Άφθες: τα πιο συχνά στοματολογικά προβλήματα
Συγγραφέας Ουρανία Νικολάτου-Γαλίτη Γράφτηκε στις ,
Υπολογίζεται ότι περίπου δυόμιση εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως εμφανίζουν άφθες. Οι άφθες είναι μη ειδικά έλκη (πληγές) που πονάνε. [1]
Έχουν περιγραφεί τρεις κλινικοί τύποι άφθας: οι μικρές (ΕΙΚΟΝΑ 1), οι μεγάλες και οι ερπητόμορφες.
Οι άφθες χαρακτηρίζονται κλινικά από ομαλό περίγραμμα του έλκους και εντόπιση στις θέσεις που ο βλεννογόνος δεν είναι «κερατινοποιημένος», όπως κάτω από τη γλώσσα, στις παρειές και στη μαλακή υπερώα.
Με τον πόνο που προκαλούν, δυσκολεύουν τη διατροφή, την ομιλία και τη στοματική υγιεινή. Για τους παραπάνω λόγους οι άφθες συνδέονται με σημαντική νοσηρότητα και μείωση της ποιότητας ζωής. Τα άτομα που αναπτύσσουν μεγάλες άφθες, έχουν έντονο πόνο για αρκετές εβδομάδες. Οι άφθες αυτές επουλώνονται αφήνοντας ουλές στο βλεννογόνο. Οι ερπητόμορφες άφθες έχουν μικρό μέγεθος, 1 – 3 χιλιοστά, είναι πολλές μαζί και ομοιάζουν με ερπητικά έλκη. Είναι και αυτές ιδιαίτερα επώδυνες και απαιτούν, σε ορισμένες περιπτώσεις θεραπεία με κορτικοστεροειδή.
Η αιτία των αφθών δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί. Ενοχοποιούνται διάφοροι παράγοντες, όπως γενετικά προβλήματα, στρες, αλλεργίες και αυτοανοσία. Ορισμένες μελέτες συνδέουν τις άφθες με έλλειψη βιταμινών, όπως η βιταμίνη Β12, το φυλλικό οξύ, η Β1, Β2 και η Β6, χωρίς όμως αυτά τα δεδομένα να είναι επαρκώς τεκμηριωμένα.
Ειδικά η έλλειψη της Β12, η οποία πιο συχνά παρατηρείται όταν το στομάχι πάσχει από αυτοάνοση ατροφία του βλεννογόνου, συνδέεται με ειδική επώδυνη στοματίτιδα. Τα άτομα που πάσχουν από έλλειψη της Β12 και συμβαίνει να έχουν και άφθες, μπορεί να εμφανίσουν επιδείνωση της αφθώδους στοματίτιδας, σε συνδυασμό με τη στοματίτιδα από την έλλειψη της Β12 (ΕΙΚΟΝΑ 2). Σε αυτές τις περιπτώσεις η αποκατάσταση των επιπέδων της Β12 θα βελτιώσει τη στοματίτιδα.
Μία άλλη ομάδα ατόμων που εμφανίζουν ειδικού τύπου άφθες είναι οι ογκολογικοί ασθενείς, που λαμβάνουν στοχευτική θεραπεία (αναστολείς mTOR) για ορισμένους τύπους όγκων. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να εμφανίσουν στοματίτιδα, με επώδυνες ελκώσεις, που ομοιάζουν με άφθες και αντιμετωπίζονται από τον ογκολόγο τους, με τη συμβολή ειδικού ογκοστοματολόγου. [2]
Σε πρόσφατη μελέτη, με ομάδα ατόμων από το γενικό πληθυσμό που έπασχαν από άφθες, την οποία σύγκριναν με ομάδα ελέγχου, στην οποία μετείχαν άτομα υγιή και χωρίς άφθες, χορηγήθηκαν σκευάσματα βιταμινών, που περιείχαν βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β9, Β12, C, D και Ε. Οι ομάδες των ατόμων εξετάστηκαν στην 1η επίσκεψη, 6 μήνες και 12 μήνες μετά.
Η μελέτη δεν έδειξε διαφορές μεταξύ των ατόμων με άφθες και της ομάδας ελέγχου, τόσο στην εμφάνιση νέων επεισοδίων όσο και στη χρονική διάρκεια των ελκώσεων από τις άφθες. Οι ερευνητές, σύμφωνα με τα παραπάνω ευρήματα, δεν συστήνουν τη χορήγηση συμπλεγμάτων βιταμινών για τη θεραπεία των αφθών. Σε ειδικές, όμως, περιπτώσεις και κατά την αξιολόγηση του κλινικού γιατρού, θα ελεγχθεί κατάλληλα ο ασθενής για την έλλειψη βιταμινών και άλλων διατροφικών προβλημάτων και θα λάβει θεραπεία ανάλογα με το πρόβλημά του.
ΕΙΚΟΝΑ 1. Άφθα με ομαλό, ωοειδές περίγραμμα, στο άνω χείλος
ΕΙΚΟΝΑ 2. Πολλαπλές άφθες με διάχυτο ερύθημα στο κάτω χείλος, σε ασθενή που έπασχε και από έλλειψη της βιταμίνης Β12
- Lalla RV, et al. Multivitamin therapy for recurrent aphthous stomatitis: A randomized, double-masked, placebo-controlled trial. JADA 2012;143:370-376.
- Nicolatou-Galitis O et al. Oral ulcers in patients with advanced breast cancer receiving everolimus: a case series report on clinical presentation and management. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2013;116:e110-e116
Δρ Ουρανία Νικολάτου-Γαλίτη
Στοματολόγος, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών
