Διαταραχές των λιπιδίων (δυσλιπιδαιμίες)
Συγγραφέας Σπύρος Καρράς Γράφτηκε στις ,
Διαταραχές των λιπιδίων (δυσλιπιδαιμίες) είναι οι ποιοτικές ή ποσοτικές αλλαγές στις λιποπρωτεϊνικές ομάδες που μεταφέρουν τα λιπίδια στον οργανισμό. Με τον όρο δυσλιπιδαιμία ορίζουμε το πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό επίπεδο λιπιδίων στο αίμα. Λιπίδια είναι τα τριγλυκερίδια, η LDL χοληστερίνη (ή «κακή χοληστερίνη») και η HDL χοληστερίνη (η «καλή χοληστερίνη»).
Τα τριγλυκερίδια είναι οργανικές ενώσεις που παράγονται τόσο από το ζωϊκό όσο και από τον φυτικό οργανισμό με την μορφή ελαίων και λιπών.
Κατά τη διάρκεια της πέψης των τροφών με την επίδραση της παγκρεατικής λίπασης και της χολής, τα διασπαμένα τριγλυκερίδια, χοληστερόλη και φωσφολιπίδια, απορροφούνται από το έντερο και υπό μορφή χυλομικρών φθάνουν στο ήπαρ όπου γίνεται η σύνθεση των λιποπρωτεϊνών.
Τα τριγλυκερίδια προέρχονται από την τροφή, τους υδατάνθρακες, τα λευκώματα, σε μια διαδικασία σύνθεσης που πραγματοποιείται στα κύτταρα του λιπώδους ιστού και του ήπατος.
Η χοληστερίνη αποτελεί βασικό συστατικό της κυτταρικής μεμβράνης, είναι απαραίτητη για την σύνθεση χολικών οξέων και ορμονών. Οι μεγαλύτερες ποσότητες χοληστερίνης (60%) δημιουργούνται στο ήπαρ ενώ το 40% είναι εξωγενούς προέλευσης, δηλαδή προέρχεται από διατροφή.
Η LDL, (η «κακή χοληστερίνη») μεταφέρει την χοληστερίνη από το ήπαρ στα αγγεία.
Η HDL, (η «καλή χολιστερίνη») απομακρύνει τη χοληστερίνη που εναποτίθεται στα αγγεία και τη μεταφέρει στο συκώτι. Στο συκώτι η χοληστερόλη μεταβολίζεται και αποβάλλεται δια μέσου του πεπτικού σωλήνα.
Τα υψηλά επίπεδα LDL χοληστερίνης (γνωστής ως «κακή» χοληστερίνη) και τριγλυκεριδίων στο αίμα, συνδέονται με την καρδιακή και αγγειακή νόσο, με τα εγκεφαλικά επεισόδια και άλλες παθήσεις. Η υπέρταση είναι συχνή σε άτομα με διαταραχές των λιπιδίων (δυσλιπιδαιμίες) και ο συνδυασμός αυτών των καταστάσεων αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο της καρδιάς.
Οι διαταραχές των λιπιδίων (δυσλιπιδαιμίες) όταν κληρονομούνται με ετερόζυγη ή ομόζυγη μορφή λέγονται οικογενείς ή είναι δευτερογενείς όταν συνδέονται με άλλα νοσήματα όπως σακχαρώδης διαβήτης, διαταραχές του θυροειδούς αδένα, παθήσεις των νεφρών, παγκρεατίτιδες, λήψη φαρμάκων κ.τ.λ.
Ο Ενδοκρινολόγος είναι εκπαιδευμένος να ανιχνεύσει τους παράγοντες που μπορεί να συνδέονται με διαταραχές των λιπιδίων όπως ο υποθυρεοειδισμός, η χρήση φαρμάκων όπως τα στεροειδή ή γενετικούς μεταβολικούς παράγοντες. Διαταραχές των λιπιδίων υπάρχουν σε διάφορες καταστάσεις, όπως το μεταβολικό σύνδρομο, οι πολυκυστικές ωοθήκες και η παχυσαρκία.
Ειδικές δίαιτες, άσκηση και φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να συστηθούν από τον γιατρό για την αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας.
Οι δυσλιπιδαιμίες χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, τις πρωτοπαθείς και τις δευτεροπαθείς. Πρωτοπαθείς είναι οι:
- Χυλομικροναιμία (κίνδυνος οξείας παγκρεατίτιδας)
- οικογενής υπερχοληστερολαιμία, ομόζυγη (1/1000.000. άτομα), ετεροζυγη(1/500 άτομα)
- μεικτή υπελιπιδαιμία (χοληστερόλη και τριγλυκερίδια αυξημένα)
- οικογενής υπερτρυγλυκεριδαιμία (1/2000 άτομα)
- οικογενής μείωση της HDL
Οι δευτεροπαθείς δυσλιπιδαιμίες προκαλούνται από σακχαρώδη διαβήτη, υποθυρεοειδισμό, αποφρακτικη ηπατική νόσο, χρόνια νεφρική νόσο, παχυσαρκία, κατάχρηση οινοπνεύματος, φάρμακα όπως αναβολικά στεροειδή, β-αποκλειστές, διουρητικά, οιστρογόνα, κορτικοειδή.
Γίνεται λοιπόν γνωστό ότι ένα ευρύ φάσμα του πληθυσμού δύναται να πάσχει από κάποια μορφή δυσλιπιδαιμίας, και για αυτό ο τακτικός έλεγχος των τιμών των λιπιδίων είναι καίριος τόσο για την σωστή διάγνωση της πιθανής διαταραχής, όσο και για την πρόληψη νόσων, και καλής υγείας και ευρωστίας.
Δυστυχώς οι διαταραχές των λιπιδίων δεν παρουσιάζουν κανένα απολύτως σύμπτωμα ικανό να στείλει τον ασθενή στο γιατρό, παρά μόνο ισχνά σημεία όπως τα ξανθώματα (δερματικές αλλοιώσεις στον αχίλλειο τένοντα και τα γόνατα, πολλές φορές και επώδυνες) και ξανθελάσματα (λιπώδεις περιοφθαλμικοί όζοι).
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η διάγνωση τους να γίνεται συνήθως ταυτόχρονα με τη διάγνωση της νόσου που έχουν προκαλέσει (στεφανιαία νόσος, κτλ.)
Ακριβώς για αυτό το λόγο κρίνεται απαραίτητος ο περιοδικός προληπτικός έλεγχος, ένας έλεγχος απλός και ανώδυνος μιας και γίνεται με απλή εξέταση αίματος. Η επίσκεψη στο γιατρό, με το αποτέλεσμα των εξετάσεων, θα βοηθήσει τον ασθενή να χαρτογραφήσει το λιπιδαιμικό του προφίλ και να προλάβει νόσους που οφείλονται στα λιπίδια ή μεταξύ άλλων και σε αυτά, αρκετά έτη πριν εμφανιστούν.
