Το ξέρατε ότι, οι ουρολοιμώξεις?

Συγγραφέας Κώστας ΜαυροματίδηςκλείσιμοΣυγγραφέας: Κώστας Μαυροματίδης Όνομα: Κώστας Μαυροματίδης
Email: mavromatidis_k@yahoo.com
Site: http://www.renalkomotini.gr

Πληροφορίες: Νεφρολόγος Διευθυντής Νεφρολογικού Τμήματος Γενικού Νοσοκομείου ΚομοτηνήςΠροβολή άρθρων του συγγραφέα Γράφτηκε στις 12 Ιουλίου 2018,

Η ουρολοίμωξη είναι μία από τις συχνότερες λοιμώξεις που οδηγεί τους ανθρώπους στους γιατρούς, ειδικά τους νέους και σεξουαλικά ενεργείς

-Μετά το κοινό κρυολόγημα οι ουρολοιμώξεις αποτελούν το συχνότερο ιατρικό πρόβλημα των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας

-Σχεδόν κάθε νεφρολογικό πρόβλημα αυξάνει τον κίνδυνο για ουρολοίμωξη

Συχνότητα

1. Γυναίκες

1. Οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα ουρολοιμώξεις από τους άνδρες, εξ αιτίας του μικρού μήκους της ουρήθρας και της γειτνίασής της με το ορθό
2. Οι γυναίκες έχουν 30 φορές συχνότερα ουρολοιμώξεις από τους άνδρες
3. Περίπου το 50% των ενήλικων γυναικών αναφέρουν μία ουρολοίμωξη στη ζωή τους
4. Οι μισές από τις γυναίκες που έχουν κυστίτιδα έχουν ταυτόχρονα και λοίμωξη του ανώτερου ουροποιητικού συστήματος
5. Οι ουρολοιμώξεις από σαπροφυτικό σταφυλόκοκκο καλύπτουν το 5-15% των ουρολοιμώξεων που αφορούν στις νεαρές γυναίκες. Οι λοιμώξεις από το μικρόβιο αυτό είναι εποχικές (υψηλότερη συχνότητα το καλοκαίρι και πτώση της συχνότητας την άνοιξη)
6. Το 20-25% των γυναικών ηλικίας άνω των 65 ετών έχει ουρολοίμωξη και το 10-15% έχει ασυμπτωματική βακτηριουρία (σε σύγκριση με το 2-5% των νεαρών γυναικών). Η σεξουαλική δραστηριότητα παίζει μικρότερο ρόλο στις ηλικιωμένες γυναίκες
7. Ο διαβήτης θέτει τις γυναίκες (όχι τους άνδρες) σε αυξημένο κίνδυνο για ασυμπτωματική βακτηριουρία. Όσο πιο πολλά χρόνια έχει μία γυναίκα διαβήτη, τόσο περισσότερο κινδυνεύει (η καλή ρύθμιση του σακχάρου δεν μειώνει την πιθανότητα ουρολοίμωξης)
8. Οι δύο μεγάλες ομάδες γυναικών που έχουν αυξημένη συχνότητα επαναλαμβανόμενων ουρολοιμώξεων είναι οι νεαρές, σεξουαλικά δραστήριες και οι μεταεμμηνοπαυσιακές
9. Το 25% των γυναικών που έχουν ανεπίπλεκτη ουρολοίμωξη θα έχουν μέσα στον επόμενο χρόνο ακόμη μία τέτοια λοίμωξη

