Διαγνωστική Διερεύνηση των Παθήσεων του Θυρεοειδούς
Συγγραφέας Γεώργιος Σακοράφας Γράφτηκε στις ,
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Περιλαμβάνει:
- Λήψη οικογενειακού ιστορικού (π.χ. ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς σε άλλα μέλη της οικογένειας)
- Λήψη ατομικού αναμνηστικού
-
- Αξιολόγηση συμπτωμάτων ασθενούς (που μπορεί να οφείλονται για παράδειγμα σε διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς [υπερθυρεοειδισμό ή αντίθετα υποθυρεοειδισμό] ή σε πίεση παρακειμένων ανατομικών στοιχείων [π.χ. τραχείας, σπανιότερα οισοφάγου] από ένα διογκωμένο αδένα ή έναν λίαν ευμεγέθη όζο)
- Φυσική (Κλινική) εξέταση. Στην επισκόπηση αναζητούνται διάφορες κλινικές εκδηλώσεις που μπορεί να σχετίζονται με παθήσεις του θυρεοειδούς, όπως π.χ. εξόφθαλμος, διόγκωση του αδένα, ορατός όζος, διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες κλπ. Η ψηλάφηση γίνεται με προσοχή ελέγχοντας (και με καταποτικές κινήσεις) τόσο τον θυρεοειδή αδένα, όσο και τον υπόλοιπο τράχηλο (για τυχόν παρουσία λεμφαδενικών διογκώσεων).
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ
- Βασικός είναι ο έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας με μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών καθώς αρκετές παθήσεις του θυρεοειδούς αφορούν διαταραχή της θυρεοειδικής λειτουργίας (υπερθυρεοειδισμός ή υποθυρεοειδισμός). Επίσης θα πρέπει να ελέγχεται η θυρεοειδική λειτουργία ενόψει χειρουργικής επέμβασης καθότι προϋπόθεση για την ασφαλή διενέργεια αυτής είναι το να είναι ο ασθενής ευθυρεοειδικός.
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
- ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΤΡΑΧΗΛΟΥ. Αποτελεί σήμερα τη βασική μέθοδο απεικονιστικής διερεύνησης του ασθενούς με παθήσεις θυρεοειδούς. Χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, στο σύγχρονο υπερηχογράφημα μπορεί να απεικονιστούν ακόμη και ελάχιστες (διαμέτρου ολίγων χιλιοστών) διαταραχές της ηχοδομής του θυρεοειδούς αδένα και όζοι. Θα πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση από έμπειρο απεικονιστή ο οποίος μπορεί να αναγνωρίσει στους όζους τυχόν ύποπτους απεικονιστικούς χαρακτήρες στους όζους θυρεοειδούς (στην περίπτωση αυτή προχωρά κατ΄ευθείαν σε παρακέντηση με λεπτή βελόνη [FNA] και λήψη υλικού για κυτταρολογική εξέταση κάτω από υπερηχογραφική καθοδήγηση). Στο υπερηχογράφημα επίσης ο έμπειρος απεικονιστής ελέγχει και τους τραχηλικούς λεμφαδένες για τυχόν παρουσία τραχηλικής λεμφαδενοπάθειας. Σε περίπτωση δε που διαπιστωθεί τραχηλική λεμφαδενοπάθεια, γίνεται στον ίδιο χρόνο και η ‘χαρτογράφηση’ των λεμφαδένων τραχήλου, με την οποία ο χειρουργός μπορεί να σχεδιάσει την κατάλληλη χειρουργική επέμβαση (λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου, στον ίδιο χρόνο με την θυρεοειδεκτομή). Σε περίπτωση αμφιβολίας για το εάν κάποιος ύποπτος λεμφαδένας είναι διηθημένος ή όχι μπορεί να γίνει κατευθυνόμενη με υπερήχους FNA αυτού και κυτταρολογική εξέταση του υλικού που λαμβάνεται.
- ΑΞΟΝΙΚΗ / ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ. Σήμερα ο ρόλος της αξονικής (CT) ή της μαγνητικής (MRI) τομογραφίας περιορίζεται σε συγκεκριμένες ενδείξεις (καθώς το υπερηχογράφημα αποτελεί την απεικονιστική εξέταση εκλογής). Ενδείξεις CT ή MRI είναι η παρουσία μεγάλου βαθμού κατάδυσης στο μεσοθωράκιο ενός λίαν διογκωμένου θυρεοειδούς (καταδυομένη βρογχοκήλη) ή ενός λίαν ευμεγέθους όζου, για να αξιολογηθεί ο βαθμός της επέκτασης του θυρεοειδικού παραγχύματος το μεσοθωράκιο (η παρουσία του στέρνου στην περίπτωση αυτή παρεμποδίζει την απεικόνιση του μεσοθωρακίου με το υπερηχογράφημα). Η CT ή η MRI είναι επίσης χρήσιμη σε ευμεγέθεις καρκίνους θυρεοειδούς με εξωθυρεοειδική επέκταση για την αξιολόγηση της τυχόν διήθησης ζωτικών παρακειμένων οργάνων (π.χ. τραχείας, οισοφάγου κλπ), όπως επίσης και για την αξιολόγηση του βαθμού στένωσης της τραχείας λόγω πίεσης αυτής από μία λίαν ευμεγέθη βρογχοκήλη ή έναν λίαν ευμεγέθη όζο θυρεοειδούς (η πληροφορία αυτή έχει μεγάλη σημασία για την αναισθησιολογική ομάδα, καθώς σε αυτή την περίπτωση μπορεί να υπάρχουν δυσκολίες στην διασωλήνωση του ασθενούς, πράγμα που υπογραμμίζει την αξία της εμπειρίας και του αναισθησιολόγου)
Αξονική τομογραφία θώρακα σε ασθενή με ευμεγέθη καταδυόμενη βρογχοκήλη
- PET-CT scan. Δεν χρησιμοποιείται παρά μόνο πολύ σπάνια στη διαγνωστική διερεύνηση του ασθενούς με καρκίνο θυρεοειδούς. Εντούτοις συχνά αναδεικνύει τυχαία την ύπαρξη παθολογίας στον θυρεοειδή (καρκίνο θυρεοειδούς) όταν γίνεται για κάποια άλλη ένδειξη (συνήθως στα πλαίσια παρακολούθησης ενός ασθενούς με άλλη κακοήθη κακοήθη πάθηση)
- ΣΠΙΝΘΗΡΟΓΡΑΦΗΜΑ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ. Ο ρόλος του έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω της ευρείας χρήσης του υπερηχογραφήματος θυρεοειδούς. Σε περίπτωση όζου θυρεοειδούς προτείνεται η χρήση του όταν υπάρχει μείωση των επιπέδων TSH ορού (κάτι που αποτελεί ένδειξη τοξικού αδενώματος) καθώς σε αυτή την περίπτωση συνηθέστατα δεν χρειάζεται να γίνει παρακέντηση του όζου με λεπτή βελόνη (FNA) καθόσον η πιθανότητα κακοήθειας είναι εξαιρετικά μικρή. Γενικά οι όζοι που προσλαμβάνουν το ραδιοϊσότοπο (ραδιενεργό ιώδιο) («θερμοί» όζοι) είναι καλοήθεις (αν και μπορεί να υπάρξουν και εξαιρέσεις), ενώ αντίθετα στους «ψυχρούς» όζους η πιθανότητα υποκείμενης κακοήθειας είναι περίπου 15 – 20 %. Το σπινθηρογράφημα χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της ύπαρξης τυχόν υπολειμματικής νόσου ή υποτροπής της νόσου (είτε στον τράχηλο [κοίτη θυρεοειδούς – λεμφαδένες] είτε σε μακρινά όργανα [μακρινές μεταστάσεις]).
FNA όζου θυρεοειδούς
- ΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΜΕ ΛΕΠΤΗ ΒΕΛΟΝΗ (FNA) και ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ του υλικού που αναρροφάται. Σε συνδυασμό με το υπερηχογράφημα αποτελεί τις δύο βασικές μεθόδους διερεύνησης του ασθενούς με όζους θυρεοειδούς. Συνήθως γίνεται υπό υπερηχογραφική παρακολούθηση για να αυξηθεί η διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου. Τα ευρήματα της FNA σε ασθενείς με όζους θυρεοειδούς παρουσιάζονται με το σύστημα ταξινόμησης Bethesda (I έως VI) ανάλογα με την πιθανότητα να υποκρύπτεται κακοήθεια. Η FNA μπορεί επίσης να γίνει και σε τραχηλικούς λεμφαδένες που παρουσιάζουν ύποπτους ηχομορφολογικούς χαρακτήρες στο υπερηχογράφημα (βλ. παραπάνω).
Υπερηχογραφική κατευθυνόμενη παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) όζου θυρεοειδούς
Υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη παρακέντηση με λεπτή βελόνη όζου θυρεοειδούς
