Πένθος: Πως το βιώνουν τα παιδιά & αντιμετώπιση
Συγγραφέας Νικολέττα Σεφέρου Γράφτηκε στις ,
Όσο επώδυνο κι αν είναι, όσο κι αν δεν θέλουμε να το σκεφτόμαστε, δυστυχώς η απώλεια ενός ή και των δύο γονέων είναι γεγονός. Ήδη το 4% των Αμερικανών εφήβων το έχει βιώσει πριν ακόμα συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του. Καθότι το ποσοστό είναι αρκετά μεγάλο, τα σχολεία έχουν στο δυναμικό τους ειδικούς συμβούλους και μέσα από τις ομάδες πένθους προσπαθούν να στηρίξουν ψυχολογικά αυτά τα παιδιά, μετά από μία τόσο τραυματική εμπειρία. Είναι αντιληπτό πως το πένθος μπορεί να επηρεάσει πολλούς τομείς της ζωής των παιδιών. Το σχολείο είναι μονάχα ένα από αυτά.
Το στοιχείο αυτό που κάνει πιο δύσκολο και πολύπλοκο το πένθος στα παιδιά είναι η γνωστική και η συναισθηματική τους ανάπτυξη. Έρευνες έδειξαν ότι μικρά παιδιά, ηλικίας μεταξύ 3 με 5 ετών, είναι δύσκολο να κατανοήσουν την έννοια του τέλους και του θανάτου. Έτσι εκδηλώνουν συμπεριφορές που δηλώνουν άγχος, όπως το «βρέξιμο» του κρεβατιού και το πιπίλισμα του δακτύλου. Τα παιδιά ηλικίας 6 με 11 ετών από την άλλη, αν και δεν γνωρίζουν πώς να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, παρόλα αυτά κατανοούν την έννοια του θανάτου. Ανεξάρτητα από την ηλικία, τα συνήθη συναισθήματα που νιώθει ένα παιδί μετά από μία τόσο μεγάλη απώλεια είναι οι ενοχές,
η αγωνία για την υγεία των υπόλοιπων μελών της οικογένειας, ο φόβος της εγκατάλειψης και η αίσθηση ότι έχουν τα ίδια την ευθύνη για την απώλεια αυτή.
Παρόλα αυτά, τα παιδιά όντως πενθούν, ίσως μερικές φορές με ένα δικό τους τρόπο που ίσως δεν γίνεται πάντα εύκολα αντιληπτό, και γι αυτό χρειάζονται μία βοήθεια και μία στήριξη. Η πρώτη στήριξη έρχεται από την οικογένεια, αλλά θα ήταν πιο εποικοδομητικό τα παιδιά να λαμβάνουν στήριξη έξω από την οικογένεια, μιας και η οικογένεια προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες της και να θρηνήσει κι αυτή με το δικό της τρόπο. Έρευνες έδειξαν πως, παραδόξως, τα παιδιά δεν συνηθίζουν να λαμβάνουν στήριξη από τους φίλους τους ή από το προσωπικό του σχολείου. Αρκετές φορές το προσωπικό των σχολείων, δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο για να στηρίξει αυτά τα παιδιά αλλά και να αναγνωρίσουν συμπτώματα παιδικής ψυχοπαθολογίας. Οι δάσκαλοι, έχει παρατηρηθεί ότι, λαμβάνουν βοήθεια και συμβουλές από ειδικούς καθώς προσπαθούν να μην αναμειγνύονται σε τέτοιου είδους καταστάσεις. Άρα η εξω-οικογενειακή στήριξη θεωρείτε ελλιπής και σε γνώσεις αλλά και σε αριθμό. Τα παιδιά χρειάζεται να κατανοήσουν την έννοια του θανάτου, τι είναι το τέλος, πότε έρχεται και πως μπορούν να συνεχίσουν την ζωή τους από δω και πέρα. Για να τα επιτύχουν όλα αυτά χρειάζονται ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που θα τους δείξει κατανόηση και θα νιώσουν ασφάλεια.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Μελέτες έδειξαν ότι τα παιδιά που συμμετείχαν σε ομάδες υποστήριξης έδειξαν αισθητή βελτίωση, καθώς καταγράφηκε πως μειώθηκαν οι αρνητικές τους σκέψεις, αισθάνθηκαν ανακούφιση που εξέφρασαν τα συναισθήματά τους, αισθάνθηκαν ακόμα περισσότερη ασφάλεια και ήταν πιο δεκτικά να συζητήσουν για το θέμα με τους γονείς αλλά και τους συνομηλίκους τους.
Η οργάνωση των συμβουλευτικών ομάδων είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, καθώς πρέπει να συζητηθούν αρκετά θέματα. Η ηλικιακή ομάδα είναι ένα από αυτά. Μικρές ομάδες από νεαρά παιδιά μπορούν να οργανωθούν, έτσι ώστε να συμβαδίζουν αναπτυξιακά. Η διάρκεια των συνεδριών αυτών κατά το Counselortalk survey, ορίζεται μεταξύ 6 εβδομάδων και 12 μηνών. Άλλο ένα σημαντικό ζήτημα είναι τα μέλη που πρέπει να έχει μια συμβουλευτική ομάδα. Ιδανικός αριθμός θεωρείται μεταξύ 4 με 8 μέλη, ώστε να είναι πιο αποτελεσματική και άμεση. Ο χώρος στον οποίο θα διεξαχθούν οι συναντήσεις πρέπει να είναι ένα ασφαλές μέρος, χωρίς πολυκοσμία. Η τάξη θεωρείται κατάλληλος χώρος, αρκεί να μην έχει πολυκοσμία και να υπάρχει σεβασμός του χώρου.
Άλλος ένας τρόπος αντιμετώπισης, είναι η ψυχοθεραπεία. Είτε ομαδική είτε ατομική, η ψυχοθεραπεία έχει σαν στόχο της την εκμαίευση των συναισθημάτων αλλά και των σκέψεων των παιδιών ώστε να μπορούν να αναλυθούν και να συζητηθούν στην συνεδρία.
Οι περισσότεροι συγγενείς και γονείς είναι πρόθυμοι να παρευρεθούν σε τέτοιες συναντήσεις, καθώς δεν είναι εύκολο σε όλους να μπορούν να παρηγορήσουν τα παιδιά τους αλλά και να τα υποστηρίξουν. Η βοήθεια λοιπόν που μπορούν να λάβουν τα παιδιά τους θεωρείται σημαντική και νιώθουν ανακούφιση μιας και γνωρίζουν ότι υπάρχει ένας τρόπος να υποστηρίξουν τα παιδιά τους. Ανακούφιση επίσης αισθάνονται και για άλλον έναν λόγο, καθώς επιζητούν και οι ίδιοι βοήθεια και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να την εκφράσουν στους ειδικούς συμβούλους ή ψυχοθεραπευτές.
Νικολέττα Σεφέρου,
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
