Ο μηχανισμός δράσης των ναρθήκων συνίσταται στην απορρόφηση της ενέργειας και τη διασπορά της, ώστε οι συνέπειες του κτυπήματος να μην είναι κλινικά σημαντικές. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται τα τραύματα των μαλακών ιστών, τα κατάγματα της μύλης ή της ρίζας των δοντιών, η μερική ή ολική εκγόμφωση ή εμβύθιση των δοντιών, τα κατάγματα της κάτω γνάθου και η εξάρθρωση ή παραβίαση των ορίων λειτουργίας της κροταφογναθικής διάρθρωσης (ΚΓΔ) που μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργία της ΚΓΔ. Ο νάρθηκας παρεμβάλλεται μεταξύ των δοντιών και λόγο του πάχους του, κατά τη σύγκλεισή των δοντιών απομακρύνει τον κόνδυλο της κάτω γνάθου από την κροταφική γλήνη. Έτσι, σε περίπτωση κτυπήματος στην κάτω γνάθο ο κόνδυλος εμποδίζεται να κτυπήσει βίαια στη βάση του κρανίου και να τραυματιστεί. Επίσης, λόγω της ελαστικότητάς του ο νάρθηκας μειώνει την ένταση του κτυπήματος προστατεύοντας τον εγκέφαλο από πιθανή διάσειση.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η χρήση εξατομικευμένου αθλητικού νάρθηκα σε σύγκριση με τον νάρθηκα του εμπορίου μειώνει στατιστικά σημαντικά (από 8,3% σε 3,6%) το ποσοστό εγκεφαλικών διασείσεων σε αθλητές γυμνασίου του αμερικάνικου ποδόσφαιρου. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση αθλητικών στοματικών ναρθήκων συμβάλλει στην προστασία των στοματοπροσωπικών ιστών σε περιπτώσεις τραυματισμών στα πλαίσια αθλητικών δραστηριοτήτων.
Παρά την αναμφισβήτητη προστασία που προσφέρουν οι αθλητικοί νάρθηκες, η χρήση τους περιορίζεται κυρίως στα αθλήματα όπου οι κανονισμοί τους καθιστούν υποχρεωτικούς. Στα υπόλοιπα αθλήματα, οι νάρθηκες χρησιμοποιούνται από ελάχιστα έως καθόλου, με συνέπεια τους συχνούς τραυματισμούς στην στοματική κοιλότητα και στους μαλακούς και σκληρούς στοματικούς ιστούς.

Ο ιδανικός αθλητικός νάρθηκας θα πρέπει:

• Να παρέχει επαρκή προστασία στα δόντια, τους στοματικούς ιστούς και την κροταφογναθική άρθρωση.
• Να μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικής διάσεισης και τραυματισμών του αυχένα.
• Να απορροφά την ενέργεια από το σημείο κρούσης και να διασπείρει τη δύναμη.
• Να είναι προσαρμοσμένος ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες του αθλητή.
• Να έχει καλή συγκράτηση και να μη φεύγει με ένα κτύπημα.
• Να δίνει τη δυνατότητα στον αθλητή να αναπνέει και να μιλάει χωρίς πρόβλημα.
• Να έχει αντοχή, να μη σχίζεται και να είναι άοσμος και άγευστος.

Ο νάρθηκας θα πρέπει να κατασκευάζεται υπό την επίβλεψη του οδοντίατρου και το τελικό προϊόν θα πρέπει να έχει τις εξής ιδιότητες και προδιαγραφές:

• Να έχει κατασκευαστεί μετά από τη λήψη αποτυπώματος των δοντιών του αθλητή και τη δημιουργία γύψινου εκμαγείου.
• Να έχει κατάλληλο πάχος σε όλες τις περιοχές του νάρθηκα για να εξασφαλίσει απόσβεση των δυνάμεων μετά από κτύπημα. Πιο ειδικά, να έχει το λιγότερο 3 mm πάχος στη μασητική /χειλική περιοχή.
• Να έχει ισορροπημένη σύγκλειση όταν τα πάνω με τα κάτω δόντια έρχονται σε επαφή. Αυτό βοηθάει στην ιδανική απορρόφηση της ενέργειας του κτυπήματος.
• Να είναι φτιαγμένος από εγκεκριμένα υλικά.
• Να ελέγχεται συστηματικά από τον οδοντίατρο για την καταλληλότητά του, ανάλογα τις ανάγκες του κάθε αθλητή και τις απαιτήσεις του αθλήματος.

Η Επιστημονική Εταιρεία Αθλητικής Οδοντιατρικής συστήνει τη χρήση εξατομικευμένου αθλητικού στοματικού νάρθηκα σε όλα τα αθλήματα όπου υπάρχει ο κίνδυνος τραυματισμού στην περιοχή του στόματος και του προσώπου.

