Αλλεργία σε νυγμό μέλισσας ή σφήκας
Συγγραφέας Ιωάννα Κοντογιωργάκη Γράφτηκε στις ,
Στην Ελλάδα τα έντομα που ευθύνονται για αλλεργικές αντιδράσεις είναι τα υμενόπτερα και λέγοντας υμενόπτερα εννοούμε τη μέλισσα και τα διάφορα είδη σφήκας. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τα τσιμπήματά τους είναι αθώα και προκαλούν μόνο μικρή ερυθρότητα με οίδημα τοπικά που συνήθως υποχωρεί πολύ γρήγορα. Δυστυχώς, για ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που είναι αλλεργικοί στα τσιμπήματα των υμενοπτέρων, το γεγονός αυτό δεν είναι απλά μια δυσάρεστη εμπειρία αλλά ένας πραγματικός κίνδυνος για τη ζωή τους. Αυτό επιβάλλει και την ανάλογη, εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Η αντίδραση των συγκεκριμένων αλλεργικών ατόμων στο τσίμπημα εμφανίζεται ταχύτατα (σε λίγα λεπτά) και περιλαμβάνει συμπτώματα από διάφορα όργανα. Η αλλεργική αντίδραση αυτού του τύπου ονομάζεται αναφυλαξία και μπορεί να αποβεί μοιραία για τη ζωή του ατόμου. Μπορεί να εμφανιστεί με συμπτώματα από το δέρμα (κνησμός, εξάνθημα, ερυθρότητα), από το αναπνευστικό σύστημα (βήχας, δύσπνοια, βραχνάδα στη φωνή), από το πεπτικό (πόνος στην κοιλιά, έμετοι, διάρροιες) και από το κυκλοφορικό (ζάλη, αδυναμία ή λιποθυμία). Δεν εμφανίζουν όλοι οι ασθενείς παρόμοια συμπτώματα, αλλά στον ίδιο ασθενή υπάρχει η τάση να εμφανίζονται κάθε φορά τα ίδια συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά δεν εμφανίζονται στο πρώτο τσίμπημα. Στην πραγματικότητα κάποιος είναι πιθανό να έχει τσιμπηθεί πολλές φορές στο παρελθόν χωρίς καμία αντίδραση και σε ένα νέο τσίμπημα να παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση.
“Οτιδήποτε πέρα από το απλό πρήξιμο στο σημείο τσιμπήματος, θέτει την υποψία ενδεχόμενης σοβαρής αντίδρασης.” Για παράδειγμα, μετά από τσίμπημα στο χέρι να πρηστεί το βλέφαρο, ή να προκληθεί εμετός.
Αν έχετε εμφανίσει έστω και μια φορά τέτοια συμπτώματα, πρέπει να απευθυνθείτε σε Αλλεργιολόγο, ο οποίος θα αξιολογήσει το ιστορικό σας και με τα ειδικά τεστ (δερματικά ή/και εξετάσεις αίματος) θα διαγνώσει την ύπαρξη αλλεργίας και το συγκεκριμένο είδος εντόμου στο δηλητήριο του οποίου είστε αλλεργικοί. Τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει προοδεύσει πολύ και οι εξετάσεις μπορούν να διαχωρίσουν με μεγάλη ακρίβεια το «ένοχο» έντομο.
Η αντιμετώπιση χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:
Η πρώτη είναι η επείγουσα αγωγή, φάρμακα δηλαδή που θα πρέπει να χορηγηθούν αμέσως σε περίπτωση τσιμπήματος και τα οποία θα πρέπει να βρίσκονται ΠΑΝΤΑ δίπλα στον ασθενή. Αυτά περιλαμβάνουν την αυτόματη ένεση (στυλό) αδρεναλίνης, τα αντιισταμινικά, τα κορτιζονούχα σκευάσματα και τα εισπνεόμενα φάρμακα.
