Διατροφή και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
Συγγραφέας Φλώρα Δαγαλάκη Γράφτηκε στις ,
Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι μια ασθένεια η οποία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας και χαρακτηρίζεται συνήθως από μια ασυμπτωματική περίοδο η οποία είναι δυνητικά ανιχνεύσιμη.
Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια πρέπει να δώσουν έμφαση στο καθημερινό τους διαιτολόγιο, στην συνολική πρόσληψη τροφής και κυρίως στον περιορισμό: της πρόσληψης υγρών, πρωτεΐνης, νατρίου, καλίου, φωσφόρου και διαφόρων άλλων ηλεκτρολυτών.
Η αλλαγή στο καθημερινό διαιτολόγιο είναι αναγκαία έτσι ώστε να διατηρείται μια ισορροπία στα υγρά, τα μέταλλα και τους ηλεκτρολύτες. Ακόμα και σε ασθενείς που κάνουν αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή διάλυση, δεν απομακρύνονται όλα τα παραπροϊόντα του μεταβολισμού. Αυτά μπορεί να συσσωρεύονται στο σώμα και μεταξύ των θεραπειών αιμοκάθαρσης και περιτοναϊκής διάλυσης.
Υδατάνθρακες.
Οι υδατάνθρακες αποτελούν μία καλή πηγή ενέργειας, ιδιαίτερα σε ασθενείς που πρέπει να περιορίσουν την πρωτεϊνική τους πρόσληψη.
Ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή πίεση ή παχύσαρκοι θα πρέπει να συμβουλευτούν τον διατροφολόγο τους για την διεξαγωγή εξατομικευμένου διαιτολογίου.
Τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες είναι: Ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά, ρύζι, φρούτα, λαχανικά και όσπρια καθώς και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αρτοσκευάσματα, ζάχαρη, μέλι, μαρμελάδες, καραμέλες, επιδόρπια όπως κέικ, πίττες ή μπισκότα αλλά και επιδόρπια που περιέχουν σοκολάτα, γαλακτοκομικά προϊόντα, ξηρούς καρπούς ή μπανάνες.
Πρωτεΐνη.
Ο περιορισμός της προσλαμβανόμενης πρωτεΐνης είναι πολύ σημαντικός για έναν ασθενή με νεφροπάθεια που βρίσκεται στα διάφορα στάδια της νόσου πριν την περιτοναϊκή ή την αιμοκάθαρση. Βασική πηγή πρωτεΐνης αποτελούν το κρέας, τα πουλερικά, το ψάρι και τα θαλασσινά, το αυγό, τα γαλακτοκομικά και τα όσπρια.
Λίπη και έλαια.
Συστήνεται η κατανάλωση μονοακόρεστων (ελαιόλαδο, ελιές) και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (ξηροί καρποί, σπορέλαιο, ηλιέλαιο) και ο περιορισμός κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων (ζωικό λίπος, τηγανητά, τυποποιημένα σνακ) για την καλύτερη προστασία των αρτηριών.
Υγρά.
Σε αρχικά στάδια της νεφρικής νόσου δεν χρειάζεται περιορισμός των υγρών. Όσο η νεφρική λειτουργία επιδεινώνεται ή εάν ο ασθενής ξεκινήσει περιτοναϊκή κάθαρση ή αιμοκάθαρση, τότε ο περιορισμός των υγρών είναι απαραίτητος. Αυτό συμβαίνει καθώς τα νεφρά αδυνατούν να αποβάλουν τα παραπάνω υγρά και μπορεί να προκαλέσουν οιδήματα στο σώμα ακόμη και να ασκήσουν πίεση στην καρδιά και τους πνεύμονες.
Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ασθενής, είναι η αδυναμία του να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της χρόνιας αιμοκάθαρσης για τη λήψη μειωμένου όγκου υγρών. Το πρόβλημα αυτό γίνεται πιο έντονο σε ανουρικούς ή σε ασθενείς με αμφοτερόπλευρη νεφρεκτομή. Γενικά το ποσό υγρών που πρέπει να λαμβάνει ο ασθενής είναι 500-700mL, επιπλέον του όγκου των ούρων που αποβάλει το 24ωρο. Ακόμα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το σωματικό βάρος, η παρουσία οιδήματος και η αρτηριακή πίεση. Πολλοί ασθενείς προτιμούν να λαμβάνουν «ξηρά» φαγητά για να τους δίνεται έτσι η δυνατότητα να απολαμβάνουν τα υγρά που επιτρέπονται όπως τσάι, καφές, χυμοί, φρούτα κλπ.
Περιορισμός των υγρών σημαίνει μείωση της λήψης υγρών και ροφημάτων καθώς επίσης και τροφίμων που περιέχουν πολύ νερό ή είναι υγρά σε θερμοκρασία δωματίου όπως σούπες, παγωτό, γιαούρτι, ζελές.
Ακόμη, πολλά φρούτα και λαχανικά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, όπως το καρπούζι, τα σταφύλια, το πεπόνι, η ντομάτα, το αγγούρι κ.α.