Συσχέτιση ουρολοιμώξεων και σεξ

10. Η συχνή και πρόσφατη σεξουαλική δραστηριότητα είναι o πλέον σημαντικός παράγοντες κινδύνου για ουρολοιμώξεις στις γυναίκες. Σχεδόν το 80% των ουρολοιμώξεων συμβαίνουν μέσα σε 24 ώρες από την σεξουαλική επαφή
11. Γυναίκες που κάνουν σεξ για πρώτη φορά ή αυτές που κάνουν έντονο σεξ μετά από μακρά αποχή είναι σε κίνδυνο να εμφανίσουν την κυστίτιδα του μήνα του μέλιτος
12. Η στάση κατά την σεξουαλική επαφή (λχ η γυναίκα από πάνω) μπορεί να αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα κινδύνου για ουρολοίμωξη
13. Η αιφνίδια αύξηση της συχνότητας της σεξουαλικής δραστηριότητας είναι σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας για ουρολοίμωξη σε γυναίκες, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούν διάφραγμα
14. Προφυλακτικά που δεν έχουν λιπαντική ουσία ερεθίζουν τον κόλπο και τον καθιστούν ευάλωτο στις λοιμώξεις
15. Τα λιπαντικά των προφυλακτικών που προέρχονται από προϊόντα πετρελαίου πρέπει να αποφεύγονται, διότι εξασθενίζουν την αντοχή τους
16. Μερικές γυναίκες που εμφανίζουν ουρολοιμώξεις είναι αλλεργικές στα προφυλακτικά
17. Η χρήση αντισύλληψης, 2πλασιάζει ή και 4πλασιάζει τον κίνδυνο για ουρολοίμωξη στις γυναίκες, άσχετα αν χρησιμοποιούν προφυλακτικό ή διάφραγμα
18. Γυναίκες σεξουαλικά ενεργείς, με σπιράλ, γενετικές διαταραχές κι αυτές με νέο σεξουαλικό σύντροφο έχουν συχνότερα ουρολοιμώξεις

Η συχνότητα των ουρολοιμώξεων στις γυναίκες αυξάνει και από μεταβολές στον τρόπο ζωής όπως:

1. Η σεξουαλική επαφή πάνω από 4 φορές το μήνα

2. Η πρόσφατη αλλαγή του σεξουαλικού συντρόφου ή οι πολλοί σύντροφοι

3. Όσες έχουν μητέρα που είχε ουρολοιμώξεις

4. Όσες είχαν την πρώτη τους ουρολοίμωξη πριν την ηλικία των 15 ετών

5. Όσες χρησιμοποιούν σπερμιοκτόνα σαπούνια, διαφράγματα ή σπιράλ

6. Όσες καπνίζουν κι όσες κάνουν μπάνιο μέσα σε μπανιέρα

7. Όσες κάνουν σεξ από το ορθό

2. Ηλικιωμένοι

1. Οι ηλικιωμένοι (και κυρίως αυτοί που μένουν σε γηροκομεία) και οι διαβητικοί έχουν συχνότερα ουρολοιμώξεις
2. Η ασυμπτωματική βακτηριουρία είναι συχνή μεταξύ των ηλικιωμένων, όμως η θεραπεία αυτής της ομάδας ανθρώπων δεν μειώνει τη θνητότητα και δεν εκριζώνει την βακτηριουρία

3. Άνδρες

1. Οι άνδρες γίνονται επιρρεπέστεροι σε ουρολοιμώξεις μετά την ηλικία των 50 ετών, όταν δηλαδή αρχίζουν να εμφανίζουν υπερτροφία προστάτη. Από 5-15% των ανδρών άνω των 65 ετών έχουν ασυμπτωματική βακτηριουρία
2. Αν και οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στις γυναίκες, αυτές όταν εμφανίζονται στους άνδρες είναι σοβαρότερες και αντιμετωπίζονται δυσκολότερα
3. Άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή από το ορθό μπορούν ευκολότερα να μολυνθούν
4. Άνδρες με περιτομή ή όσοι έχουν κανονική σεξουαλική επαφή με μολυσματικό σύντροφο, έχουν συχνότερα ουρολοιμώξεις

4. Παιδιά

Περίπου το 2% των παιδιών εμφανίζουν ουρολοιμώξεις.

1. Το πρώτο 6μηνο της ζωής τα αγόρια έχουν συχνότερα ουρολοιμώξεις από τα κορίτσια (διότι οι συγγενείς ανωμαλίες στα αγόρια είναι συχνότερες)
2. Γύρω στην ηλικία των 2-3 ετών στα κορίτσια οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες
3. Μέσα στα πρώτα 10 χρόνια της ζωής τα αγόρια έχουν 1% και τα κορίτσια 3% πιθανότητα να εμφανίσουν ουρολοίμωξη
4. Σ΄ ολόκληρη τη ζωή οι ουρολοιμώξεις είναι 50 φορές συχνότερες στα κορίτσια έναντι των αγοριών
5. Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις εμφανίζονται στο 30% των αγοριών και στο 40% των κοριτσιών
6. Οι ουρολοιμώξεις στα παιδιά έχουν τον κίνδυνο εμφάνισης ουλών στους νεφρούς (οι ώριμοι νεφροί των ενηλίκων κάνουν δυσκολότερα ουλές). Ουλές εμφάνισε το 6% των παιδιών που είχαν ουρολοίμωξη και χρειάστηκε νοσηλεία σε νοσοκομείο
7. Η κυστεοουρητηρηκή παλινδρόμηση ευθύνεται για το 30-50% των ουρολοιμώξεων των παιδιών

5. Εγκυμονούσες με ουρολοίμωξη

1. Οι εγκυμονούσες με ασυμπτωματική βακτηριουρία έχουν πιθανότητα 30% να εμφανίσουν οξεία πυελονεφρίτιδα στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της κύησης. Ειδικότερα από τις εγκυμονούσες περίπου το 2-11% έχει ασυμπτωματική βακτηριουρία κι απ’ αυτές το 13-27% θα εμφανίσουν πυελονεφρίτιδα αργότερα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
2. Σε εγκυμονούσες με βακτηριουρία ακόμη κι αν δεν εμφανιστεί πυελονεφρίτιδα, η εμφάνιση άλλης λοίμωξης του ουροποιητικού στο πρώτο και το τρίτο τρίμηνο της κύησης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης πνευματικής καθυστέρησης στο παιδί σε ποσοστό 1,2-2%
3. Μεταξύ των γυναικών που εγκυμονούν, οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στις παρακάτω ομάδες:

Σ’ αυτές με σακχαρώδη διαβήτη
Σ’ όσες έχουν χαμηλό εισόδημα
Σε πολύτεκνες γυναίκες
Σ΄ αυτές που είχαν ουρολοίμωξη στην παιδική ηλικία
Σ’ όσες έκαναν καισαρική
Σ’ όσες πήραν υποσκληρίδια αναισθησία

6. Ουρολοιμώξεις και νοσηλεία σε νοσοκομεία και ιδρύματα

1. Περίπου το 40% όλων των λοιμώξεων που εμφανίζονται στα νοσοκομεία είναι ουρολοιμώξεις
2. Από τους νοσηλευόμενους μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν όσοι έχουν ουροκαθετήρες, όσοι υπέστησαν διαδικασίες ελέγχου (κυστεοσκοπήσεις, παρακεντήσεις κ.ά) ή επέμβασης στο ουροποιητικό σύστημα, οι ηλικιωμένοι και όσοι νοσηλεύονται για σοβαρά αίτια
3. Περίπου το 80% των νοσοκομειακών ουρολοιμώξεων οφείλονται στους ουροκαθετήρες. Οι καθετήρες κύστεως πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο όταν είναι άκρως απαραίτητοι και να αφαιρούνται τάχιστα αν αυτό μπορεί να γίνει
4. Οι ασθενείς με ουροκαθετήρες που έχουν και διάρροιες θα εμφανίσουν ουρολοιμώξεις 9 φορές συχνότερα σε σχέση μ΄ αυτούς που έχουν καθετήρες και δεν έχουν διάρροια
5. Το 40% των ηλικιωμένων που ζουν σε ιδρύματα θα έχουν μία ουρολοίμωξη

Επαναμολύνεις-υποτροπές

1. Το 80% των επανεμφανιζόμενων ουρολοιμώξεων είναι επαναμολύνσεις. Συμβαίνουν εβδομάδες μετά την επιτυχή αντιμετώπιση ουρολοίμωξης με λήψη αντιβιοτικών και μπορεί να οφείλονται στο ίδιο ή διαφορετικό μικρόβιο
2. Η υποτροπή ουρολοίμωξης είναι σπανιότερη της επαναμόλυνσης, εμφανίζεται μέσα σε δύο εβδομάδες μετά την ανεπιτυχή θεραπεία. Συνήθως αφορά σε περιπτώσεις πυελονεφρίτιδας όπου συνυπάρχουν νεφρικοί λίθοι, ανατομικές ανωμαλίες, χρόνια προστατίτιδα κ.ά

Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες για ουρολοιμώξεις:

