Προβλήματα ποδιού στη μέση ηλικία – Η ματιά του ορθοπαιδικού
Συγγραφέας Ιάσων Πετρουτσάς Γράφτηκε στις ,
Το ανθρώπινο πόδι, όλοι ξέρουμε ότι αποτελεί ένα αναπόσπαστο μέρος του σώματός μας, καθώς είναι ζωτικό για να στεκόμαστε, να βαδίζουμε, να τρέχουμε κλπ. Εκτός αυτού, για πάρα πολλούς ανθρώπους έχει μεγάλη σημασία και η αισθητική του πλευρά. Τόσο στην υγιή του μορφή όσο και με τις παραμορφώσεις του, έχει εμπνεύσει άλλωστε και πολλούς καλλιτέχνες να το απεικονίσουν, όπως ζωγράφους, γλύπτες κοκ. (Βλ. εικ. 1)
Εικ.1.Πίνακας του Picasso. Προσέξτε το δεξί πόδι του αυλητή.
Απεικονίζεται ένα ιδιαιτέρως στραβό μεγάλο και παραμορφώσεις στα μικρότερα δάκτυλα.
Αν λάβει λοιπόν κανείς αυτά υπόψη του, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει ότι τα προβλήματα του ποδιού μας βασανίζουν αρκετά.Μπορεί να προκαλέσουν πολύ μεγάλες δυσκολίες στην καθημερινότητα του ασθενούς, σε κάθε περίπτωση όμως,είναι ένας μπελάς. Στη μέση ηλικία από την άλλη εμφανίζονται ή παίρνουν σιγά σιγά βαρύτερη μορφή διάφορα προβλήματα υγείας που θα δούμε παρακάτω.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα προβλήματος του ποδιού που γίνεται πολύ περιοριστικό (Ένας σαρανταπεντάχρονος ασθενής, μας είπε κάποτε ότι το σκέφτεται κάθε πρωί μέχρι και να κατεβάσει τα σκουπίδια) είναι η τενοντοπάθεια του Αχιλλείου. Χρειάζεται συνήθως μεγάλος χρόνος αποκαταστάσεως με τη χρήση πελμάτων, ειδικών ασκήσεων, διαφόρων φυσιοθεραπευτικών μεθόδων, μερικές φορές και χειρουργικών επεμβάσεων για να ανακουφιστεί κανείς από αυτήν.
Στις γυναίκες η μέση ηλικία είναι συνδεδεμένη με την εμμηνόπαυση. Ένα από αυτά που τη συνοδεύουν είναι και η οστεοπόρωση (την οποία πάντως, αν και σπανιότερα, αποκτούν και οι άντρες). Στο πόδι, αυτό σημαίνει ότι κάποιοι άνθρωποι μπορεί να πάθουν κάταγμα εκ κοπώσεως. Αυτό σημαίνει ότι το κόκκαλο επειδή έχει λεπτύνει, μετά από επανειλημμένες φορτίσεις (π.χ. σχετικά μεγάλες πεζοπορίες, χρήση ακατάλληλων υποδημάτων, άθληση σε σκληρά εδάφη κοκ.) κάποια στιγμή ραγίζει χωρίς να χτυπήσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η γυναίκα στην εικόνα 2.Εξετάστηκε αφού πονούσε δύο μήνες στο αριστερό πόδι. Της έναρξης του πόνου είχε προηγηθεί μία περιήγησή της σε ένα σπήλαιο. Η εικόνα δείχνει το πρήξιμο στη ράχη του ποδιού και το κάταγμα στο 2ο μετατάρσιο. Αφού διαγνωστεί, το κάταγμα εκ κοπώσεως συνήθως θεραπεύεται σχετικά εύκολα.
 |
 |
Εικ.2.Το βέλος σημειώνει το σημείο του κατάγματος στην ακτινογραφία.