Πρέπει να τονισθεί ότι η αδρεναλίνη είναι το φάρμακο που σώζει ζωές, αν γίνει έγκαιρα. Η γρήγορη χορήγηση αδρεναλίνης, αμέσως μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων σχεδόν εγγυάται την επιβίωση του ατόμου.
Τα κορτιζονούχα σκευάσματα είναι επιβοηθητικά, αλλά δεν έχουν θέση στην άμεση αντιμετώπιση της αναφυλαξίας.
Πρέπει να τονισθεί ότι η αδρεναλίνη είναι το φάρμακο που σώζει ζωές, αν γίνει έγκαιρα. Η γρήγορη χορήγηση αδρεναλίνης, αμέσως μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων σχεδόν εγγυάται την επιβίωση του ατόμου.
Τα κορτιζονούχα σκευάσματα είναι επιβοηθητικά, αλλά δεν έχουν θέση στην άμεση αντιμετώπιση της αναφυλαξίας.
Η δεύτερη κατηγορία αγωγής αναφέρεται στην αιτιολογική παρέμβαση και είναι η ανοσοθεραπεία.
Η ανοσοθεραπεία εφαρμόζεται μόνο από ειδικό Αλλεργιολόγο. Με αυτήν, το ανοσοποιητικό σύστημα «συμφιλιώνεται» με τα δηλητήρια και εξασφαλίζει ότι ενδεχόμενο νέο τσίμπημα δε θα προκαλέσει επικίνδυνη αντίδραση. Η επιτυχία της ανοσοθεραπείας ανέρχεται για την μέλισσα σε ποσοστό 85-90%, ενώ για τις σφήκες το ποσοστό είναι πάνω από 90%. Η επιτυχής ανοσοθεραπεία συνεπάγεται ότι ο ασθενής μπορεί να ανεχτεί τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα και να μην πάθει απολύτως τίποτα ή να έχει μόνο τοπικά, ήπια συμπτώματα ανεξάρτητα με το πόσο επικίνδυνη ήταν η αντίδρασή του στο παρελθόν.
“Η αλλεργία στη μέλισσα και στη σφήκα θεραπεύεται και αυτό επιτυγχάνεται με την ανοσοθεραπεία. Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που μιλάμε για επικίνδυνη για τη ζωή αλλεργία η συγκεκριμένη θεραπεία αποτελεί μονόδρομο.”
Απλές πρακτικές που θα σας βοηθήσουν να προφυλαχτείτε από το τσίμπημα:
- αν υπάρχουν φωλιές τέτοιων εντόμων γύρω από το σπίτι φροντίστε να καταστραφούν από κάποιον ειδικό
- να αποφεύγετε τα ανοιχτόχρωμα ρούχα και τα έντονα αρώματα καθώς προσελκύουν τα έντομα (ιδιαίτερα τις απογευματινές ώρες που τα έντομα είναι πιο επιθετικά)
- να είστε προσεκτικοί όταν τρώτε ή πίνετε σε εξωτερικούς χώρους καθώς η οσμή του φαγητού προσελκύει τα έντομα
- να αποφεύγετε τις κηπουρικές εργασίες (ιδιαίτερα την κοπή λουλουδιών, το κλάδεμα, τη συλλογή φρούτων). Εάν δεν μπορείτε, τότε πάντα με γάντια, καπέλο, μακρύ παντελόνι
- να αποφεύγεται η ενόχλησή τους καθώς τα υμενόπτερα τσιμπάνε μόνο όταν βρίσκονται σε άμυνα. Αποφύγετε τις απότομες κινήσεις
- να φοράτε πάντα κράνος και γάντια όταν οδηγείτε δίκυκλο, να έχετε κλειστά τα παράθυρα στο αμάξι
- να μην περπατάτε χωρίς παπούτσια
Ιωάννα Χ. Κοντογιωργάκη,Ειδικός Αλλεργιολόγος Παίδων & Ενηλίκων
