσταται στον αναπνευστικό βλεννογόνο όπου και πολλαπλασιάζεται.
Στη συνέχεια μεταφέρεται στο αίμα και από εκεί στα διάφορα όργανα του σώματος.
Σε γενικές γραμμές σε χώρες που εφαρμόζεται το συστηματικό πρόγραμμα εμβολιασμού έναντι της ιλαράς, η εμφάνιση της νόσου σπανίζει. Ωστόσο πρόσφατα, δεδομένου του λανθασμένου κινήματος ενάντια στα εμβόλια, η νόσος έχει εμφανιστεί ξανά στον ελλαδικό χώρο, ενώ ο πρώτος θάνατος από αυτήν έχει ήδη λάβει χώρα.
Τι προκαλεί; Η κλινική εικόνα της νόσου μπορεί να ομαδοποιηθεί σε τρία στάδια, με τα παρακάτω συμπτώματα:
α. Το καταρροϊκό στάδιο αποτελεί το πρώτο στάδιο της νόσου κατά το οποίο έπειτα από 9-12 ημέρες επώασης του ιού στο σώμα, εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα και η διάρκειά του είναι 3-4 ημέρες. Σε αυτά συγκαταλέγονται ο πυρετός, έντονα συμπτώματα καταρροής (δακρύρροια, πταρμός και ρινόρροια), βήχας ακόμη και επιπεφυκίτιδα. Δύο μέρες αφότου ο ασθενής έχει «εισέλθει» στο καταρροϊκό στάδιο κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα γνωστά σημάδια της νόσου, που ονομάζονται κηλίδες του Koplik. Αυτές αποτελούν μικρού μεγέθους λευκά στίγματα, σαν κόκκοι άμμου, που περιβάλλονται από ερυθρά άλω. Το σημείο του σώματος που εντοπίζονται τα χαρακτηριστικά αυτά στίγματα είναι στο βλεννογόνο της παρειάς προς τους κάτω γομφίους.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως οι κηλίδες αυτές εξαφανίζονται έπειτα από 12-48 ώρες. Λιγότερο συχνά μπορεί να εμφανιστεί στις πρώτες ημέρες του καταρροϊκού σταδίου μία εγκάρσια ερυθρά γραμμή κατά μήκος του επιπεφυκότα του κάτω βλεφάρου, που χαρακτηρίζεται ως σημείο του Stimson.
β. Το δεύτερο στάδιο της ιλαράς χαρακτηρίζεται ως εξανθηματικό στάδιο, κατά τη διάρκεια του οποίου ο πυρετός που είχε υποχωρήσει επανεμφανίζεται και η διάρκειά του είναι 3-5 ημέρες. Ταυτόχρονα τα καταρροϊκά συμπτώματα και ο βήχας επιτείνονται και αρχίζουν να εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά εξανθήματα της ιλαράς. Τα εξανθήματα αυτά θεωρούνται ως αντίδραση υπερευαισθησίας στον ιό. Στην αρχή τα εξανθήματα είναι αραιά, ροδαλά και διακρίνονται εύκολα μεταξύ τους. Στη συνέχεια αποκτούν έντονο ερυθρό χρώμα, και συρρέουν.
Τα εξανθήματα εμφανίζονται σταδιακά και συνήθως τα πρώτα παρατηρούνται πίσω από τα αυτιά, ενώ γρήγορα εξαπλώνονται στο πρόσωπο και το υπόλοιπο σώμα.
γ. Το τρίτο στάδιο της νόσου είναι το στάδιο της αποδρομής ή πιο απλά της ανάρρωσης.
Κατά τη διάρκειά του ο πυρετός πέφτει και βελτιώνεται σημαντικά η κλινική εικόνα του ασθενούς.
Σταδιακά αρχίζει να εξαφανίζεται και το εξάνθημα, ακολουθώντας τη σειρά με την οποία εμφανίστηκε, δηλαδή πρώτα από το πρόσωπο. Υπάρχει περίπτωση κάποιες φορές το εξάνθημα να αφήσει πίσω του υπέρχρωση του δέρματος, η οποία μπορεί να διαρκέσει μέχρι 10 μέρες.
