Η απάθεια στην τρίτη ηλικία
Συγγραφέας Φίλιππος Κανούτος Γράφτηκε στις ,
Στην προχωρημένη ηλικία, η έλλειψη συγκινήσεων και ενδιαφερόντων μπορεί να αποτελούν στοιχεία ενδεικτικά διακύβευσης των εγκεφαλικών λειτουργιών και του όγκου του εγκεφάλου: οι απαθείς ηλικιωμένοι, αλλά όχι εξασθενημένοι έχουν εγκεφαλικό όγκο μικρότερο από τους μη απαθείς.
Η έρευνα έχει δείξει ότι τα ηλικιωμένα άτομα με δύο ή περισσότερα συμπτώματα απάθειας δείχνουν μία απώλεια των 3,6 ml της φαιάς εγκεφαλικής ουσίας και του 1,6 ml της λευκής ουσίας εν συγκρίσει με τα άτομα που δεν έχουν απάθεια.
Η απάθεια συνυπάρχει λοιπόν με απώλεια της εγκεφαλικής μάζας: μπορεί να είναι ένα στοιχείο πιθανής εγκεφαλικής πάθησης εν ενεργεία, έτσι όπως είναι οι ήπιες μνημονικές ανεπάρκειες που μπορεί να είναι ένα πρόωρο στοιχείο άνοιας.
Η απάθεια (παθητική ή συμπεριφοράς ) δεικνύει την απουσία της πλήρους απάντησης στα διάφορα ερεθίσματα: υπάρχει μειωμένη κινητική και συγκινησιακή πρωτοβουλία. Είναι η πλέον συχνή ενόχληση της συμπεριφοράς στους ηλικιωμένους ασθενείς με γνωστική διαταραχή, αλλά δεν είναι πάντα αντικείμενο κλινικής αξιολόγησης.
Η κλίμακα για να αξιολογήσουμε την απάθεια (apathy scale) με εύκολο τρόπο χρησιμοποιεί την κλίμακα GDS-15 της κατάθλιψης.
GDS – Geriatric Depression
- Βασικά είστε ικανοποιημένος από τη ζωή σας; ΝΑΙ ΟΧΙ
- Έχετε εγκαταλείψει πολλές από τις δραστηριότητές σας
και τα ενδιαφέροντά σας; NAΙ ΟΧΙ
3. Αισθάνεστε ότι η ζωή σας είναι άδεια; ΝΑΙ ΟΧΙ
4. Λυπάστε συχνά; ΝΑΙ ΟΧΙ
5. Είναι καλής διάθεσης ο περισσότερος χρόνος σας; ΝΑΙ ΟΧΙ
6. Έχετε το φόβο ότι κάτι δυσάρεστο θα σας συμβεί; ΝΑΙ ΟΧΙ
7. Αισθάνεστε πιο ευτυχής τον περισσότερο χρόνο σας; ΝΑΙ ΟΧΙ
8. Αισθάνεστε συχνά ανίκανος; ΝΑΙ ΟΧΙ
9. Προτιμάτε να μείνετε στο σπίτι περισσότερο από το
να βγείτε και να κάνετε καινούρια πράγματα; ΝΑΙ ΟΧΙ
10. Πιστεύετε ότι έχετε προβλήματα με τη μνήμη σας
περισσότερο από άλλα άτομα; ΝΑΙ ΟΧΙ
11. Πιστεύετε ότι η ζωή είναι θαυμάσια; ΝΑΙ ΟΧΙ
12. Αισθάνεστε ότι είστε άχρηστος έτσι όπως είστε; ΝΑΙ ΟΧΙ
13. Αισθάνεστε γεμάτος ενέργεια; ΝΑΙ ΟΧΙ
14. Έχετε την εντύπωση ότι η κατάστασή σας είναι απελπιστική; ΝΑΙ ΟΧΙ
15.Σκέπτεστε ότι ο περισσότερος κόσμος είναι καλύτερος από εσάς; ΝΑΙ ΟΧΙ
Φυσιολογικός 3 ± 2
Ήπια καταθλιπτικός 7 ± 3
Πολύ καταθλιπτικός 12 ± 2
Βαθμολόγηση: 15
Ένα σημείο για «ΟΧΙ» στις ερωτήσεις 1,5,7,11,13
Ένα σημείο για «ΝΑΙ» στις άλλες ερωτήσεις
Να υπενθυμίσουμε ότι τα συμπτώματα της απάθειας και της κατάθλιψης συνυπάρχουν ανεξάρτητα από τα επεισόδια της άνοιας στον γηριατρικό πληθυσμό που ζει στο σπίτι.
Απάθεια και κατάθλιψη είναι εκδηλώσεις που θα πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας με μεγάλη προσοχή στην περίπτωση της ήπιας γνωστικής διαταραχής (mild cognitive impairment).
Η απάθεια, κυρίως στην πρακτική γηριατρική, είναι ένα από τα πλέον κοινά συμπτώματα συμπεριφοράς στις νευροεκφυλιστικές παθήσεις και οφείλεται στην δυσλειτουργία του μετωπιαίου λοβού των βασικών γαγγλίων.
Η απάθεια διακυβεύει τις φυσικές λειτουργίες, αυξάνοντας και τον κίνδυνο της πτώσεως. η απάθεια στους ηλικιωμένους είναι συχνά συνυπάρχουσα με υψηλό καρδιοκυκλοφοριακό κίνδυνο.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της απάθειας στον ηλικιωμένο δεν έχει λύσεις (θεραπείες) σίγουρα ωφέλιμες: ορισμένες ενέργειες μη φαρμακευτικές όπως η μουσικοθεραπεία και η επιλεκτική εργασιοθεραπεία μπορεί να βελτιώσουν την αρχική κατάσταση.
Η απάθεια είναι συχνή στα ηλικιωμένα άτομα με γνωστική διαταραχή. το σύμπτωμα είναι πολύ περισσότερο συχνό, εάν το περιβάλλον της καθημερινότητας του ασθενούς είναι ελλιπώς διεγερτικός (ή χωρίς εξωτερικά ερεθίσματα).
Η απάθεια διπλασιάζει τον κίνδυνο της άνοιας και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και εκτίμηση στον χρόνο και από την οικογένεια.
Φίλιππος Κανούτος,
Παθολόγος – Ειδικός Γηρίατρος
