Η σημασία της υψηλής αρτηριακής πίεσης (υπέρτασης)
Συγγραφέας Αντώνης Βραχάτης Γράφτηκε στις ,
Η μεγάλη σημασία της μη φυσιολογικής, αυξημένης αρτηριακής πίεσης, είναι η φθορά που προκαλείται από αυτή στα τοιχώματα των αρτηριών. Οι φθαρμένες (αθηρωματικές) αρτηρίες με τη σειρά τους ευθύνονται για πολύ σοβαρές παθήσεις όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο που μπορεί να μας οδηγήσουν σε σοβαρή αναπηρία ή και το θάνατο ακόμη.
Μια ιδέα για τη φθορά αυτή μπορούμε να πάρουμε αν σκεφτούμε πόσο λιγότερο θα αντέξουν τα ελαστικά ενός αυτοκινήτου που λειτουργεί σε κακοφτιαγμένο γεμάτο πέτρες χωματόδρομο από κάποιο άλλο που χρησιμοποιεί μόνο ασφαλτοστρωμένο δρόμο, η υπέρταση είναι τόσο επιβαρυντική για τις αρτηρίες μας όσο είναι και ο χωματόδρομος για τα ελαστικά, με άλλα λόγια μας ‘κόβει’ χρόνια.
Αιτιολογία – συχνότητα της υπέρτασης
Η υπέρταση είναι πολύ συχνή πάθηση που γίνεται ακόμη συχνότερη με την αύξηση της ηλικίας, σχεδόν οι μισοί άνθρωποι πάνω από τα 65 χρόνια έχουν υπέρταση. Στο μέγιστο ποσοστό (90-95%) δεν είναι δυνατόν να εντοπισθεί κάποια αιτία που να την προκαλεί αν και κάποιοι παράγοντες όπως η αυξημένη κατανάλωση αλατιού, το οικογενειακό ιστορικό, η παχυσαρκία κ.α., θεωρείται ότι συμβάλλουν στην εμφάνιση της. Σε ένα μικρό ποσοστό ιδιαίτερα στις νεαρότερες ηλικίες, κάτω από τα 45 χρόνια, μπορεί να εντοπισθούν ειδικές αιτίες (Στένωση νεφρικών αρτηριών, νεφροπάθειες, όγκοι επινεφριδίων, στένωση ισθμού αορτής, υπέρταση της εγκυμοσύνης).
Αντιμετώπιση της υπέρτασης
Στις περιπτώσεις που θα εντοπισθεί η αιτία, η θεραπεία θα βασιστεί στην άρση της, αν και τούτο δεν είναι πάντα εφικτό. Σε κάθε περίπτωση αυτό που έχει μεγάλη σημασία, ανεξάρτητα από την αιτία που δεν γνωρίζουμε στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, είναι οι φαρμακευτικοί και υγειονοδιετιτικοί χειρισμοί για επαναφορά της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικές τιμές. Πρέπει να κατανοηθεί ότι απαιτείται χρόνια και διαρκής αντιμετώπιση με ειδικά φάρμακα και προσαρμογή του τρόπου ζωής, σε αντίθεση με την θεραπεία άλλων παθήσεων που αντιμετωπίζονται οριστικά μετά από βραχυχρόνια θεραπεία (π.χ μία αναπνευστιή λοίμωξη). Αυτό είναι κάτι που πρέπει να τονιστεί ιδιαιτέρως, επειδή παρά της πολύ σημαντικές προόδους που έχουν γίνει στο επίπεδο της διάγνωσης και της θεραπείας, λιγότεροι από τους μισούς υπερτασικούς είναι ρυθμισμένοι είτε γιατί δεν παίρνουν φάρμακα (ή παίρνουν πλημμελώς) ή/και γιατί ελάχιστα συμμορφώνονται με τις ιατρικές οδηγίες. Σε μερικές περιπτώσεις που τα φάρμακα δεν αποδίδουν (ανθεκτική υπέρταση) σήμερα είναι δυνατή η τροποποίηση της συμπαθητικής νεύρωσης μέσω καθετηριασμού της νεφρικής αρτηρίας (η μέθοδος είναι υπό ανάπτυξη).
Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης;
Τις τελευταίες δεκαετίες άλλαξε κατ’ επανάληψη η αντίληψη μας για το ποια είναι η φυσιολογική αρτηριακή πίεση. Παλαιότερα δεχόμασταν υψηλότερες τιμές όσο αυξανόταν η ηλικία. Σήμερα γίνεται δεκτό ότι οι φυσιολογικές τιμές για όλες τις ηλικίες είναι: για μεν τη συστολική αρτηριακή πίεση μέχρι 120mmHg (mmHg =χιλιοστά στήλης υδραργύρου) και για τη διαστολική μέχρι 80mmHg. Για τιμές μεταξύ 140/90mmHg ομιλούμε για προϋπέρταση επειδή συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα υπέρτασης στο μέλλον. Η τήρηση των κατώτερων ορίων ρύθμισης (120/80mmHg) είναι αυστηρότερη για τους διαβητικούς ασθενείς. Σήμερα δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στη συστολική αρτηριακή πίεση και τιμές >160mmHg θεωρούνται πολύ υψηλές. Τιμές διαστολικής πίεσης >90-100mmHg είναι επίσης υψηλές και πρέπει να αντιμετωπίζονται, δεν πρέπει να συνδέονται όμως με τρόμο που προκαλούσαν στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν.
Πότε έχουμε υπέρταση; (Διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης)
Δεν αρκεί μία μοναδική μέτρηση υψηλής αρτηριακής πίεσης για να χαρακτηρισθεί κάποιος ως υπερτασικός, αντίθετα απαιτούνται επανειλημμένες μετρήσεις και μάλιστα σε ήρεμη κατάσταση για τεθεί η διάγνωση. Τούτο είναι απαραίτητο καθώς υπάρχει φυσιολογική διακύμανση ανάλογα με την κατάσταση σωματικής και ψυχικής έντασης (για παράδειγμα ο φόβος που προκαλεί γιατρός και νοσοκομειακό περιβάλλον μπορεί να προκαλέσουν άνοδο της πίεσης, την λεγόμενη ‘πίεση της λευκής μπλούζας’). Διακύμανση τιμών υπάρχει ακόμη και με τις διαφορετικές ώρες τις ημέρας, έτσι την νύκτα παρατηρούνται οι χαμηλότερες τιμές και τις πρώτες πρωϊνές αυξάνεται (η πρωινή πίεση είναι συνήθως η υψηλότερη της ημέρας). Σε μερικούς υπερτασικούς ασθενείς η αρτηριακή πίεση δεν χαμηλώνει αρκετά την νύκτα. Το πιεσόμετρο είναι το μέσον με το οποίο θα θέσουμε τη διάγνωση καθώς δεν υπάρχουν συμπτώματα στη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών που θα μας κάνουν να υποπτευθούμε την πάθηση. Σήμερα διαθέτουμε και συστήματα μέτρησης κατά τη διάρκεια όλου του 24ώρου (Holter πιέσεως) που μας βοηθούν στην ακριβέστερη διάγνωση.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης;
Όπως ήδη αναφέρθηκε η υπέρταση είναι μία κατάσταση φθοράς (αρτηριοσκλήρυνσης) των αρτηριών που αιματώνουν το σύνολο των οργάνων. Η χρόνια ή οξεία διαταραχή της αιμάτωσης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή δυσλειτουργία ορισμένα περισσότερο ευαίσθητα στην αιμάτωση όργανα όπως είναι ο εγκέφαλος, η καρδιά, οι νεφροί και ο οφθαλμός με αποτέλεσμα τα εγκεφαλικά επεισόδια, τα εμφράγματα, την νεφρική ανεπάρκεια αλλά και διαταραχές από τον οφθαλμό που μπορεί φθάσουν μέχρι και την τύφλωση. Εκτός τούτου, η ίδια η υψηλή πίεση και ανεξάρτητα από τις φθορές στις αρτηρίες, αναγκάζει την καρδιά σε υπερβολικό έργο ‘την κουράζει’ και μπορεί να την οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια, επίσης την αναγκάζει σε ανατομικές προσαρμογές (υπερτροφία – μεγαλοκαρδία) που με τη σειρά τους μπορεί να είναι υπεύθυνες για επικίνδυνες αρρυθμίες. Βέβαια δεν πρέπει να σκεφθούμε ότι όλα αυτά προκαλούνται από μία μέτρηση υψηλής τιμής, χρειάζεται χρόνος αρκετός (χρόνια) αρρύθμιστης υψηλής πίεσης. Η πραγματικότητα αυτή δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μας οδηγήσει σε θεραπευτική αδράνεια και κάθε περίπτωση υπέρτασης πρέπει να αντιμετωπίζεται μεν χωρίς καθυστερήσεις αλλά και χωρίς να μας πανικοβάλλει.
ΒΡΑΧΑΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ – ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ
