Ο όρος μαστοκυττάρωση χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ομάδα νοσημάτων που σαν κοινό σημείο έχουν την ύπαρξη υπερβολικού αριθμού μαστοκυττάρων στο σώμα. Τα μαστοκύτταρα αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Παράγονται στο μυελό των οστών και μεταναστεύουν στους ιστούς, κυρίως σε μέρη τα οποία είναι πιο επιρρεπή σε μολύνσεις όπως το δέρμα, οι πνεύμονες και το γαστρεντερικό σύστημα.

Η μη φυσιολογική συγκέντρωση μαστοκυττάρων μπορεί να αφορά μόνο στο δέρμα, οπότε ονομάζεται δερματική μαστοκυττάρωση ή να είναι γενικευμένη (συστηματική μαστοκυττάρωση), όπου η συσσώρευση των μαστοκυττάρων αφορά ένα τουλάχιστον όργανο εκτός δέρματος.

Στα παιδιά, συνήθως οι βλάβες περιορίζονται στο δέρμα, χωρίς συμμετοχή άλλων οργάνων.
Έχουν συνήθως τη μορφή καφέ κηλίδων, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανίζονται φυσαλίδες. Το αντίθετο συμβαίνει στους ενήλικες, όπου σε ποσοστό έως και 90%, όταν έχουν βλάβες στο δέρμα, έχουν και συμμετοχή άλλων οργάνων.

Οι γενικευμένες μορφές μαστοκυττάρωσης κυμαίνονται από ήπιες μέχρι πολύ σοβαρές.

Τα συμπτώματα της μαστοκυττάρωσης ποικίλουν και οφείλονται στην απελευθέρωση διαφόρων ουσιών από τα μαστοκύτταρα (π.χ. ισταμίνη, τρυπτάση). Μπορεί να εμφανίζονται από το δέρμα (π.χ. ερύθημα, κνησμός, κνίδωση), το γαστρεντερικό σύστημα (π.χ. διάρροια, δυσπεψία, κοιλιακό άλγος), το μυοσκελετικό (π.χ. άτυπα μυϊκά άλγη ή οστεοπόρωση σε νεαρή ηλικία) κ.τ.λ.
Εξίσου σημαντικά είναι και τα συμπτώματα από τον ψυχισμό του ασθενή (π.χ. πονοκέφαλος, αλλαγές διάθεσης, δυσκολία συγκέντρωσης, ευερεθιστικότητα, θυμός, κατάθλιψη).

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι οξέα ή χρόνια και η σοβαρότητα τους μπορεί να είναι από ήπια έως απειλητική για τη ζωή. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί και αλλεργικό σοκ, από την αθρόα απελευθέρωση αυτών των ουσιών!

Τα αίτια που μπορεί να προκαλέσουν την αποκοκκίωση των μαστοκυττάρων -με αποτέλεσμα την απελευθέρωση των ουσιών που εσωκλείουν- διαφέρουν σημαντικά από ασθενή σε ασθενή.
Μπορεί να είναι η αλλεργία σε ένα αλλεργιογόνο (π.χ. τροφή, τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα) αλλά και μη ειδικά ερεθίσματα, όπως η άσκηση, το αλκοόλ και το στρες. Ειδικά όσον αφορά στην αναφυλαξία από υμενόπτερα (μέλισσα, σφήκα), μελέτες αναφέρουν ότι μέχρι και πάνω από το 10% των ασθενών αυτών παρουσιάζουν κάποιου είδους μαστοκυττάρωση, ενώ συχνά η αναφυλαξία από τσίμπημα υμενοπτέρου παρατηρείται σαν πρώτη εκδήλωση της ασθένειας!

Η πρόγνωση της μαστοκυττάρωσης ποικίλει. Στα παιδιά συνήθως υποχωρεί με την πάροδο της ηλικίας. Στους ενήλικες, η πρόγνωση εξαρτάται από τον τύπο της μαστοκυττάρωσης.

Η θεραπεία της συστηματικής μαστοκυττάρωσης εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, προσανατολίζεται στην αντιμετώπισή τους και συνίσταται τόσο στην αποφυγή εκλυτικών παραγόντων όσο και στη φαρμακευτική αγωγή.