Αγγειοοίδημα!
Συγγραφέας Νικόλαος Κουτσοστάθης Γράφτηκε στις ,
1. Tι είναι το αγγειοοίδημα;
Είναι ένα οίδημα, «ένα πρήξιμο” , λόγω αύξησης του υγρού μεταξύ των κυττάρων στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος . (Εικόνα 1,2,3,4 και 5) Συνήθως είναι σκληρό, δεν πονάει στην πίεση και υποχωρεί πλήρως μετά από ώρες μέχρι και λίγες ημέρες . Σπανιότερα , το αγγειοίδημα μπορεί να εμφανισθεί στο έντερο ή στο αναπνευστικό.
2. Πως δημιουργείται το αγγειοοίδημα;
Στα μικρά αγγεία υπάρχουν μικρά κενά στο τοίχωμά τους . Αυτά τα κενά αφήνουν υγρά του αίματος (πλάσμα) να κινούνται έξω και γύρω από τα αγγεία , αλλά με τρόπο ελεγχόμενο. Διάφορος αιτίες μπορεί να μεγαλώσουν ακόμη περισσότερο τα κενά αυτά . Έτσι υγρά αυξάνονται, αθροίζονται στους γύρω ιστούς έξω από τα αγγεία και δημιουργείται το αγγειοίδημα σε αυτή την περιοχή.
3. Πόσο διαρκεί το αγγειοοίδημα;
Εξαρτάται από την αιτία που το προκάλεσε. Συνήθως μέχρι 24 ώρες, αλλά σπανιότερα σε κάποιες περιπτώσεις από δύο ως και πέντε ημέρες. Όταν υποχωρήσει , οι ιστοί γίνονται φυσιολογικοί , όπως ήταν και πριν.
4. Ποια είναι τα συνηθισμένα χαρακτηριστικά του αγγειοιδήματος;
Εμφανίζεται αιφνίδια. Είναι σκληρό. Έχει το χρώμα του δέρματος ή είναι ελαφρά ρόδινο. Είναι εντοπισμένο σε μια περιοχή. Συνήθως δεν προκαλεί φαγούρα ή πόνο. Μπορεί να εμφανίζεται ξανά και ξανά. (Εικόνα 1,2,3,4 και 5)
5. Σε ποιες περιοχές του δέρματος εντοπίζεται το αγγειοίδημα ;
Συνήθως σε περιοχές με χαλαρό συνδετικό ιστό , όπως τα βλέφαρα, τα χείλη (Εικόνα 1,2,4) , τα δάκτυλα (Εικόνα 3) ή σπανιότερα στα γεννητικά όργανα
6. Που οφείλεται το αγγειοίδημα;
Οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές και διαφορετικές . Μια πρώτη και βασική πληροφορία για τον αλλεργιολόγο είναι αν το αγγειοίδημα συνοδεύεται ή όχι από ένα δερματικό εξάνθημα , την κνίδωση. Είναι διαφορετικά τα αίτια και η θεραπεία αν υπάρχει ή δεν υπάρχει κνίδωση. (Εικόνα 6 και 7)
Η κνίδωση είναι ένα εξάνθημα που «φαγουρίζει» έντονα, μπορεί να είναι κυκλικό σαν «πετάλες» ή να δημιουργεί σχέδια, ερυθρό ή ρόδινο, μικρό ένα με δύο εκατοστά ως και μεγάλο σε πλάκες και χαρακτηριστικά υποχωρεί από το ένα σημείο και εμφανίζεται κάπου αλλού.
7. Που οφείλεται το αγγειοίδημα συνήθως όταν συνυπάρχει κνίδωση;
Στους περισσότερους ασθενείς η κνίδωση (Εικόνα 6 και 7) συνοδεύει, συνυπάρχει με το αγγειοοίδημα.
Σε ένα ασθενή όταν η κνίδωση διαρκεί λιγότερο από 6 εβδομάδες λέγεται οξεία. Όταν διαρκεί περισσότερο από 6 εβδομάδες ονομάζεται χρονία. Και οι δύο μορφές μπορεί να συνοδεύονται από αγγειοοίδημα. Έχει βρεθεί σε μελέτες στην χρόνια κνίδωση ότι η παρουσία αγγειοιδήματος σημαίνει ότι η νόσος μπορεί να διαρκέσει περισσότερο και ότι πολλές φορές το αγγειοίδημα συνοδεύει την φάση έξαρσης της χρόνιας κνίδωσης.
Σπανιότερα το αγγειοίδημα μπορεί να συνοδεύει κάποια φυσική κνίδωση όπως π.χ. κνίδωση εκ ψύχους. Στην κνίδωση αυτή ο ασθενής στην επαφή με το ψυχρό νερό, όπως στο θαλασσινό μπάνιο, εμφανίζει κνίδωση ή και άλλα ακόμη συμπτώματα , όπως σε αναφυλαξία.
