Γόνατο η μεγαλύτερη και πολυπλοκότερη άρθρωση!
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Ράπτης Γράφτηκε στις ,
Αστάθεια στο γόνατο. Υπάρχει λύση?
Η αστάθεια του γόνατος αποτελεί ένα συχνό πρόβλημα, κυρίως σε νέους ανθρώπους που ασχολούνται με σπόρ επηρεάζοντας σημαντικά καθημερινές δραστηριότητές τους όπως το ανέβασμα σκάλας, το τρέξιμο ή το γονάτισμα.
Το γόνατο αποτελεί τη μεγαλύτερη και πολυπλοκότερη άρθρωση του σώματος και από μηχανικής πλευράς πρέπει να ανταποκριθεί τόσο σε ανάγκες μεγάλης κινητικότητας, όσο και σε απαιτήσεις μεγάλης σταθερότητας. Η σταθερότητα του γόνατος βασίζεται σε στατικά στοιχεία όπως είναι οι σύνδεσμοι, οι μηνίσκοι, ο αρθρικός θύλακος και οι οστικές δομές, αλλά και σε δυναμικά που είναι οι μύες που το περιβάλλουν.
Συνεπώς, βλάβη οποιουδήποτε σταθεροποιητικού στοιχείου του γόνατος εκδηλώνεται με αίσθημα αστάθειας και δυσχέρεια βάδισης και άθλησης.
Πού οφείλεται η αστάθεια του γόνατος?
Η διαταραχή της σταθερότητας του γόνατος μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφορετικής αιτιολογίας τραυματικής, εκφυλιστικής ή σε έδαφος κάποιου συστηματικού νοσήματος. Ειδικότερα:
1. Τραυματισμοί – κακώσεις γόνατος: Εμφανίζονται συνήθως σε νέους ανθρώπους είτε ως αποτέλεσμα οξείας κάκωσης σε αθλητικές δραστηριότητες όπως το τένις, το σκί ή το μπάσκετ, ή ως αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων μικροτραυματισμών των δομών του γόνατος (άρση βαρών, ακοντιστές).
Συνήθως αφορά κακώσεις των συνδέσμων του γόνατος.
Επίσης, οι τραυματικές βλάβες των μηνίσκων είτε μεμονωμένες, είτε συνηθέστερα σε συνδυασμό με κακώσεις των παραπάνω συνδέσμων προκαλούν συμπτώματα αστάθειας και περιορισμού της κίνησης της άρθρωσης.
Τέλος, μυικοί τραυματισμοί (θλάσεις) σε κάποιες περιπτώσεις μπορούν να δημιουργήσουν αίσθηση μειωμένης σταθερότητας στο γόνατο.
2. Αρθρίτιδα: Η πιο συχνή μορφή είναι η εκφυλιστική οστεαρθρίτιδα του γόνατος, εμφανίζεται σε ηλικίες πάνω από τα 50 έτη και είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη. Εκτός από τις εκφυλιστικές μορφές υπάρχουν και άλλοι τύποι αρθρίτιδας όπως η σηπτική ή η μετατραυματική.
3. Συστηματικά νοσήματα: Σε ένα μικρό πσοοστό ασθενών η αστάθεια του γόνατος αποτελεί εκδήλωση ενός χρόνιου αυτοάνοσου νοσήματος με συχνότερο τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Οφείλονται σε άσηπτη φλεγμονή του γόνατος που προκαλεί υμενίτιδα, οίδημα του γόνατος και προοδευτικά εκφύλιση του αρθρικού χόνδρου και των συνδέσμων με συνέπεια διαταραχή της μηχανικής και σταθερότητας του γόνατος.
4. Σύνδρομο υπερκινητικότητας των αρθώσεων: Είναι μια καλοήθης κατάσταση όπου οι αρθρώσεις έχουν μεγαλύτερο εύρος κίνησης από το φυσιολογικό. Αφορά το 10% των παιδιών, έχει κληρονομική προδιάθεση και τα άτομα αυτά είναι επιρρεπή σε συχνά διαστρέμματα και πόνους στο γόνατο.
Πώς ελέγχεται η αστάθεια του γόνατος?
Το πρώτο βήμα στην αξιολόγηση του ασθενούς είναι η λήψη λεπτομερούς ιστορικού, όπου συλλέγονται πληροφορίες όπως η ηλικία, ο μηχανισμός κάκωσης του γόνατος, παλαιότεροι τραυματισμοί καθώς και παθολογικά προβλήματα που πιθανώς να συνδέονται με τα επεισόδια αστάθειας. Στη συνέχεια γίνεται αξιολόγηση των συμπτωμάτων (πόνος, αίσθηση αστάθειας σε κινήσεις όπως το ανέβασμα σκάλας, το βαθύ κάθισμα ή απότομες αλλαγές κατεύθυνσης) και εξέταση του ασθενούς. Κατά την κλινική εκτίμηση ελέγχονται το εύρος κίνησης του γόνατος, η παρουσία οιδήματος και μυικής ατροφίας. Στόχος του ορθοπαιδικού είναι να διαχωρίσει την αντικειμενική αστάθεια που οφείλεται σε ανεπάρκεια των σταθεροποιητικών δομών του γόνατος από το αίσθημα υποκειμενικής αστάθειας που αναφέρουν αρκετοί ασθενείς πραγματοποιώντας κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης ειδικές κλινικές δοκιμασίες.
Ο απεικονιστικός έλεγχος ξεκινά με την ακτινογραφία γόνατος, όπου συλλέγονται πληροφορίες για τις οστικές δομές (κατάγματα, ελεύθερα σώματα, οστεόφυτα), ενώ καθοριστικής σημασίας είναι η χρήση της αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας για την τελική διάγνωση του αιτίου που προκαλεί την αστάθεια.
Τελικά υπάρχει λύση?
Σε περιπτώσεις οξέος τραυματισμού που συνοδεύονται από οξύ πόνο και οίδημα του γόνατος συνίσταται συντηρητική αντιμετώπιση με αποφόρτιση του σκέλους, παγοθεραπεία, ανάρροπη θέση και χρήση αναλγητικής και αντιφλεγμονώδους φαρμακευτικής αγωγής.
Επίσης, πολύ σημαντικά είναι η χρήση κηδεμόνων σταθεροποίησης, καθώς και ο ρόλος της φυσικοθεραπείας – κινησιοθεραπείας με καθορισμό εξειδικευμένου προγράμματος αποκατάστασης για κάθε ασθενή που αποσκοπεί στη μυική ενδυνάμωση, υποχώρηση του οιδήματος και βελτίωση της δύναμης και ισορροπίας του σκέλους.
Σε εμμένουσες περιπτώσεις αστάθειας που συνδέονται με τραυματισμό συνδέσμων (συνηθέστερα του πρόσθιου χιαστού) ή των μηνίσκων του γόνατος έχει ένδειξη η χειρουργική αντιμετώπιση. Η εξέλιξη της αρθροσκοπικής χειρουργικής έχει υποκαταστήσει τις ανοιχτές επεμβάσεις και πλέον με τη χρήση μικρών χειρουργικών τομών δίνεται η δυνατότητα πλήρους αποκατάστασης όλων των τραυματισμένων δομών του γόνατος με στόχο την ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου, μικρή διάρκεια ενδονοσοκομειακής νοσηλείας και ταχεία και πλήρη επάνοδο του ασθενούς στην εργασία και τις αθλητικές δραστηριότητες.
Τέλος, ηλικιωμένοι ασθενείς με βαριά εκφυλιστική αρθρίτιδα του γόνατος που ταλαιπωρούνται από πόνο, δυσκαμψία και αστάθεια κατά τη βάδιση αντιμετωπίζονται με ολική αρθροπλαστική του γόνατος, χειρουργική επέμβαση που συνίσταται σε αφαίρεση των φθαρμένων οστικών τμημάτων και αντικατάσταση από τεχνητά εμφυτεύματα.
Ράπτης Γ. Κωνσταντίνος
Ορθοπαιδικός Χειρουργός MD, MSc