Μία άλλη «οικογένεια παθήσεων» θα έλεγε κανείς, είναι η αρθρίτιδα. Ο όρος συμπεριλαμβάνει μία σειρά τελείως διαφορετικών παθήσεων. Κοινό χαρακτηριστικό τους όμως είναι ότι καταστρέφουν προοδευτικά την άρθρωση, προκαλώντας συχνά πόνο και περιορισμό στην κίνηση της συγκεκριμένης αρθρώσεως. Το ανθρώπινο πόδι αποτελείται από πολλές αρθρώσεις και βεβαίως η αρθρίτιδα σε καθεμία από αυτές μπορεί να έχει διαφορετικές συνέπειες. Στην εικόνα 3 φαίνεται ακτινολογικά μία αρκετά προχωρημένη αρθρίτιδα της ποδοκνημικής (η περιοχή που ο κόσμος ονομάζει «αστράγαλο»), σε σύγκριση με μία αντίστοιχη υγιή.
 |
 |
Εικ.3.Ακτινογραφίες μίας υγιούς (αριστερά) και μίας ποδοκνημικής με αρθρίτιδα (δεξιά).
Στην εικόνα 4 βλέπουμε μία μορφή περιορισμένης αρθρίτιδας της ποδοκνημικής. Στο πρόσθιο κομμάτι της αρθρώσεως έχει δημιουργηθεί επιπλέον κόκκαλο, αυτό που ονομάζεται οστεόφυτο. Εμποδίζει το πέλμα όταν κάνει ραχιαία κάμψη, δηλαδή την κίνηση όπου τα δάκτυλα πλησιάζουν την κνήμη. Με αρθροσκοπική χειρουργική, με τομές μεγέθους κουμπότρυπας, αφαιρεί κανείς το οστεόφυτο και λύνει το πρόβλημα πολύ ικανοποιητικά. Ο ασθενής σε μία εβδομάδα περπατούσε πάλι κανονικά.
 |
 |
Εικ.4.Πλάγια ακτινογραφία πριν (αριστερά) και μετά (δεξιά) την αφαίρεση οστεοφύτων.
Ένα άλλο παράδειγμα αρθρίτιδας, αυτό στη μέση του ποδιού, στη λεγόμενη λισφράγγειο άρθρωση βλέπουμε στην εικόνα 5. Η γυναίκα ενδιαφερόταν να χειρουργηθεί για τις παραμορφώσεις των δακτύλων του αριστερού ποδιού. Με προσεκτική εξέταση όμως διαπιστώθηκε το πρήξιμο στη ράχη αυτού του ποδιού (Εικ. 5α) και η ακτινογραφία (Εικ 5β) επιβεβαίωσε τη διάγνωση.
| Εικ. 5α Εικ 5β |
 |
Εικ 5.Τα βέλη δείχνουν την αντιστοιχία της περιοχής που πάσχει στη φωτογραφία και την ακτινογραφία.
Προσέξτε ότι το κενό μεταξύ των οστών στην ακτινογραφία έχει εξαφανιστεί.
Αρθρίτιδα παρουσιάζεται και στη ρίζα του μεγάλου δακτύλου του ποδιού, κατάσταση που ονομάζεται «δύσκαμπτος μέγας δάκτυλος». Χαρακτηριστικό είναι το οστεόφυτο που δημιουργεί εξόγκωμα στη ραχιαία επιφάνεια της αρθρώσεως, όπως φαίνεται και στην εικόνα 6α. Περίπου οι μισοί ασθενείς με αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίζονται επιτυχώς με συντηρητικά μέσα, όπως τροποποιήσεις στα υποδήματα, πέλματα, φυσιοθεραπείες και ενέσεις, ανώ οι άλλοι ισοί πρέπει να χειρουργηθούν. Μία ιδιαίτερη περίπτωση ανώδυνου δύσκαμπτου μεγάλου δακτύλου βλέπουμε στις εικόνες 6β-6δ. Το τεράστιο οστεόφυτο (εικ.6γ) πίεζε το δέρμα τόσο που δημιουργήθηκε έλκος που δεν έκλεινε (6β). Μετά την αφαίρεση του οστεοφύτου (6δ), το έλκος έκλεισε χωρίς καμμία άλλη παρέμβαση.
| 6α | 6β |
 |
 |
| 6γ | 6δ |
 |
 |
Εικ.6.Δύσκαμπτος μέγας δάκτυλος. Παρατηρήστε το εξόγκωμα στη ρίζα του μεγάλου δακτύλου
του αριστερού ποδιού στην εικ.6α.
