Η αναφυλαξία αποτελεί την πιο σοβαρή, δυνητικά θανατηφόρα αλλεργική αντίδραση. Είναι μία αντίδραση η οποία εμφανίζεται μέσα σε λίγα λεπτά από την επαφή με το αλλεργιογόνο και εξελίσσεται πολύ γρήγορα. Για το λόγο αυτό η σωστή ενημέρωση τόσο για την έγκαιρη αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων, όσο και για τη σωστή αντιμετώπιση είναι εξαιρετικά σημαντική.

Η αναφυλαξία μπορεί να εμφανιστεί με έντονα συμπτώματα από διάφορα συστήματα:

-Δέρμα: κνησμό (φαγούρα), εξάνθημα, αγγειοοίδημα (πρήξιμο) κ.ά.
-Αναπνευστικό: δύσπνοια, βραχνάδα, συριγμό (σφύριγμα αναπνοής) κ.ά.
-Γαστρεντερικό: κοιλιακό πόνο, ναυτία, έμετο, διάρροια
-Καρδιαγγειακό: ζάλη, αδυναμία, πτώση πίεσης, απώλεια αισθήσεων

Για παράδειγμα, κάποιος τρώει ένα φιστίκι και μέσα σε λίγα λεπτά εμφανίζει εξάνθημα, πρήζεται, έχει δύσπνοια, κάνει εμετό, ή τσιμπιέται από μέλισσα και αμέσως παρουσιάζει διάρροια και απώλεια αισθήσεων.
Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως «αυτό το φαγητό με καίει πολύ, ή με γαργαλάει ο λαιμός μου»

Τα συχνότερα αίτια αναφυλαξίας είναι:

Τροφές: Οποιαδήποτε τροφή μπορεί δυνητικά να είναι αίτιο αλλεργικής αντίδρασης.

Τσιμπήματα από έντομα: Το δηλητήριο των εντόμων όπως οι μέλισσες και τα διάφορα είδη σφήκας προκαλεί συνήθως τοπικά συμπτώματα στους περισσότερους ανθρώπους. Εντούτοις, σε ανθρώπους με αλλεργία στα δηλητήρια αυτά, οι αντιδράσεις μπορεί να είναι επικίνδυνες ακόμα και θανατηφόρες.

Φάρμακα: Όλα τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση ακόμα και αναφυλαξία.Λιγότερο συχνά αίτια:

Λάτεξ: Μερικά προϊόντα κατασκευασμένα από φυσικό λάστιχο (λάτεξ) περιέχουν αλλεργιογόνα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα. Ο κίνδυνος έντονων αντιδράσεων αυξάνει όταν το λάτεξ έρχεται σε επαφή με εσωτερικές επιφάνειες του σώματος π.χ. στη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης καθώς έτσι τα αλλεργιογόνα μπορούν να απορροφηθούν ταχύτατα.

Σωματική Άσκηση: Αν και είναι σπάνιο, η σωματική άσκηση μπορεί να προκαλέσει αναφυλαξία. Παραδόξως, δεν εκδηλώνεται έπειτα από κάθε άσκηση και σε μερικές περιπτώσεις εκδηλώνεται μόνο μετά την κατανάλωση ορισμένων τροφών πριν την άσκηση.

Άλλα: σπανιότερα, η αναφυλαξία έχει συνδεθεί με την έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες (αναφυλαξία στο κρύο).
Ιδιαίτερη μνεία χρήζει ο ασθενής με επαναλαμβανόμενα αλλεργικά σοκ ο οποίος χρήζει διαγνωστικής προσέγγισης σχετικά με πιθανή μαστοκυττάρωση.

Η αντιμετώπιση της αναφυλαξίας είναι επείγουσα. ΠΡΟΣΟΧΗ: Η εξέλιξη των συμπτωμάτων είναι ταχύτατη, δεν πρέπει να χάνουμε χρόνο! Μετά την αναγνώριση των συμπτωμάτων πρέπει να χορηγηθεί γρήγορα αδρεναλίνη. Στην ελληνική αγορά κυκλοφορεί ειδικό σκεύασμα αδρεναλίνης σε προγεμισμένη σύριγγα με τη μορφή “στυλό”.
Η αδρεναλίνη είναι η πρώτη και μοναδική αποτελεσματική θεραπεία της αναφυλαξίας.
Η κοινή πεποίθηση ότι η θεραπεία μιας αναφυλακτικής αντίδρασης είναι η ένεση κορτιζόνης είναι εσφαλμένη.
Μετά τη χορήγηση αδρεναλίνης, υπάρχει χρόνος να χορηγηθούν και τα δευτερεύοντα φάρμακα (κορτιζόνη, αντιισταμινικά, εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά) και να κληθεί η άμεση βοήθεια (ΕΚΑΒ).

Κάθε ασθενής με ιστορικό αναφυλαξίας πρέπει να έχει ΠΑΝΤΑ μαζί του σετ φαρμάκων αντιμετώπισης ενδεχόμενης αναφυλαξίας αλλά και σαφείς οδηγίες του πότε και πως θα τα χρησιμοποιήσει.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα επικοινωνίας με το θεράποντα Αλλεργιολόγο (όνομα, τηλέφωνο).

Η διαρκής εκπαίδευση από τον Αλλεργιολόγο στην αναγνώριση συμπτωμάτων της αναφυλαξίας και στον τρόπο αντιμετώπισής της είναι ζωτικής σημασίας και μπορεί να σώσει τη ζωή του αλλεργικού ασθενή. Στο αλλεργικό σοκ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΧΡΟΝΟΣ ΓΙΑ ΧΑΣΙΜΟ! Η έγκαιρη αναγνώριση και ενημέρωση πολλές φορές είναι αρκετή για να σωθεί μία ζωή.

Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις ο Αλλεργιολόγος μπορεί να προτείνει συγκεκριμένες θεραπείες με στόχο την οριστική θεραπεία, όπως για παράδειγμα, εμβόλια απευαισθητοποίησης προκειμένου να εξαλειφθεί ο κίνδυνος αναφυλαξίας από τσιμπήματα εντόμων.