Οταν το παιδί λέει ψέµατα
Συγγραφέας Μυρσίνη Κωστοπούλου Γράφτηκε στις ,
Ενα παιδί µπορεί να λέει ψέµατα τόσο στον εαυτό του όσο και στους γύρω του, προκειµένου να αντλήσει ψυχικά οφέλη. Ο µηχανισµός αυτός τις περισσότερες φορές λειτουργεί ασυνείδητα. Η θεµατολογία παραποίησης της αλήθειας από ένα παιδί περιλαµβάνει:
* Απόκρυψη µιας δυνάµει επικριτέας συµπεριφοράς από τον γονιό ή τον δάσκαλο (π.χ. δεν έκανε την εργασία στο σπίτι, προκάλεσε ένα µικρό ατύχηµα).
* Αρνηση ενός βαθύτερου ψυχολογικού προβλήµατος για το οποίο έχει τιµωρηθεί ή προσδοκά ότι δεν θα έχει την επιθυµητή κατανόηση από τους γονείς (π.χ. νυχτερινή ενούρηση, ονυχοφαγία, εφιάλτες, φοβίες).
* Το ψέµα ως αντίδοτο ύστερα από µια στρεσογόνο µεταβατική περίοδο, όπου το παιδί έχει βιώσει µια συµβολική ή πραγµατική απώλεια την οποία αδυνατεί να επεξεργαστεί (π.χ. µετά το διαζύγιο το παιδί συνεχίζει να λέει στον εαυτό του και στους φίλους του ότι ο µπαµπάς θα γυρίσει σπίτι µετά τη δουλειά, ή αποφεύγει να καλεί παιδιά στο σπίτι επικαλούµενο ότι ο µπαµπάς είναι αδιάθετος).
* Μια αναντιστοιχία ανάµεσα στο περιβάλλον τουσπιτιού του παιδιού και το κοινωνικό – σχολικό του πλαίσιο µπορεί να δηµιουργήσει βαθιά αισθήµατα ντροπής (π.χ. άρνηση στους φίλους ότι η µαµά του είναι οικιακή βοηθός ή ο µπαµπάς οικοδόµος, χρήση φαντασιώσεων πλούτου κ.λπ.).
* Η χαµηλή αυτοεκτίµηση σε συνδυασµό µε µια ανάγκη ελέγχου των άλλων ανθρώπων καθιστά ορισµένα παιδιά ιδιαίτερα χειριστικά στη συµπεριφορά τους, τα οποία χρησιµοποιούν συχνά το ψέµα ως µέσο ελιγµού στις σχέσεις τους και ως µέσο άντλησης διαφόρων ωφελειών (αίσθηµα ναρκισσισµού, εντυπωσιασµός, αποφυγή δυσκολιών – ευθυνών).
Το ερώτημα είναι τι πρέπει να κάνει ο γονιός όταν το παιδί λέει συχνά ψέµατα. Το πρόβληµα έχει ψυχολογικό υπόβαθρο. Στην ουσία το ψέµα είναι άµυνα. Αµυνα απέναντι στον φόβο, στην ντροπή, στη χαµηλή αυτοεκτίµηση, στο στρες και στην απώλεια, στη διαχείριση µιας βαθύτερης σύγκρουσης ανάµεσα σε αυτό που το παιδί βιώνει ως εσωτερική και εξωτερική αλήθεια και σε εκείνη που θα ήθελε να ζει.
Ο γονιός οφείλει να σεβαστεί τη συµπεριφορά αυτήν και να την αξιολογήσει ως σύµπτωµα το οποίο χρήζει διερεύνησης, κατανόησης και υποστήριξης – διαδικασία την οποία σε ορισµένες περιπτώσεις ένας ψυχολόγος µπορεί να ενισχύσει.
Μυρσίνη Κωστοπούλου,
ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια (Ph.D.),
