Αυτοπεποίθηση στο παιδί και στον ενήλικα
Συγγραφέας Ίλια Θεοτοκά Γράφτηκε στις ,
Πως προκύπτει η αυτοπεποίθηση; Η αυτοπεποίθησή εξελίσσεται σιγά-σιγά στη ζωή μας, καθώς διαμορφώνουμε την εικόνα για τον εαυτό μας, μέσα από τις εμπειρίες μας με ανθρώπους και δραστηριότητες. Οι σχεσεις με τους γονείς στην παιδική ηλικία, παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοπεποίθησης. Όσο μεγαλώνουμε, οι επιτυχίες μας, οι αποτυχίες μας, το πώς μας διαχειρίζεται η οικογένεια, οι δάσκαλοι μας, οι συνομήλικοι συμβάλλουν στην δημιουργία της αυτοπεποίθησης.
Η αυτοπεποίθηση λοιπόν είναι μία μακρόχρονια διαδικασία, που ξεκινά ασφαλώς από τα πρώτα χρόνια της ζωής, από το βλέμμα της μητέρας και του πατέρα στο παιδί.
Το πως κοιτάμε το παιδί, πως το αγγίζουμε, πως το αγκαλιάζουμε, τι πιστεύουμε και τι νιώθουμε για αυτό – όλα αυτά διαμορφώνουν τη γνώμη για τον εαυτό του, την αυτοπεποίθησή του, ακόμα και αν δεν πουμε κάτι αρνητικό για το ίδιο.Το βλέμμα μας τα λέει όλα, μετά έρχονται τα λόγια και όλη η υπόλοιπη μη λεκτική συμπεριφορά.
Κατά συνέπεια, οι γονείς έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή στην άποψη που έχει το παιδί για τον εαυτό του.
Η αυτοπεποίθηση στο παιδί δεν έχει να κάνει με το πως αντιλαμβάνεται το ίδιο τις ικανότητές του, αλλά με το πόσο το αποδέχονται οι γονείς. Η αποδοχή των γονιών, το τι πραγματικά πιστεύουν γι’ αυτό διαμορφώνει την αυτοπεποίθησή του. Το να νιώθει το παιδί επιθυμητό, ότι ανήκει στην οικογένεια, ότι λειτουργεί και συνεισφέρει μέσα σ’ αυτήν, το βοηθά να αναπτύξει υγιή αυτοπεποίθηση.
Οι παιδικές εμπειρίες που συμβάλλουν στο να αποκτούν τα παιδιά υγιή αυτοπεποίθηση είναι: να μπορούν να ακούγονται, να τους μιλάνε με σεβασμό, να παίρνουν την ανάλογη προσοχή και τρυφερότητα, να αναγνωρίζονται οι επιτυχίες τους, αλλά και τα λάθη και οι αποτυχίες και να γίνονται δεκτές.
Οι παιδικές εμπειρίες που συμβάλλουν στο να αποκτούν τα παιδιά χαμηλή αυτοπεποίθηση είναι: Η συνεχής και έντονη κριτική, η σωματική και συναισθηματική κακοποίηση η αγνόηση , η παραμέληση,η γελοιοποίηση,η κοροϊδία το να περιμένει ο γονιός να είναι το παιδί πάντα τέλειο. Τα παιδιά με χαμηλή αυτοπεποίθηση, όταν οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι συμμαθητές τους τους πουν ότι απέτυχαν κάπου, πχ..έχασαν σε έναν αγώνα, πήραν χαμηλό βαθμό, το μεταφράζουν ως αποτυχία του ίδιου τους του εαυτού.
Οι σκέψεις και τα συναισθήματά των περισσοτέρων ανθρώπων για τον εαυτό τους ποικίλουν συχνά με βάση την καθημερινή εμπειρία. Ο βαθμός που παίρνεις σε μια εξέταση, πως σε διαχειρίζονται οι φίλοι σου, τα σκαμπανεβάσματα σε μία προσωπική σχέση μπορεί να έχουν μια περιστασιακή επίπτωση στο πως νιώθει κάποιος για τον εαυτό του.
Η αυτοπεποίθηση όμως είναι κάτι πιο θεμελιώδες από τις φυσιολογικές διακυμάνσεις που σχετίζονται με αλλαγές στην καθημερινή ζωή. Σε ανθρώπους με αυτοεκτίμηση, αυτές οι διακυμάνσεις επηρεάζουν το πως νιώθουν για τον εαυτό τους, αλλά σε ένα περιορισμένο βαθμό. Αντίθετα, σε ανθρώπους με χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτές οι διακυμάνσεις επιδρούν δραστικά στον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους.
Άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση βασίζονται στο τι κάνουν στο παρόν, για να καθορίσουν το πως νιώθουν για τον εαυτό τους. Χρειάζονται θετικές εξωτερικές εμπειρίες, δηλαδή εξωτερικούς ενισχυτές, πχ, κοπλιμέντα από φίλους, για να αντισταθμίσουν τα αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις που σταθερά τους κατακλύζουν.
Ακόμα και το θετικό συναίσθημα, ένας καλός βαθμός, ή ένα κοπλιμέντο είναι συνήθως παροδικά.
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι εξωτερικοί παράγοντες, όπως κοινωνικό γόητρο των γονιών (πλούτος, εκπαιδευτικό επίπεδο, εργασιακή θέση) δεν έχουν τόση ισχυρή επίδραση, όπως ίσως θα φανταζόμασταν, στην αυτοεκτίμηση. Στάσεις και συμπεριφορές των γονιών,αποδοχή των παιδιών ξεκάθαρο αίτημα και σεβασμός των πράξεών τους είναι τα χαρακτηριστικά που κάνουν τα παιδιά να νιώθουν οτι έχουν αξία.
Η υγιης αυτοπεποίθηση βασίζεται στην ικανότητα μας να εκτιμούμε επαρκώς τον εαυτό μας και να αποδεχόμαστε αυτό που είμαστε, δηλαδή τα δυνατά και αδύνατα σημεία που όλοι έχουμε και την ίδια στιγμή να αναγνωρίζουμε ότι αξίζουμε.
Πως μπορείτε να αναπτύξετε την αυτοπεποίθηση στα παιδιά σας;
-Να λέτε στα παιδιά σας ότι τα αγαπάτε και ότι είστε εκεί για να τα φροντίσετε.
-Τα παιδιά γνωρίζουν ότι κάνουν καλά κάτι, όταν οι γονείς τους τους πούνε οτι το κάνουν καλά, όταν οι γονείς τους αντιδρούν σωστά σε αυτό που κάνουν.
-Δείξτε και πείτε ότι είστε περήφανοι για τα παιδιά σας, όταν κάνουν κάτι σωστά, και διορθώστε τα, όταν κάνουν λάθος.
-Τα παιδιά μαθαίνουν να δουλεύουν ομαδικά, όταν μάθουν να συνεργάζονται με τους γονείς τους μέσα στο σπίτι. Η συμμετοχή σε ομαδικές εργασίες αυξάνει την αυτοπεποίθηση. Δώστε τους αρμοδιότητες που να είναι ανάλογες με την ηλικία τους.
-Αίσθημα του ανήκειν. Μέσα από την επαφή με τους άλλους, νιώθουμε ότι μπορούμε να μας αγαπάνε και να μας σέβονται και έτσι νιώθουμε ότι ανήκουμε σε μια ομάδα. Πείτε στο παιδί οτι το αγαπάτε γι’ αυτό που είναι και όχι για αυτό που κάνει.
-Μην είστε φειδωλοί στο να εκφράσετε τα καλά του στοιχεία, να το επαινέσετε και να του πείτε πόσο χαρούμενοι είστε που κάνετε πράγματα μαζί.
-Πείτε στο παιδί σας ότι είναι κάτι ιδιαίτερο. Γράψε τρία καλά πράγματα που έχει το παιδί σας και «ποστάρετε» τα στο ψυγείο, προσθέτετε και άλλες δεξιότητες σταδιακά.
-Επαινέσετε το παιδί, επισημάνετε τα δυνατά του σημεία, πείτε του ότι σας αρέσει όταν φέρεται έτσι, ή κάνει κάτι συγκεκριμένο.
-Όταν το παιδί σας λέει κάτι, ακούστε το, χρησιμοποιωντας την ενεργητική ακρόαση.Μη βιαστείτε να δώσετε συμβουλές.
—Μην γελοιοποιείτε το παιδί, μην του λέτε ότι ντρέπεστε για αυτό.
-Αφιερώστε οικογενειακό χρόνο για να περνάτε καλά και να διασκεδάζετε, να τρώτε μαζί όσο πιο συχνά γίνεται. Τις ώρες αυτές μη συζητάτε τα προβλήματα.
-Ενθαρρύνετε τις θετικές συναναστροφές και δραστηριότητες με συνομηλίκους.
-Ενθαρρύνετε τις δραστηριότητες που εμφανίζει κάποια επίδοση.
Αν δείτε ότι τα παραπάνω δεν έχουν αποτέλεσμα, μην διστάσετε να μιλήσετε με ψυχολόγο, εσείς οι γονείς, ακόμα και αν δεν δεχθεί το παιδί να πάει.
Δρ. ΙΛΙΑ ΘΕΟΤΟΚΑ
ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ – ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Αιγινήτειο Νοσοκομείο
Πρόεδρος της Δράσης για την Ψυχική Υγεία.