Τέλος, μιλώντας για αρθρίτιδες, δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Συνήθως εμφανίζεται σε νεαρές ηλικίες. Έτσι, στη μέση ηλικία προλαβαίνει να προξενήσει αρκετά μεγάλες καταστροφές, όπως αυτές της εικόνας 7. Συνήθως απαιτούνται μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις και σωστή μετεγχειρητική φροντίδα από τον ποδολόγο, για να φτάσει κανείς σε ένα καλό αποτέλεσμα και ο ασθενής να περπατάει ανώδυνα.
 |
 |
Εικ. 7.Αριστερό πόδι μίας ασθενούς με ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Εντυπωσιάζουν οι μεγάλες παραμορφώσεις των δακτύλων και οι υπερκερατώσεις στο πέλμα.
Τώρα, μιας και έγινε λόγος για παραμορφώσεις, θα αναφερθούμε και σε αυτές που δεν έχουν απαραιτήτως σχέση με αρθρίτιδα. Η πρώτη, η βλαισοπλατυποδία του ενήλικα είναι πολύ χαρακτηριστική στη μέση ηλικία και μάλιστα σε γυναίκες –ακόμη συχνότερα αν είναι υπέρβαρες- γύρω στα 50 με 60. Οφείλεται στην εκφύλιση του τένοντα του οπισθίου κνημιαίου που είναι ο δεύτερος σε ισχύ στο πόδι μετά τον Αχίλλειο. Έχει άμεση επίπτωση στην καθημερινότητα καθώς ο ασθενής δεν μπορεί να σηκωθεί στις μύτες των ποδιών, π.χ. για να πιάσει κάτι από ένα ψηλό ράφι.
Η εικόνα 8 μας δείχνει πώς είναι τα πράγματα. Στην εικ. 8α, φαίνεται το ότι το πόδι στραβώνει έτσι που η φτέρνα κοιτάει προς τα έξω (βλαισοποδία), το πέλμα πατάει κυρίως με το έσω χείλος του ενώ η καμάρα του ποδιού σχεδόν έχει εξαφανιστεί (εικ. 8β, πλατυποδία).Είναι ένα κλασικό, χειρουργικό πρόβλημα. Η επέμβαση είναι σχετικά μεγάλη αλλά το αποτέλεσμά της θεαματικά καλό, όπως δείχνει και η εικόνα 8γ.
| 8α | 8β | 8γ |
 |
 |
 |
Εικ.8.Βλαισοπλατυποδία του ενήλικα.
Βεβαίως και ο βλαισός μέγας δάκτυλος, το γνωστό σε όλους “κότσι” είναι κλασικό, χειρουργικό πρόβλημα όταν πονάει. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι όπως κάθε πόδι είναι διαφορετικό, έτσι και κάθε κότσι είναι διαφορετικό. Είναι λοιπόν μεγάλη η ευθύνη του ορθοπεδικού, να διαλέξει σε κάθε περίπτωση τη σωστή επέμβαση για το συγκεκριμένο πόδι.
Η εικόνα 9 μας δείχνει πράγματι δύο τελείως διαφορετικά περιστατικά hallux valgus, όπως είναι η λατινική του ονομασία. Στις εικόνες 9α και 9β απεικονίζεται η κατάσταση πριν και αντιστοίχως στις 9γ και 9δ, μετά το χειρουργείο. Όπως βλέπουμε, το πόσο θα διορθώσει κανείς την παραμόρφωση, πόσο θα ισιώσει δηλαδή κανείς το μεγάλο δάκτυλο, είναι θέμα επιλογής της χειρουργικής τεχνικής.
| 9α | 9β |
 |
 |
| 9γ | 9δ |
 |
 |
Εικ.9.Δύο διαφορετικές περιπτώσεις βλαισού μεγάλου δακτύλου, πριν και μετά το χειρουργείο.
Παραμορφώσεις ως γνωστόν έχουν και τα μικρότερα δάκτυλα του ποδιού. Κάποια παραδείγματα βλέπουμε στην εικόνα 10: Στη 10α, μία γαμψοδακτυλία, στη 10β, μία σφυροδακτυλία και στη 10γ μία κλινοδακτυλία του δευτέρου, όπου δηλαδή το δεύτερο δάκτυλο έχει στραβώσει προς το μεγάλο. Οι συνέπειες τέτοιων παραμορφώσεων φαίνονται στην εικόνα 11. Η αντιμετώπισή τους απαιτεί μία στενή συνεργασία του ποδολόγου με τον ορθοπεδικό, καθώς είναι απαραίτητη η σωστή υπόδηση (με φαρδύ χώρο για τα δάκτυλα ώστε να μην πιέζονται και τα κατάλληλα πέλματα), η περιποίηση των κάλων και, σε μερικές περιπτώσεις η χειρουργική διόρθωση της παραμόρφωσης.
Δύο παραδείγματα τέτοιων χειρουργικών διορθώσεων βλέπουμε στην εικόνα 12. Στη 12α, είναι το αποτέλεσμα της επεμβάσεως στο πόδι της εικόνας 11γ, ενώ οι 12β και γ δείχνουν την κατάσταση πριν και μετά το χειρουργείο σε ένα άλλο πόδι.
| 10α | 10β | 10γ |
 |
 |
 |
Εικ. 10.Παραμορφώσεις των μικροτέρων δακτύλων
| 11α | 11β | 11γ |
 |
 |
 |
Εικ. 11.Οι επώδυνες συνέπειες των παραμορφώσεων των μικροτέρων δακτύλων.
Υπερκερατώσεις στην 11α και επώδυνοι κάλοι στις 11β και 11γ.
| 12α | 12β | 12γ |
 |
 |
 |
Εικ. 12.Τι μπορεί να επιτύχει μία χειρουργική διόρθωση.
Τέλος υπάρχει και ο ραιβός μικρός δάκτυλος που απεικονίζεται στην εικόνα 13, ρπιν (13α) και μετά το χειρουργείο (13β). Πρόκειται για μία παραμόρφωση αρκετά σύνθετη, η ανάλυση της οποίας ξεπερνά τα όρια του παρόντος άρθρου.
| 13α | 13β |
 |
 |
Εικ. 13.Ραιβός μικρός δάκτυλος.
Ολοκληρώνοντας θα ήταν παράλειψη να μην κάνουμε μία σύντομη αναφορά και στο διαβητικό πόδι. Είναι μία από τις συχνότερες επιπλοκές του διαβήτη και κυριολεκτικά καταστρέφει τη ζωή του ασθενούς, προξενώντας τεράστιες βλάβες. Σε μερικές πριπτώσεις όμως, όπως σε αυτή της εικόνας 14, η έγκαιρη επίσκεψη στο γιατρό και η σωστή και υπομονετική αντιμετώπιση, μπορούν να σώσουν το πόδι από τον ακρωτηριασμό. Εδώ βεβαίως έγινε ένας μερικός ακρωτηριασμός αλλά το πόδι μπαίνει ακόμη σε κανονικό υπόδημα.
 |
 |
 |
Εικ.14.Βαρύτατη φλεγμονή σε διαβητικό πόδι που οδήγησε και σε οστεομυελίτιδα του πέμπτου μεταταρσίου.
Τρεις μήνες μετά τον μερικό, επιμήκη ακρωτηριασμό, το τραύμα έχει κλείσει και το πόδι μπαίνει σε κανονικό υπόδημα.
Τα προβλήματα του ανθρώπινου ποδιού στη μέση ηλικία είναι πολλά και ποικίλα. Για αυτό οι ασθενείς ζητάνε από εμάς να τα αντιμετωπίσουμε με γνώση και προσοχή.