1. Εμμηνόπαυση
2. Φλεγμονή ή υπερτροφία προστάτη
3. Ακινητοποίηση (ανάνηψη από κάταγμα ισχίου)
4. Μειωμένη λήψη υγρών
5. Ακράτεια κοπράνων
6. Καθετήρες κύστεως
7. Όσοι έκαναν κάποια κυστεοσκόπηση πρόσφατα
8. Άτομα με ανατομικές διαταραχές στο ουροποιητικό

Κλινικά σημεία

Το καύσος κατά την ούρηση και η συχνουρία διαπιστώνονται σε ουρηθρίτιδα και κολπίτιδα

Η παρουσία αίματος στα ούρα είναι συχνό εύρημα της κυστίτιδας, όχι όμως και της ουρηθρίτιδας ή κολπίτιδας

Οι εκκρίσεις από τον κόλπο, η μυρωδιά των εκκρίσεων, ο κνησμός και ο πόνος κατά την συνουσία αποτελούν χαρακτηριστικά της κολπίτιδας

Οι ασθενείς με πυελονεφρίτιδα έχουν πάντοτε πυρετό με ρίγος. Ακόμη η πυελονεφρίτιδα προκαλεί πόνο στην οσφύ, ναυτία και εμέτους

Πρέπει να σκεφτόμαστε την ουρηθρίτιδα σε ασθενείς που απέκτησαν νέους ερωτικούς συντρόφους, όπου ο σύντροφος έχει ουρηθρίτιδα ή όταν εμφανίζονται προοδευτικά επιδεινούμενα συμπτώματα για εβδομάδες

Τα συμπτώματα των ουρολοιμώξεων περιλαμβάνουν:

Αίσθημα πίεσης στο κάτω μέρος της πυέλου

Πόνο ή καύσος κατά την ούρηση

Συχνουρία και έντονη ανάγκη για ούρηση

Νυχτουρία

Ούρα θολά

Αίμα στα ούρα

Δύσοσμα ούρα

Πρόσθετα συμπτώματα είναι τα παρακάτω:

Επώδυνη συνουσία

Πόνος στο πέος

Πόνος στην οσφύ, έμετοι, πυρετός με ρίγος (πυελονεφρίτιδα)

Διαταραχές από το ΚΝΣ ή σύγχυση (σε ηλικιωμένους). Οι διαταραχές από το ΚΝΣ ή η σύγχυση συχνά είναι το μόνο σύμπτωμα ή εύρημα της ουρολοίμωξης, πιθανά λόγω διασποράς του μικροβίου στο αίμα (σηψαιμία)

Πότε επιβάλλεται παραπέρα έλεγχος ακτινολογικά κλπ σε ουρολοίμωξη:

Σε κορίτσια άνω των 5 ετών που έκαναν 2 ή περισσότερες ουρολοιμώξεις

Σ’ όλα τα αγόρια κατά την πρώτη ουρολοίμωξη που θα εμφανίσουν

Σ’ όλα τα παιδιά που έχουν πυρετό μαζί με ουρολοίμωξη

Σ’ όλα τα παιδιά κάτω των 5 ετών με την εμφάνιση της πρώτης τους ουρολοίμωξης

Ανάγκη για ακτινολογικό έλεγχο

Πρέπει να γίνεται ακτινολογικός έλεγχος όταν:

1. Διαπιστώνεται σοβαρή και υποτροπιάζουσα πυελονεφρίτιδα
2. Υποψιαζόμαστε ανατομικές ανωμαλίες
3. Η λοίμωξη δεν απαντά στην αγωγή
4. Υποψιαζόμαστε απόφραξη ή απόστημα
5. Αφορά σε παιδί 2-24 μηνών μετά την πρώτη ουρολοίμωξη

Υπεύθυνα μικρόβια  

1. Συχνότερα όλων ευθύνεται το κολοβακτηρίδιο, λόγω της ικανότητας που έχει να προσκολλάται στο ενδοθήλιο της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστεως
2. Η απομόνωση και 10³ βακτηριδίων/ml ούρων βάζει τη διάγνωση της κυστίτιδας
3. Βακτηρίδια που βάφονται με τη χρωστική μοβ ονομάζονται Gram αρνητικά, ενώ αυτά που βάφονται μπλε ονομάζονται gram θετικά

Θεραπεία

Η θεραπεία βασίζεται στο είδος του ασθενούς (άνδρας, γυναίκα, έγκυος, μη έγκυος, παιδί, νοσηλευόμενος, μη νοσηλευόμενος, ασθενής με διαβήτη κ.ά)

Πρώτη επιλογή θεραπευτικά αποτελεί ο συνδυασμός αμοξυκικλίνης με γκλαβουλανικό οξύ (augmentin), ακολουθεί η κοτριμοξαζόλη (bactrimel, septrin) και έπονται οι κινολόνες (ciproxin, tabrin, peflacin κ.ά)

Οι κινολόνες χρησιμοποιούνται όταν:

1. Ο ασθενής έχει ουρολοίμωξη ενώ φέρει κυστικό καθετήρα
2. Ο ασθενής δεν απαντά στην κοτριμοξαζόλη ή είναι αλλεργικός σ΄ αυτή
3. Αναφερόμαστε σε κοινωνίες ή χώρους όπου υπάρχει μεγάλη αντίσταση των βακτηριδίων στην κοτριμοξαζόλη
4. Αφορά σε ηλικιωμένους (>80ετών).

Οι εγκυμονούσες δεν πρέπει να λαμβάνουν κινολόνες

Αν μία γυναίκα εμφάνισε πάνω από δύο επεισόδια ουρολοίμωξης μετά το σεξ μέσα σε 6 μήνες, πρέπει να παίρνει προληπτικά αμέσως μετά τη συνουσία ένα χάπι κοτριμοξαζόλης, κεφαλεξίνης ή κινολόνης

Διάρκεια αντιβίωσης  

1. Ασθενείς με συμπτώματα, ευρήματα στη φυσική εξέταση και εργαστηριακά που υποδηλώνουν την ύπαρξη πυελονεφρίτιδας πρέπει να θεραπεύονται με αντιβίωση επί 14 ημέρες στο σπίτι τους (δώστε κοτριμοξαζόλη ή κινολόνη)
2. Νοσηλευόμενοι με σοβαρή πυελονεφρίτιδα ή επιπλεγμένη λοίμωξη πρέπει να λαμβάνουν αντιβίωση για 14 ημέρες
3. Ασθενείς με υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη πρέπει να παίρνουν αγωγή 14 ημερών
4. Γυναίκες με 2 ή περισσότερα επεισόδια ουρολοίμωξης το χρόνο πρέπει να λαμβάνουν 1-3 δόσεις αντιβίωσης στην έναρξη του επεισοδίου (σε κάθε επεισόδιο λοίμωξης) και στη συνέχεια να λαμβάνουν προφυλακτικά αντιβίωση επί μακρύ χρονικό διάστημα (6-24 μήνες)
5. Όλες οι ενήλικες γυναίκες χρειάζονται θεραπεία 3 ημερών με αντιβιοτικά
6. Αγωγή 3 ημερών είναι πολύ αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της οξείας, ανεπίπλεκτης κυστίτιδας και σε πολλές σιωπηρές λοιμώξεις του ανώτερου ουροποιητικού. Η αγωγή αυτή καλά είναι να εφαρμόζεται σε χαμηλής επικινδυνότητας άτομα, μη εγκυμονούσες με ουρολοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού χωρίς επιπλοκές. Τα πλεονεκτήματα της μικρής διάρκειας αγωγής είναι ότι έχουν χαμηλό κόστος, λιγότερες παρενέργειες, βελτιώνεται η συμμόρφωση του ασθενούς μ’ αυτές και επίσης μειώνεται η πιθανότητα δημιουργίας ανθεκτικών μικροοργανισμών στο φάρμακο
7. Η αγωγή μιας ημέρας είναι επίσης αποτελεσματική, όμως έχει συχνές αποτυχίες
8. Οι εγκυμονούσες που έχουν ασυμπτωματική ουρολοίμωξη πρέπει να αντιμετωπίζονται επιθετικά, διότι μπορεί στη συνέχεια να κάνουν πυελονεφρίτιδα
9. Αντιβιοτικά μετά από τη συνουσία δίδονται σε μικρές δόσεις σε γυναίκες που εμφανίζουν υποτροπιάζουσες λοιμώξεις μετά κάθε σεξουαλική πράξη
10. Γυναίκες με διαβήτη και ουρολοίμωξη πρέπει να λαμβάνουν αντιβίωση για 14 ημέρες
11. Άνδρες με ουρηθρίτιδα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αντιβίωση (δοξυκικλίνη, αζιθρομυκίνη) για 7 ημέρες
12. Αν συνεχίσει να υπάρχει πόνος στη μέση και πυρετός μετά από 72 ώρες από την χορήγηση του αντιβιοτικού σε ασθενή με ουρολοίμωξη, να υποψιάζεται την ύπαρξη αποστήματος, απόφραξης ή κάποια άλλη ανωμαλία

Ασθενείς με καθετήρες

1. Κάθε ουρολοίμωξη σε ασθενή με καθετήρα πρέπει να αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά και να αφαιρείται ο καθετήρας
2. Επειδή τα μικρόβια που απομονώνονται συνήθως είναι πολλά και διαφορετικά, πρέπει να χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά με ευρύ φάσμα δράσης (κινολόνες, ιμιπενέμη)
3. Αν και στους περισσότερους ασθενείς με καθετήρες διαπιστώνεται έντονη βακτηριουρία, η χορήγηση αντιβιοτικών για πρόληψη από ουρολοίμωξη δεν συστήνεται. Πολλοί καθετηριασμένοι ασθενείς δεν θα εμφανίσουν ουρολοίμωξη, ακόμη κι αν η βακτηριουρία που είχαν ήταν έντονη. Αν η βακτηριουρία υπάρχει χωρίς συμπτώματα, αναμένεται μικρό όφελος από την χορήγηση αντιβιοτικού αν παραμείνει ο καθετήρας στη θέση του για πολύ μακρύ διάστημα

Προφυλακτικά μέτρα  

1. Διατηρήστε την περιγεννητική περιοχή καθαρή
2. Να σκουπίζεστε στην τουαλέτα από μπροστά προς τα πίσω
3. Να πίνεται πολύ νερό, δηλαδή 6-8 ποτήρια την ημέρα (για να ξεπλένονται τα μικρόβια από την ουροφόρο οδό). Άλλοι πιστεύουν ότι η αύξηση των προσλαμβανόμενων υγρών αραιώνει τα αντιβιοτικά στην κύστη και κάνει την αγωγή αναποτελεσματική
4. Να ουρείτε μετά την συνουσία (βοηθά να ξεπλέκονται τα βακτηρίδια που πιθανά μπήκαν διαμέσου της ουρήθρας κατά τη συνουσία)
5. Να αποφεύγετε υγρά που ερεθίζουν την κύστη, όπως το αλκοόλ και η καφεΐνη
6. Να πίνεται χυμούς μούρων ή βατόμουρων (μην ακολουθείτε την οδηγία αυτή αν στο οικογενειακό ιστορικό σας υπάρχει λιθίαση νεφρών). Τα μούρα ασκούν τη δράση τους διαμέσου μείωσης της ικανότητας των κολοβακτηριδίων να προσκολλώνται στα επιθήλια των ουροφόρων οδών.
7. Να κατουράτε συχνά (να πηγαίνετε στην τουαλέτα αμέσως μόλις σας έρθει το πρώτο σήμα για κατούρημα). Τα μικρόβια μπορούν να αναπτυχθούν αν μείνουν στάσιμα στα ούρα
8. Να φοράτε εσώρουχα βαμβακερά, τα οποία δεν πρέπει να είναι στενά (να μπαίνει αέρας στην περιγεννητική περιοχή και να την στεγνώνει ώστε αυτή να μην είναι ποτέ υγρή). Να αποφεύγετε τα στενά τζιν και τα νάιλον εσώρουχα, τα οποία κρατούν την υγρασία, όπου μπορούν και αναπτύσσόνται τα βακτηρίδια
9. Το ασκορβικό οξύ βοηθά στις ουρολοιμώξεις αφού μειώνει την συγκέντρωση των μικροβίων στα ούρα

Επανέλεγχοι

Επανέλεγχο χρειάζεται η κατά τα άλλα υγιής γυναίκα με απλή κυστίτιδα αν τα συμπτώματά της δεν υφίενται.

Μαυροματίδης Κώστας

Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής,