Θυρεοειδής αδένας
Συγγραφέας Νικόλαος Αγγελόπουλος Γράφτηκε στις ,
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Βρίσκεται στο λαιμό μας ακριβώς μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα και αποτελείται από δύο λοβούς ήτοι τον αριστερό και το δεξιό που ενώνονται μεταξύ τους με τον ισθμό.
O θυρεοειδής αδένας παράγει τρεις βασικές και πολύ σπουδαίες ορμόνες τη θυροξίνη (γνωστή και ως Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3) και την καλσιτονίνη.
Εξ αυτών η καλσιτονίνη παίζει σπουδαίο ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού του ασβεστίου στον οργανισμό μας και για αυτό τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται, εκτός βέβαια των άλλων ενδείξεων της και για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης ιδιαίτερα στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Σπάνια οι διαταραχές της καλσιτονίνης μας απασχολούν στην καθημερινή ιατρική πράξη. Αντίθετα οι διαταραχές στην παραγωγή και στην έκκριση των δύο άλλων ορμονών του θυρεοειδούς δηλ. της Τ3 και Τ4 δημιουργούν πολύ συχνά προβλήματα με αποτέλεσμα ένας σημαντικός αριθμός ατόμων να πάσχει από «θυρεοειδή».
Η έκκριση της Τ3 και Τ4 ρυθμίζεται από μια άλλη ορμόνη την θυρεοειδοτρόπο ή TSH που παράγεται στην υπόφυση έναν άλλο πολύ σπουδαίο ενδοκρινή αδένα που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου μας.
Για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών απαραίτητο στοιχείο είναι το Ιώδιο η έλλειψη του οποίου οδηγεί μοιραία σε μειωμένη παραγωγή ορμονών. Πηγές πλούσιες σε Ιώδιο είναι οι θαλασσινές τροφές.
Ένδεια Ιωδίου παρουσιάζεται κυρίως σε ορεινές περιοχές όπου συνήθως λείπουν τα θαλασσινά καθώς και σε άτομα που συστηματικά αποφεύγουν τη λήψη αυτών. Σήμερα με την ιωδίωση του μαγειρικού αλατιού ένδεια Ιωδίου σπάνια παρατηρείται.
Οι θυρεοειδικές ορμόνες χρησιμεύουν στον οργανισμό μας κυρίως για τη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Στη βρεφική και παιδική ηλικία είναι σπουδαίος ο ρόλος των θυρεοειδικών ορμονών για τη σωματική και πνευματική ανάπτυξή τους. Έτσι έλλειψη των θυρεοειδικών ορμονών στην ηλικία αυτή δημιουργεί παιδιά με σημαντική σωματική και πνευματική καθυστέρηση (οι λεγόμενοι κρετίνοι).
Σήμερα σε κάθε παιδί που γεννιέται γίνεται προληπτική εξέταση των θυρεοειδικών ορμονών του στο αίμα γατί είναι δυνατόν η έλλειψη να είναι και συγγενής δηλ. εκ γενετής. Με αυτό τον τρόπο της έγκαιρης διάγνωσης που οδηγεί και σε έγκαιρη θεραπεία έχουν σωθεί πολλά παιδιά από σωματική και πνευματική καθυστέρηση.
Ποιες είναι οι παθήσεις του θυρεοειδούς
Οι πιο συχνά εμφανιζόμενες παθήσεις του θυρεοειδούς είναι ο υπερθυρεοειδισμός και ο υποθυρεοειδισμός. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε υπερλειτουργία του θυρεοειδούς με υπερέκκριση θυρεοειδικών ορμονών και στη δεύτερη υπολειτουργία με μειωμένη έκκριση ορμονών. Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε τι σημαίνει και ο όρος βρογχοκήλη που τόσο συχνά ακούγεται στις παθήσεις του θυρεοειδούς.
Με τον όρο βρογχοκήλη εννοούμε κάθε διόγκωση του θυρεοειδούς που μπορεί ή όχι να συνοδεύεται από υπέρ ή υπό-λειτουργία του αδένα. Με λίγα λόγια ο όρος βρογχοκήλη έχει να κάνει με την ανατομική κατάσταση του θυρεοειδούς και όχι με την λειτουργική του κατάσταση.
Στον υπερθυρεοειδισμό, ο θυρεοειδής αδένας παράγει περισσότερες θυρεοειδικές ορμόνες με αποτέλεσμα πολλές από τις λειτουργίες του οργανισμού να επιταχύνονται.
Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν ταχυκαρδία, αίσθημα θερμότητας, άγχος, αδυναμία των μυών, συχνές κενώσεις του εντέρου, αϋπνία, τρέμουλο, προβλήματα της περιόδου και απώλεια βάρους.
Στον υποθυρεοειδισμό, ο θυρεοειδής αδένας δεν παράγει αρκετές ορμόνες με αποτέλεσμα οι λειτουργίες του οργανισμού να επιβραδύνονται.
Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού στους ενήλικες, περιλαμβάνουν κούραση, αίσθηση κρύου, δυσκοιλιότητα, βραχνάδα, αλλαγές του δέρματος και των μαλλιών, περίοδο με αυξημένες απώλειες και αύξηση βάρους.
Η διάγνωση των λειτουργικών ανωμαλιών του θυρεοειδούς αδένα γίνεται με μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών Τ4 και Τ3 όπως επίσης της TSH που είναι η ορμόνη που εκκρίνεται από την υπόφυση του εγκέφαλου και ελέγχει τη δραστηριότητα του θυρεοειδούς αδένα.
Οι ασθένειες του θυρεοειδούς είναι πολύ συχνές. Δεν είναι όλοι οι ασθενείς που πάσχουν από δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα που παρουσιάζουν σημεία και συμπτώματα της νόσου τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές στα αρχικά στάδια της νόσου τους. Στην υποκλινική μορφή των ασθενειών του θυρεοειδούς αδένα, τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών είναι φυσιολογικά ενώ τα επίπεδα της TSH μπορεί να παρουσιάζουν ανωμαλίες.
Στην υποκλινική μορφή, ενώ υπάρχουν ανωμαλίες των ορμονών, δεν υπάρχουν ακόμη κλινικά σημεία ή συμπτώματα.
Νικόλαος Αγγελόπουλος,
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