Εξατομικευμένοι νάρθηκες (Custom made):
Οι εξατομικευμένοι νάρθηκες κατασκευάζονται από πολυμερές υλικό στο εργαστήριο, μετά από αποτύπωση των δοντιών και κατασκευή εκμαγείου. Η υπεροχή τους έναντι των άλλων τύπων αθλητικών ναρθήκων έχει αποδειχθεί σε πλήθος μελετών.

Έχουν εξαιρετική συγκράτηση, υψηλού βαθμού αποδοχή από τον αθλητή και δίνουν τη δυνατότητα ομιλίας, αναπνοής και κατάποσης. Κοστίζουν περισσότερο από τους άλλους τύπους ναρθήκων γιατί μεσολαβεί η κατασκευή στο εργαστήριο, όμως το όφελος από την προστασία που προσφέρουν αυτοί οι νάρθηκες είναι δυσανάλογα μεγαλύτερο γιατί το κόστος αποκατάστασης των συνεπειών ενός ενδεχόμενου τραυματισμού είναι ιδιαίτερα υψηλό. Κατά την κατασκευή τους λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες του αθλητή (μικτή οδοντοφυΐα, ορθοδοντική θεραπεία, ιδιαίτερη σύγκλειση), του αθλήματος (επιπλέον προστασία σε συγκεκριμένες περιοχές του νάρθηκα) και οι επιθυμίες του αθλητή (επιλογή χρώματος του νάρθηκα, ενσωμάτωση του ονόματος του αθλητή).

Για την κατασκευή εξατομικευμένου νάρθηκα απαιτούνται δύο ραντεβού:
1o ραντεβού: Ο Οδοντίατρος θα πάρει το ιατρικό ιστορικό του αθλητή, πληροφορίες για τυχόν προηγούμενο ιστορικό τραύματος ή διάσεισης, θα ελέγξει την στοματική κατάστασή του όπως χαλασμένα δόντια, την κατάσταση των ούλων και των γύρω ιστών, τη σύγκλειση των δοντιών, τους ορθοδοντικούς ή προσθετικούς μηχανισμούς, άλλες παθολογικές καταστάσεις στο στόμα, θα ενημερωθεί για το άθλημα, τον τρόπο άθλησης (συχνότητα, διάρκεια ένταση), το είδος (πχ. προπόνηση, πρωταθλητισμός) και τη μορφή της αθλητικής δραστηριότητας (ατομική/ομαδική, χρήση εξαρτημάτων/μπάλας) και θα προτείνει τον κατάλληλο αθλητικό στοματικό νάρθηκα. Σε αυτό το ραντεβού θα γίνει η λήψη αποτυπωμάτων των δοντιών.
2o ραντεβού: Θα γίνει η προσαρμογή, ο έλεγχος και η παράδοση του νάρθηκα στον αθλητή με οδηγίες για την καθημερινή καθαριότητα και αποθήκευσή του.
Η άριστη εφαρμογή των εξατομικευμένων αθλητικών στοματικών ναρθήκων στο στόμα του αθλητή καθώς επίσης το ενδεδειγμένο πάχος του υλικού κατασκευής, προσφέρουν τη μέγιστη ασφάλεια.

Πόσο καιρό θα πρέπει να κρατάτε τους προστατευτικούς νάρθηκες οδοντοστοιχίας;
Ιδανικά οι προστατευτικοί νάρθηκες θα πρέπει να αντικαθίστανται μετά από κάθε αθλητική σεζόν, επειδή μπορεί να φθαρούν με την πάροδο του χρόνου, και να γίνουν λιγότερο αποτελεσματικοί. Η αντικατάσταση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους εφήβους, επειδή το στόμα και τα δόντια τους συνεχίζουν να αναπτύσσονται μέχρι την ενηλικίωση. Πολλοί αθλητές που παίζουν σε διάφορα αθλήματα αλλάζουν κάθε εξάμηνο τους νάρθηκες όταν πηγαίνουν για τα εξαμηνιαία οδοντιατρικά τσεκ-απ τους.

Σε ποιά αθλήματα είναι αναγκαία η κατασκευή νάρθηκα αθλητικού;

• Στο ποδόσφαιρο
• Στο μπάσκετ
• Στο χόκεϊ
• Στο σκέιτμπορντ
• Στην ενόργανη γυμναστική
• Στη ποδηλασία στο βουνό και
• Γενικά κάθε δραστηριότητα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν τραυματισμό στο στόμα

Πηγή: sportsdentistryhellas.gr