Υστεροϋπερηχογράφημα
Συγγραφέας Αναστάσιος Κοκοβίδης Γράφτηκε στις ,
Περιγραφή
Είναι η υπερηχογραφική μέθοδος της εκτίμησης του ενδομήτριου περιβάλλοντος της μήτρας που χρησιμοποιεί την εισαγωγή φυσιολογικού ορού διαμέσου καθετήρα εντός της κοιλότητας, την ώρα που γίνεται διακολπικό υπερηχογράφημα (real time) ή λίγο μετά, για να εντοπίσει και να χαρακτηρίσει παθολογικές καταστάσεις σε αυτό.
Ενδείξεις
Πέρα από την αναγνώριση των ενδοκοιλοτικών ανωμαλιών (ινομυώματα, πολύποδες, ινώδεις συμφύσεις) το υστεροϋπερηχογράφημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό ύποπτων περιοχών για περαιτέρω βιοψία, όπως αυτή της πάχυνσης του ενδομητρίου που παρατηρείται σε προ- ή μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και αναγνωρίζεται στο σύνηθες υπερηχογράφημα.
Το υστεροϋπερηχογράφημα μπορεί να καθορίσει αν η πάχυνση αυτή είναι εστιακή ή διάχυτη και συνεπώς να βοηθήσει στην διάγνωση ή να συμβάλει στην επιλογή της καταλληλότερης τεχνικής για την λήψη υλικού βιοψίας. Το διάχυτα πεπαχυσμένο ενδομήτριο μπορεί να ελεγχθεί με λήψη ιστού μέσω τυφλής βιοψίας (βιοψία στο ιατρείο ή διαστολή και απόξεση στο μαιευτήριο), ενώ ενδέχεται να χρειαστεί υστεροσκόπηση για την εκτέλεση βιοψίας ή την αφαίρεση εστιακών βλαβών.
Αυτό καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό σε γυναίκες που εμφανίζουν μετεμμηνοπαυσιακή μητρορραγία, διότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο ενδομητρίου.
Πότε γίνεται
Το υστεροϋπερηχογράφημα εκτελείται καλύτερα στην πρώιμη παραγωγική φάση, από την 8η μέχρι την 12η ημέρα ενός καταμήνιου κύκλου 28-30 ημερών, όταν υπάρχει λεπτό παραγωγικό ενδομήτριο.
Υπερηχογραφικά ευρήματα
Το υστεροϋπερηχογράφημα επιτρέπει την αξιολόγηση πολυπόδων, υποβλεννογόνιων ινομυωμάτων και συμφύσεων της μήτρας (Parsons A, Lense J: Sonohysterography for endometrial abnormalities: Preliminary results. J Clin Ultrasound 21: 87-95,1993).
Οι πολύποδες απεικονίζονται σαν ηχογενείς μάζες που προβάλουν στην κοιλότητα της μήτρας.
Ο μίσχος ενός πολύποδα είναι δυνατόν να αναγνωριστεί σχετικά εύκολα όταν περιβάλλεται από υγρό.
Μερικά βλεννογόνια ή υποβλεννογόνια ινομυώματα απεικονίζονται δύσκολα επειδή εμφανίζονται σαν υποηχογενείς ή ετερογενείς συμπαγείς μάζες που προβάλλουν στην κοιλότητα της μήτρας.
Οι ινώδεις συμφύσεις ως επί συνδρόμου Asherman, εμφανίζονται σαν γραμμικές δομές που διατρέχουν την κοιλότητα της μήτρας. Τα (ενδομητρικά) πολυποειδή καρκινώματα διαθέτουν πιο γενικευμένη πάχυνση και ανώμαλη εμφάνιση συγκριτικά με τους καλοήθεις πολύποδες.
Το καρκίνωμα του ενδομητρίου μπορεί να εμφανίζεται είτε ως εστιακή περιοχή μη φυσιολογικού πάχους, είτε ως διάχυτα πεπαχυσμένο μη φυσιολογικό και ανεπαρκώς κατανεμημένο ενδομήτριο (Nasri MN, Shepherd JH, Setchell ME, Lowe DG, Chard P. The role of vaginal scan in measurement of endometrial thickness in postmenopausal women. Br J Obstet Gynaecol 1991; 98: 470-475).
Ψευδοπολυποειδές αδενοκυστικό ενδομήτριο
Το 30% των γυναικών που υποβάλλονται σε θεραπεία με ταμοξιφαίνη (Tamoxifen) λόγω καρκίνου μαστού εμφανίζουν μεταβολές στο ενδομήτριο, όπως ανάπτυξη αδενοκυστικού ή και με ινώδη στοιχεία πολύποδα καθώς και αδενοκαρκίνωμα σε ποσοστό 2-3/1000 γυναίκες με θεραπεία.
Οι Benson και συνεργάτες παρατήρησαν τις εκτεταμένες κυστικές μεταβολές που μπορεί να εμφανιστούν στο ενδομήτριο ή και τριγύρω στην μυομητρική συμβολή (Benson C, Arger P, Bluth E: Ultrasonography in Obstetrics and Gynecology. A Practical Approach:64, 2000 Thieme New york Stuttgart). Αυτές ήταν μοναδικές και χαρακτηριστικές όπως της εικόνας “τυριού γραβιέρας” κατά την διέγερση με ταμοξιφαίνη (Tamoxifen) και θεωρήθηκαν ύποπτες γιατί ενώ εμφάνιζαν ατροφικό ενδομήτριο και ανεπαρκή ιστό για διάγνωση, το ενδομήτριο φαινομενικά έδειχνε πεπαχυσμένο με πολλαπλές μικρές κύστεις.
Τα υπερηχογραφικά ευρήματα αποδόθηκαν σε υπερπλασία ή σε ενδομήτριους πολύποδες με κυστικά διεσταλμένους αδένες (Kedar RP, Bourne TH, Powles TJ, et al. Effects of Tamoxifen on the uterus and ovaries of women involved in a randomized breast cancer prevention trial. Lancet 1994;343:1318-1321 & Corley D, Rowe J, Curtis MT, et al. Postmenopausal bleeding from unusual endometrial polyps in women on chronic Tamoxifen therapy. Obstet Gynecol 1992;79:11-116). Αργότερα θεμελιώθηκε η άποψη πως η ετερογενής και παράξενη εμφάνιση του ενδομητρίου πραγματικά οφειλόταν στην υπενδομήτρια κυστική αλλαγή που συνέβαινε στο επίπεδο του μυομητρίου (Goldstein SR. Unusual ultrasonographic appearance of the uterus in patients receiving Tamoxifen. Am J Obstet Gynecol 1994;170:447-451).
Τεχνική
Η ασθενής τοποθετείται σε θέση trendelenburg, και στην συνέχεια εισάγεται ένας ενδομητρικός καθετήρας σπερματέγχυσης στην κοιλότητα της μήτρας δια του τραχήλου.
Κάποιοι άλλοι χρησιμοποιούν τον ειδικό καθετήρα Goldstein, ιδίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό. Ο καθετήρας Goldstein στο ένα άκρο του φέρει κωνοειδές πώμα, μέρος του οποίου εισέρχεται εντός του τραχηλικού στομίου ώστε να εμποδίζει την μετακίνηση του καθετήρα και συγχρόνως να μειώνει την εκροή του φυσιολογικού ορού προς τον τράχηλο. Μόλις τοποθετηθεί ο καθετήρας, εισάγεται ο κολπικός ηχοβολέας του υπερηχογράφου και λαμβάνονται επιμήκεις και εγκάρσιες τομές του ενδομητρίου κατά την διάρκεια και μετά την ενστάλαξη 5-10 ml φυσιολογικού ορού από τον καθετήρα.
Επειδή ο φυσιολογικός ορός εξέρχεται από την κοιλότητα της μήτρας αρκετά γρήγορα, μέσω των σαλπίγγων ή και του τραχήλου, χρειάζεται να γίνουν πολλές ενσταλάξεις κατά την διάρκεια της διαδικασίας.
Το ενδομήτριο απεικονίζεται στην αρχή του καταμήνιου κύκλου λεπτό με λεία εσωτερική επιφάνεια, παχύτερο στην εκκριτική φάση ενώ στην μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα το πάχος του είναι λιγότερο από 4 mm.
