Ο ρόλος και τα καθήκοντα του Επισκέπτη Υγείας στην Ελλάδα
Συγγραφέας Μαρία Θεμελίδου Γράφτηκε στις ,
Ο ρόλος του Επισκέπτη Υγείας στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας είναι πολυδύναμος και ασχολείται με τα άτομα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, με τη συμμετοχή όλης της οικογένειας και της κοινότητας στη διαδικασία προαγωγής υγείας.
Το πεδίο δράσης στα πλαίσια της εργασίας τους είναι ευρύ και συμπεριλαμβάνει πέρα από τη σωματική υγεία και την ψυχική υγεία των ατόμων κάθε ηλικίας, την οικογένεια και την κοινότητα με σκοπό την ανάπτυξη και διασφάλιση της δημόσιας υγείας και της μείωσης των ανισοτήτων στην υγεία.
Ο ρόλος του Επισκέπτη Υγείας στην παροχή υπηρεσιών υγείας εμπεριέχει τα εξής στοιχεία: τη δημόσια υγεία, την πρώιμη παρέμβαση και πρόληψη, τη γνώση της κοινότητας, την προαγωγή της υγείας, τη δράση πέρα από το πλαίσιο εργασίας, τη συνεργασία και ομαδικότητα και τις κατ’ οίκον επισκέψεις.
Αναλυτικά, τα αντικείμενα με τα οποία ασχολούνται οι Επισκέπτες/τριες υγείας είναι:
- Σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων αγωγής υγείας.
- Ανίχνευση, μελέτη και αξιολόγηση των αναγκών υγείας του πληθυσμού και ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων και παραπομπή στις ανάλογες υπηρεσίες.
- Διενέργεια προσυμπτωματικού ελέγχου (screening test) με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση νοσημάτων πρωτοβάθμιες υπηρεσίες φροντίδας υγείας, σχολεία και χώρους εργασίας.
- Εφαρμογή χειρισμών κοινοτικής παρέμβασης για την επιλογή κοινοτικών φορέων και τον προσδιορισμό του τρόπου συμμετοχής τους σε προγράμματα αγωγής υγείας.
- Πραγματοποίηση κατ’ οίκον επισκέψεων για συμβουλευτική υγείας σε ομάδες υψηλού κινδύνου για γενετικά κοινωνικά νοσήματα, νοσήματα φθοράς και σε ευπαθείς ομάδες.
- Διενέργεια ανιχνευτικών δοκιμασιών για την εκτίμηση της εξέλιξης βρεφών και παιδιών.
- Διενέργεια δερμοαντιδράσεων και εμβολιασμών
- Οργάνωση ομάδων για αυτοφροντίδα και αυτοβοήθεια σε θέματα υγείας.
- Διενέργεια επιδημιολογικών και ιατροκοινωνικών ερευνών για τα λοιμώδη νοσήματα, τα κοινωνικά νοσήματα και τα ατυχήματα, παραπομπή και εφαρμογή μέτρων πρόληψης διασποράς στο σπίτι, στο σχολείο, στο νοσοκομείο, στον τόπο εργασίας, στα κοινοτικά καταστήματα και στις μονάδες υγείας.
- Συμμετοχή σε προγράμματα διαχρονικής παρακολούθησης (follow-up).
- Ανάπτυξη του εκπαιδευτικού προγραμματισμού και χαρακτήρα των κέντρων υγείας και κέντρων οικογενειακού προγραμματισμού στην αγωγή υγείας.
- Άσκηση συμβουλευτικής και αγωγής υγείας σε θέματα οικογενειακού προγραμματισμού, αμβλώσεων και σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων σε κέντρα υγείας, κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού, ιδιωτικές κλινικές και σχολεία.
- Επιμέλεια για τη σωστή εφαρμογή υγειονομικών μέτρων και κανονισμών για να είναι δυνατή η πραγμάτωση των δικαιωμάτων των χρηστών υπηρεσιών υγείας και των ασθενών.
- Συμμετοχή στην ομάδα υγείας για γενετική καθοδήγηση.
- Άσκηση σχολικής υγιεινής σε συνεργασία με τον υπεύθυνο ιατρό.
- Συμμετοχή σε προγράμματα προστασίας και προαγωγής υγείας των ασθενών με φυματίωση, διαβήτη, καρκίνο, πολυμεταγγιζόμενων και χρονίως πασχόντων.
- Άσκηση κοινοτικής νοσηλευτικής και υποστήριξη νοσηλευτικών υπηρεσιών και ιατρείων του τομέα κοινωνικής ιατρικής.
- Διερεύνηση των οικογενειακών συνθηκών για τη δυνατότητα της νοσηλείας στο σπίτι.
- Σύνδεση της οικογένειας με το νοσηλευτικό ίδρυμα και παροχή φροντίδας στο σπίτι ή εκπαίδευση ικανών μελών της οικογένειας για το σκοπό αυτό.
- Βοήθεια στον ασθενή για να μπορέσει να αποδεχτεί τη νόσο του, εκπαίδευση, φροντίδα και αυτοεξυπηρέτηση, παροχή οδηγιών για την προφύλαξη των υγιών μελών της οικογένειας.
- Διερεύνηση των υγειονομικών αναγκών των ασθενών που νοσηλεύονται στο σπίτι.
- Οργάνωση και συμμετοχή σε προγράμματα εθελοντικής αιμοδοσίας στο νοσοκομείο, στην κοινότητα και στους χώρους εργασίας. Συμμετοχή σε προγράμματα για δωρητές σώματος.
- Έλεγχος της κατάστασης του ψυχικά αρρώστου για τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή και στην εμφάνιση παρενεργειών, συνεργασία με τον ψυχίατρο και την οικογένειά του, έλεγχος για τη σωστή διατροφή και τις συνθήκες διαβίωσής του, συνεργασία και σύνδεση του προσωπικού των διαφόρων υπηρεσιών του συστήματος ψυχικής υγείας που πιθανόν να χρησιμοποιεί, συμμετοχή στον προγραμματισμό της αποκατάστασής του και επανατροφοδότηση του προσωπικού με πληροφορίες σχετικά με την πορεία του.
- Υπευθυνότητα στη διακίνηση φαρμάκων του φαρμακείου του Κέντρου Κοινοτικής Ψυχικής Υγιεινής (ΚΚΨΥ), συμμετοχή στην τήρηση μητρώου πελατών, δεδομένων και στατιστικών στοιχείων και συμμετοχή στην αξιολόγηση της δουλειάς των μελών ΚΚΨΥ.
- Συνεργασία με τις τοπικές αρχές, τους φορείς και τις οργανώσεις στα προγράμματα κοινοτικής παρέμβασης και την επιτροπή ψυχικής υγείας.
- Συμμετοχή στο πρόγραμμα ανίχνευσης «περιπτώσεων».
- Συμμετοχή στα ερευνητικά προγράμματα των ΚΚΨΥ.
- Παροχή Α′ Βοηθειών στις υπηρεσίες επαγγελματικής υγιεινής, συμμετοχή σε προγράμματα προληπτικών εξετάσεων σε ειδικές ομάδες εργαζόμενων, προσυμπτωματικών ελέγχων, προγραμμάτων διαλογής, μετρήσεων διαφόρων παραμέτρων (θόρυβο, κλίμα, υγρασία, αέρια)κα πραγματοποίηση κατ’ οίκον επισκέψεων για θέματα υγείας.
- Καθοδήγηση των αναπήρων για αποκατάσταση και εκτίμηση σε αποκαταστατικά μέσα, διδασκαλία για χρησιμοποίηση των μέσων για αυτοφροντίδα και αυτοεξυπηρέτηση, σύνδεση των κέντρων αποκατάστασης με τις οικογένειες των αναπήρων, αξιολόγηση των περιστατικών που χρήζουν κλειστό πρόγραμμα αποκατάστασης, παροχή οδηγιών στους αναπήρους και στους οικείους τους για πρόληψη παραμορφώσεων και συρρικνώσεων.
- Διδασκαλία στις οικογένειες των υπερηλίκων για τις βιολογικές μεταβολές στο γήρας για να κατανοήσουν τη συμπεριφορά τους.
- Υποστήριξη της οικογένειας στη μέριμνα για τη συστηματική περιοδική ιατρική παρακολούθηση των υπερηλίκων και την εξασφάλιση ανάλογων προσβάσεων.
- Σύνδεση του νοσηλευόμενου υπερήλικα, της οικογένειάς του και του ιδρύματος. Εφόσον ο πάσχων παραμείνει στο σπίτι συμβουλεύει για τη φροντίδα, την υγιεινή, τη φαρμακευτική αγωγή και την προφύλαξη των οικείων (ΠΔ 351/1989).
Η μελέτη των Appleton & Cowley(2008),με στόχο τη διευκρίνιση των βασικών αρχών που ακολουθεί ο Επισκέπτης Υγείας στο πλαίσιο της εκτίμησης αναγκών υγείας, κατέληξε ότι λαμβάνει υπ’ όψιν του ταυτόχρονα πολλούς παράγοντες, η σειρά δράσεών του βασίζεται σε στοιχεία από διάφορες πηγές, πραγματοποιεί συνεχόμενη εκτίμηση των αναγκών των ατόμων, ξεκινάει δράση με δεδομένο ότι όλα τα άτομα έχουν ανάγκη παροχής των υπηρεσιών του και δίνει προτεραιότητα σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Συνοψίζοντας τις δραστηριότητες που αναλαμβάνει ο Επισκέπτης Υγείας με βάση το χώρο εργασίας του σε (α) ταυτοποίηση, μελέτη και αξιολόγηση των αναγκών υγείας, (β) παρακολούθηση και αντιμετώπιση των ζητημάτων υγείας,(γ) Προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στην παροχή φροντίδας υγείας και πρόνοιας,(δ) καθοδήγηση σε δίκτυα προστασίας και φορείς παροχής εξειδικευμένης βοήθειας και(ε) ενίσχυση του εθελοντισμού.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι ο Επισκέπτης Υγείας στην Ελλάδα ασκεί ποικίλες δραστηριότητες ανάλογα με τον τομέα απασχόλησης. Λόγω του εύρους των δεξιοτήτων που απαιτούνται στην καθημερινή του πρακτική και πρέπει να δοθεί προσοχή, καθώς χρειάζονται συνεχώς να εξελίσσονται μέσα από την προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη.
Θεμελίδου Μαρία
Επισκέπτρια Υγείας
