Πείραμα Milgram – Υπακοή στην Εξουσία: Μέχρι που μπορούμε να φτάσουμε;
Συγγραφέας Νικολέττα Σεφέρου Γράφτηκε στις ,
Το πρωτοποριακό και συγχρόνως αμφισβητούμενο πείραμα του Milgram μελέτησε συστηματικά μια πλευρά της υπακοής με αφορμή τις φρικαλεότητες της ναζιστικής εποχής .
Το 1961, ο τότε 26χρονος Milgram δημοσίευσε αγγελία σε εφημερίδες, ώστε να βρει εθελοντές να συμμετάσχουν σε μια μελέτη για τη μάθηση και τη μνήμη έναντι μικρής αμοιβής.
Στο πείραμα συμμετείχαν κάθε φορά δύο άτομα ( κυρίως φοιτητές), τα οποία μετά από εικονική κλήρωση αναλάμβαναν είτε το ρόλο του μαθητή είτε το ρόλο του δασκάλου.
Ο κάθε εθελοντής θα πληρωνόταν με 4 δολλάρια για την συμμετοχή τους. Στην πραγματικότητα ο μαθητής ήταν ο συνεργός του ερευνητή και ο δάσκαλος ο πραγματικός συμμετέχων που είχε ως έργο του να υποβάλλει σε ηλεκτροσόκ τον μαθητή, η ένταση του οποίου ήταν αυξανόμενη κάθε φορά που ο μαθητής έκανε λάθος στην απομνημόνευση λέξεων.
Στην αρχή της διαδικασίας ο ερευνητής έδενε τον μαθητή σε ένα κάθισμα, ο οποίος του εκμυστηρευόταν ότι έχει πρόβλημα με την καρδιά του , με σκοπό όμως να το ακούσει ο δάσκαλος. Στην συνέχεια, τον μετέφεραν σε μια διπλανή αίθουσα όπου υπήρχε και το μηχάνημα του ηλεκτροσόκ. Αφού του έκαναν δοκιμαστικά ηλεκτροσόκ με ένταση 45V, ώστε να γνωρίζει τον πόνο που θα προκαλεί, ξεκινούσε το πείραμα. Το τέλος του πειράματος ερχόταν μόνο όταν ο δάσκαλος αρνούνταν να προκαλέσει ηλεκτροσόκ μεγάλης έντασης στον μαθητή. Αυτή η οδηγία δεν είχε δοθεί στους συμμετέχοντες, όπως και ότι η συσκευή δεν παρείχε ηλεκτρικό ρεύμα, ενώ οι αντιδράσεις και οι ικεσίες του μαθητή ήταν ηχογραφημένες.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Τα αποτελέσματα αυτού του πειράματος ήταν εντυπωσιακά. Το 65% των συμμετεχόντων έφτασε το πείραμα μέχρι το τέλος, δηλαδή μέχρι την μέγιστη ένταση του ηλεκτροσόκ. Το 100% των συμμετεχόντων, υπάκουσε στις διαταγές του ερευνητή και έφτασε μέχρι τα 300 V, ενώ η μέγιστη ισχύς ήταν τα 450V. Παρατηρήθηκε ότι οι συμμετέχοντες που έφτασαν τα υψηλά ηλεκτροσόκ εμφάνισαν σημάδια άγχους και έντασης, όπως π.χ. ιδρώτα, αναστεναγμούς, νευρικό γέλιο και νευρικά χαμόγελα. Παρά την αντίθεσή τους, στο να προκαλούν πόνο στους μαθητές, τελικά υπάκουσαν στις διαταγές του ερευνητή και συνέχιζαν να δυναμώνουν την ένταση του ηλεκτρού ρεύματος για κάθε λανθασμένη απάντηση.
Τα υποκείμενα του πειράματος του Μίλγκραμ, οι εθελοντές φοιτητές, μάθαιναν από εκείνον ποιος ήταν ο στόχος του πειράματος. Μάθαιναν ότι ο «μαθητευόμενος» ήταν ηθοποιός και ότι δεν είχε ποτέ υποστεί ηλεκτροσόκ. Ο Μίλγκραμ το έκανε αυτό για να τους ανακουφίσει, αλλά πέτυχε το ακριβώς αντίθετο.
Αυτοί οι άνθρωποι, ειδικά το 65% που είχε φτάσει ως τον τελευταίο μοχλό, πέρασαν την υπόλοιπη ζωή τους κυνηγημένοι από τις Ερινύες της πράξης τους. Γιατί συνειδητοποίησαν ότι δεν ήταν τόσο αθώοι και τόσο «καλοί» όσο ήθελαν να πιστεύουν για τον εαυτό τους.
Τελικά, ως που μπορούμε να φτάσουμε υπακούοντας κάποιον που έχει έναν βαθμό εξουσίας; Μπορούμε να βλάψουμε έναν συνάνθρωπό μας ή ακόμα και τον ίδιο μας τον εαυτό;
Ρωτήστε τον εαυτό σας!
Νικολέττα Σεφέρου,