Σε όλα τα στάδια της ιλαράς ο σπλήνας και οι λεμφαδένες μπορεί να εντοπίζονται διογκωμένοι, ενώ οι κενώσεις του ασθενούς μπορεί να γίνουν διαρροϊκές.
Γιατί είναι επικίνδυνος ο ιός της ιλαράς; Μπορεί η γενική κλινική εικόνα του ασθενούς όπως περιγράφηκε πιο πάνω να μην εμπνέει ανησυχία, ο ιός ωστόσο της ιλαράς μπορεί να γίνει επικίνδυνος λόγω των σοβαρών επιπλοκών που προκαλεί. Σε αυτές εντάσσονται η πνευμονία και η εγκεφαλίτιδα, ενώ ακόμη πιο συχνή είναι η οξεία μέση ωτίτιδα. Σε γενικές γραμμές οι επιπλοκές της ιλαράς διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σε αυτές που οφείλονται στον ίδιο τον ιό της ιλαράς και σε εκείνες που οφείλονται σε δευτεροπαθείς λοιμώξεις. Στην πρώτη ομάδα εντάσσονται επιπλοκές από το αναπνευστικό σύστημα (όπως η λαρυγγίτιδα, η βρογχιολίτιδα και η πρωτοπαθής πνευμονία), από το κεντρικό νευρικό σύστημα ( όπως η εγκεφαλίτιδα), από το πεπτικό σύστημα (όπως η οξεία σκωληκοειδίτιδα) ακόμη και από το αίμα (όπως η θρομβοπενική πορφύρα).
Στη δεύτερη ομάδα εντάσσονται επιπλοκές όπως η δευτεροπαθής πνευμονία από πνευμονιόκοκκο, η εντερίτιδα, η μαστοειδίτιδα και η μέση πυώδης ωτίτιδα. Επιπλέον, ένα ακόμη σημείο που χρήζει προσοχής είναι πως ο ιός της ιλαράς μπορεί προσωρινά να αρνητικοποιήσει τη φυματινοαντίδραση και να αναζωπυρώσει λανθάνουσα φυματίωση.
Πώς γίνεται η διάγνωση; Η διάγνωση της ιλαράς είναι αρκετά εύκολη διαδικασία ρουτίνας, που σπανίως απαιτεί και εργαστηριακό έλεγχο. Ωστόσο, σε εργαστηριακό επίπεδο και με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας, ο ιός μπορεί να ανιχνευτεί με χρήση PCR (polymerase chain reaction) ή και με την τεχνική της ELISA, με προσδιορισμό της συγκέντρωσης των αντισωμάτων στον ορό.
Η μικροσκοπική επίσης παρατήρηση δείχνει την παρουσία του ιού της ιλαράς στο εξανθηματικό στάδιο, καθώς παρατηρείται λευκοπενία με σχετική λεμφοκυττάρωση.
Ποια είναι η θεραπεία; Η θεραπεία για τον ιό της ιλαράς είναι καθαρά συμπτωματική, καθώς χορηγούνται αντιπυρετικά φάρμακα, ενώ οι δευτεροπαθείς επιπλοκές της νόσου απαιτούν χορήγηση αντιβιοτικού.
Ποια είναι η πρόληψη και τι διάρκεια έχει; Το εμβόλιο της ιλαράς περιέχει εξασθενημένα τμήματα του ιού και χορηγείται υποδόρια. Κυκλοφορεί σε αρκετές μορφές (πχ. Μονοδύναμο, διδύναμο και ακόμη και τετραδύναμο παρέχοντας ανοσία και για άλλους ιούς) και είναι απολύτως δραστικό και ταυτόχρονα ασφαλές για τα παιδιά. Σε παιδιά μεγαλύτερα των 15 μηνών εξασφαλίζει ανοσία σε ποσοστό >95%. Το γεγονός ότι σε παλαιότερες δεκαετίες εμφανίστηκαν μικροεπιδημίες ιλαράς σε ήδη εμβολιασμένους εφήβους, οδήγησε την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία να θεσπίσει και επαναληπτική δεύτερη δόση του εμβολίου, σύσταση η οποία ισχύει και στη χώρα μας.