Ο ασθενής για να ελέγξει τη δίψα του μπορεί:
• Να αφήνει παγάκια να λιώνουν στο στόμα του
• Να μασάει τσίχλα ή να καταναλώνει σκληρές καραμέλες
• Να παγώνει τα υγρά, έτσι ώστε να χρειάζεται μεγαλύτερο διάστημα για να τα καταναλώσει
• Να προσθέτει χυμό λεμονιού στο νερό. Αυτό θα το κάνει πιο δροσιστικό
• Να καταναλώνει παγωμένα κομμάτια φρούτων
• Να προσέχει όταν καταναλώνει τρόφιμα, όπως παγωμένο γιαούρτι, ζελέ, χυμό φρούτων, παγωμένο γάλα, σούπες, παγωτό, γρανίτα τα οποία περιέχουν μεγάλα ποσά νερού και επομένως πρέπει να υπολογίζονται στην επιτρεπόμενη πρόσληψη υγρών
• Να λαμβάνει τα φάρμακα του με το νερό των γευμάτων
• Αντικατάσταση των αναψυκτικών με λίγο τσάι ή φυσικό χυμό λεμονιού
Νάτριο (Αλάτι).
Η μείωση του νατρίου, συστατικό του κοινού αλατιού (χλωριούχο νάτριο), είναι απαραίτητη για όλους τους ασθενείς με νεφροπάθεια, Αυτό βοηθά στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, μειώνει τη δίψα και συμβάλει σημαντικά στον περιορισμό των οιδημάτων από κατακράτηση υγρών στο σώμα.
Εκτός από την αποφυγή προσθήκης μαγειρικού αλατιού, είναι πολύ σημαντική η αποφυγή κατανάλωσης τροφών που περιέχουν αλάτι. Υπάρχουν πολλές κρυφές πηγές αλατιού στα επεξεργασμένα προϊόντα γι’ αυτό και ο κάθε ασθενής θα πρέπει να διαβάζει προσεκτικά τις διατροφικές ετικέτες.
Για να βελτιωθεί η γεύση του φαγητού, συστήνεται η χρησιμοποίηση βοτάνων και μυρωδικών.
Δεν συστήνεται η χρήση υποκατάστατων αλατιού καθώς αυτά περιέχουν κάλιο.
Κάλιο.
Η διατήρηση της συγκέντρωσης του καλίου στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα είναι πολύ σημαντική για τη σωστή καρδιακή λειτουργία. Αυξημένη συγκέντρωση καλίου, λόγω της ανεπαρκούς νεφρικής λειτουργίας, αποσυντονίζει τον καρδιακό παλμό. Το κάλιο αποτελεί συστατικό πολλών τροφίμων, κυρίως φρούτων και λαχανικών. Είναι πολύ σημαντικό να επιλέγετε τρόφιμα με φτωχή ή μέτρια περιεκτικότητα σε κάλιο και σπάνια έως ποτέ υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο.
Κατηγορίες λαχανικών και φρούτων ανάλογα με την περιεκτικότητά τους σε κάλιο.
ΧΑΜΗΛΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΑΛΙΟ (0-100MG).
ΦΑΣΟΛΙΑ ΠΡΑΣΙΝΑ, ΛΑΧΑΝΟ ΩΜΟ, ΣΕΣΚΟΥΛΑ, ΑΓΓΟΥΡΙ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΦΛΟΥΔΑ, ΑΝΤΙΔΙΑ ΜΑΡΟΥΛΙ, ΠΙΠΕΡΙΑ, ΠΡΑΣΙΝΗ ΓΛΥΚΙΑ, ΚΑΣΤΑΝΑ ΣΕ ΝΕΡΟ, ΚΑΡΔΑΜΟ, ΠΟΛΤΟΣ ΜΗΛΟΥ, ΜΥΡΤΙΛΟΣ ,ΧΥΜΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑ ,ΧΥΜΟΣ ΣΤΑΦΥΛΙ, ΡΟΔΑΚΙΝΟ ΝΕΚΤΑΡ, ΑΧΛΑΔΙ ΝΕΚΤΑΡ, ΑΧΛΑΔΙ ΚΟΝΣΕΡΒΑ ,ΛΕΜΟΝΙ (1/2)
ΜΕΤΡΙΑΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΑΛΙΟ (101-200MG).
ΑΓΚΙΝΑΡΑ, ΜΠΡΟΚΟΛΟ, ΛΑΧΑΝΟ ΜΑΓΕΙΡΕΜΕΝΟ, ΚΑΡΟΤΟ ΩΜΟ, ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ, ΣΕΛΕΡΥ ΩΜΟ, ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ (1/2 ΣΤΕΛΕΧΟΣ), ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ, ΛΑΧΑΝΙΔΕΣ, ΜΑ ΣΙΝΑΠΙ, ΚΡΕΜΜΥΔΙΑ , ΑΡΑΚΑΣ (ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΣΕ ΦΩΣΦΟΡΟ), ΡΑΠΑΝΑΚΙΑ, ΜΠΙΖΕΛΙΑ (ΠΛΟΥΣΙΑ ΣΕ ΦΩΣΦΟΡΟ), ΣΠΑΝΑΚΙ, ΓΟΓΓΥΛΙΑ , ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΦΡΕΣΚΑ, ΩΜΑ Η ΚΟΝΣΕΡΒΑ (ΠΛΟΥΣΙΑ ΣΕ ΦΩΣΦΟΡΟ)
ΥΨΗΛΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΑΛΙΟ (201-350MG).
ΣΠΑΡΑΓΓΙΑ (5 ΒΛΑΣΤΟΙ), ΑΒΟΚΑΝΤΟ (1/4), ΠΑΝΤΖΑΡΙΑ (ΠΛΟΥΣΙΑ ΣΕ ΦΩΣΦΟΡΟ), ΛΑΧΑΝΑΚΙΑ ΒΡΥΞΕΛΩΝ, ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΦΡΕΣΚΑ ΜΑΓΕΙΡΕΜΕΝΑ ,ΜΠΑΜΙΕΣ ,ΠΙΠΕΡΙΑ ΚΑΥΤΕΡΗ ,ΠΑΤΑΤΑ ΒΡΑΣΤΗ, ΨΗΤΗ, ΠΟΥΡΕ Η ΤΣΙΠΣ, ΚΟΛΟΚΥΘΑ ,ΤΟΜΑΤΑ, ΤΟΜΑΤΟΧΥΜΟΣ Η ΠΕΛΤΕΣ, ΧΥΜΟΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ, ΣΕΣΚΟΥΛΑ, ΚΟΛΟΚΥΘΑΚΙΑ, ΣΠΑΝΑΚΙ ΜΑΓΕΙΡΕΜΕΝΟ
Ασβέστιο και Φώσφορος.
Τα επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα πρέπει επίσης να παρακολουθούνται σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια. Ακόμα και σε αρχικά στάδια της νόσου μπορεί τα επίπεδα φωσφόρου να αυξηθούν σημαντικά με αποτέλεσμα την μείωση των επιπέδων ασβεστίου και συνεπώς την αποδυνάμωση των οστών του σώματος και τον κνησμό. Είναι πολύ σημαντικό για ένα νεφροπαθή να περιορίσει την κατανάλωση γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων καθώς είναι υψηλής περιεκτικότητας σε φώσφορο, με εξαίρεση τη μαργαρίνη, το βούτυρο, το τυρί κρέμα, το ρικότα και το μπρι, τα οποία περιέχουν μικρότερες συγκεντρώσεις φωσφόρου. Τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά δεν περιέχουν μεγάλες συγκεντρώσεις φωσφόρου με εξαίρεση τον αρακά, τα μπιζέλια, τα σπαράγγια, τα παντζάρια, τα μανιτάρια, τις μπάμιες και το σπανάκι. Πιθανότατα ο ασθενής θα χρειαστεί συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D καθώς και φάρμακα που δεσμεύουν το φώσφορο, για την καλύτερη ισορροπία ασβεστίου – φωσφόρου στο αίμα.
ΤΡΟΦΙΜΑ ΥΨΗΛΑ ΣΕ ΦΩΣΦΟΡΟ -> ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ.
-> ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ – ΓΑΛΑ, ΤΥΡΙ, ΓΙΑΟΥΡΤΙ,
ΑΥΓΑ, ΠΑΓΩΤΟ,
θα αντικατασταθούν με:
ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ – Π.Χ. ΚΡΕΜΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ & ΝΕΡΟ
ΜΑΛΑΚΟ ΤΥΡΙ Η ΚΡΕΜΑ ΤΥΡΙΩΝ
–>ΚΡΕΑΣ – ΣΥΚΩΤΙ, ΤΟΥΣ ΝΕΦΡΟΥΣ, ΠΑΤΕ, ΚΥΝΗΓΙΟΥ . ΒΟΕΙΟ ΚΡΕΑΣ,
θα αντικατασταθούν με:
ΑΡΝΙ, ΧΟΙΡΙΝΟ, ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ, ΓΑΛΟΠΟΥΛΑ, ΚΟΥΝΕΛΙ
—>ΨΑΡΙΑ – ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΗ, ΡΕΓΓΑ, ΜΑΡΙΔΕΣ, ΑΥΓΟΤΑΡΑΧΟ
θα αντικατασταθούν με:
ΛΕΥΚΑ ΨΑΡΙΑ, ΤΑ ΨΑΡΙΑ FISH FINGERS/CAKE, Ο ΤΟΝΟΣ, ΣΟΛΟΜΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΠΡΩΙΝΟΥ – ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ
ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΠΙΤΟΥΡΟ, ΞΗΡΟΥΣ ΚΑΡΠΟΥΣ Η ΣΟΚΟΛΑΤΑ
θα αντικατασταθούν με:
ΌΛΑ ΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ.