Άλλοτε κνίδωση και αγγειοίδημα μπορεί να είναι εκδηλώσεις μιας πιο σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης, της αναφυλαξίας, πού απαιτεί άμεση και επείγουσα αντιμετώπιση.
Πάντως επειδή η αναζήτηση του αιτίου της κνίδωσης ή της αναφυλαξίας είναι σύνθετη διαδικασία , θα την διεκπεραιώσει ο αλλεργιολόγος με προσεκτικό ιστορικό, κλινική εξέταση και περαιτέρω έλεγχο με δερματικές δοκιμασίες ή εργαστηριακές εξετάσεις, εφόσον απαιτείται.
8. Που οφείλεται το αγγειοίδημα συνήθως όταν δεν συνυπάρχει κνίδωση;
Οι περιπτώσεις αγγειοιδήματος χωρίς την ύπαρξη κνίδωσης είναι και οι λιγότερες. Εδώ μπορεί να οφείλονται:
Στη λήψη μιας οικογένειας αντιυπερτασικών φαρμάκων, των αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου (ΑΜΕΑ),
Στη λήψη μη στερινοειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ),
Σε κληρονομικό αγγειοοίδημα ή σε επίκτητο αγγειοίδημα.
Σε άλλες περιπτώσεις δεν ανευρίσκεται αίτιο και αποκαλείται ιδιοπαθές αγγειοίδημα.
9. Μπορεί να εμφανισθεί αγγειοίδημα στον λάρυγγα, είναι επικίνδυνο και τι πρέπει να κάνω;
Σε ορισμένες καταστάσεις μπορεί να εμφανισθεί αγγειοίδημα στον λάρυγγα (Εικόνα 8).
Παρατηρείται :
στην αναφυλαξία,
στο κληρονομικό και επίκτητο αγγειοίδημα
και στο αγγειοίδημα από αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου.
Δεν παρατηρείται όμως στη χρόνια και στην οξεία κνίδωση.
Το αγγειοίδημα στον λάρυγγα μπορεί να είναι επικίνδυνο για τη ζωή γιατί εμποδίζει την αναπνοή λόγω της απόφραξης που δημιουργείται (Εικόνα 8). Είναι ιδιαιτέρα σημαντικό να αναγνωριστεί και να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Μετά την αντιμετώπιση του επεισοδίου στα επείγοντα, είναι δουλειά του ειδικού αλλεργιολόγου να διερευνήσει το αγγειοοίδημα, να θέσει τη διάγνωση , τη θεραπεία και να δώσει τις κατάλληλες οδηγίες.
10. Είναι επικίνδυνο το αγγειοίδημα που εμφανίζεται στη χρόνια κνίδωση;
Όπως είπαμε όχι, είναι απλά μια πιο εντυπωσιακή εκδήλωση της νόσου . Εφόσον ο ασθενής πάσχει από χρόνια κνίδωση, δεν έχουν περιγραφεί περιπτώσεις με αγγειοίδημα στο λάρυγγα που μπορεί να προκαλέσει δυσχέρεια στην αναπνοή.
11. Είναι επικίνδυνο το αγγειοίδημα που εμφανίζεται στην αναφυλαξία;
Αντίθετα, όπως είπαμε, στην αναφυλαξία το αγγειοίδημα μπορεί να εντοπίζεται και στον λάρυγγα. Αυτό το αγγειοίδημα προκαλεί δυσχέρεια στην αναπνοή. Είναι επικίνδυνο και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης , χωρίς καθυστέρηση.
12. Υπάρχει αγγειοίδημα στο έντερο;
Ναι υπάρχει , αλλά είναι αρκετά σπάνιο (Εικόνα 9).
Παρατηρείται :
στο κληρονομικό αγγειοίδημα ,
στο επίκτητο αγγειοίδημα
και στο αγγειοίδημα από αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου.
Εκδηλώνεται με πολύ ισχυρό κοιλιακό πόνο και εμέτους ή διάρροιες που ανακουφίζουν παροδικά τον πόνο. Τα επεισόδια διαρκούν λίγες ημέρες ,υποχωρούν και μπορεί να επαναλαμβάνονται.
13. Πως μπορώ να ξέρω ότι το ΑΟ μου οφείλεται στο αντιυπερτασικό;
Οι υπερτασικοί ασθενείς που λαμβάνουν συγκεκριμένα αντιυπερτασικά φάρμακα της οικογένειας των αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου (ΑΜΕΑ) μπορεί να εμφανίσουν αγγειοίδημα. Σε διάφορες μελέτες η συχνότητα εμφάνισης του αγγειοιδήματος ήταν από 0,1% ως 2%. Συνήθως εμφανίζεται τον πρώτο μήνα από την έναρξη της θεραπείας. Στη μεγάλη πλειοψηφία θα έχει εμφανισθεί το πρώτο εξάμηνο, σπανιότερα όμως και αργότερα. Το κάπνισμα, το γυναικείο φύλο και η μεγαλύτερη ηλικία αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της επιπλοκής αυτής.
Μπορεί να εμφανισθεί στο δέρμα, συνήθως στα χείλη και στη γλώσσα, σπανιότερα στο πεπτικό ή στο λάρυγγα, το οποίο είναι και απειλητικό για τη ζωή. Σε κάθε περίπτωση απαραίτητη είναι η αλλεργιολογική εκτίμηση. Εφόσον το φάρμακο είναι υπεύθυνο για το αγγειοοίδημα, θα πρέπει να αντικατασταθεί άμεσα με αντιυπερτασικό από άλλη οικογένεια φαρμάκων.
14. Τα αντιφλεγμονώδη μπορούν να προκαλέσουν αγγειοίδημα;
Τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, δηλαδή τα γνωστά αναλγητικά , μπορεί να προκαλέσουν αγγειοίδημα με διάφορους μηχανισμούς. Σε αυτή την περίπτωση το αγγειοίδημα θα εμφανιστεί από λίγα λεπτά ως και τρεις ώρες από τη λήψη του φαρμάκου . H διερεύνηση και ο έλεγχος από τον αλλεργιολόγο είναι απαραίτητος για να βρεθούν εναλλακτικές επιλογές φαρμάκων που μπορείτε να πάρετε με ασφάλεια.
15. Πως ξέρω αν πάσχω από κληρονομικό αγγειοοίδημα;
Το κληρονομικό αγγειοίδημα είναι ιδιαίτερα σπάνιο , μία περίπτωση κάθε 20.000 με 50.000 ανθρώπους. Ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει επαναλαμβανόμενα επεισόδια αγγειοιδήματος στο δέρμα, στο λάρυγγα και στο πεπτικό . Τα επεισόδια διαρκούν πάνω από 24 ώρες , συνήθως λίγες ημέρες. Η νόσος ξεκινά μέχρι την ηλικία των 40 ετών. Συνήθως πάσχει και κάποιο γονιός του ασθενούς, ο οποίος και έχει τα ίδια συμπτώματα. Δεν υπάρχει κνίδωση και το αγγειοίδημα δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία με αντιϊσταμινικά και κορτικοστεροειδή. Ο ιατρός θα πρέπει να αναζητήσει τη διάγνωση με εργαστηριακό έλεγχο του συμπληρώματος και εφόσον μπει η διάγνωση, θα χορηγήσει ειδικά για την πάθηση φάρμακα.
16. Πως ξέρω αν πάσχω από επίκτητο αγγειοοίδημα;
Το επίκτητο είναι ακόμη πιο σπάνιο και από το σπάνιο κληρονομικό αγγειοίδημα. Έχει τις ίδιες εκδηλώσεις με το κληρονομικό, αλλά εμφανίζεται μετά τα 40 έτη. Είναι εξίσου επικίνδυνο, σε άλλες περιπτώσεις οφείλεται σε νοσήματα αιματολογικά (λέμφωμα, λευχαιμία) και σε άλλες περιπτώσεις δεν ανευρίσκεται αιτία. Χρήζει αιματολογικού ελέγχου -αντιμετώπισης ,καθώς και χορήγηση ειδικών φαρμάκων για τη αντιμετώπιση του αγγειοιδήματος από αλλεργιολόγο.
17. Τι είναι το ιδιοπαθές αγγειοίδημα;
Είναι όλες οι υπόλοιπες περιπτώσεις αγγειοιδήματος, που δεν συνοδεύονται από κνίδωση και δεν έχει βρεθεί αιτία , παρά τον λεπτομερή έλεγχο από ειδικό ιατρό.
18. Πως μπορώ να αντιμετωπίσω το αγγειοοίδημα;
Η θεραπεία εξαρτάται πάντα από το αίτιο που προκάλεσε το αγγειοίδημα. Η αντιμετώπιση γίνεται στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών ή από ειδικό αλλεργιολόγο.
Σε κάποιες περιπτώσεις μόνο τα κορτικοστεροειδή και τα αντιϊσταμινικά αρκούν για τη θεραπεία, σε άλλες πάλι καταστάσεις π.χ. στην αναφυλαξία είναι απαραίτητη η χρήση της αδρεναλίνης.
Σε πιο σπάνιες καταστάσεις, π.χ. στο κληρονομικό αγγειοίδημα, όλα τα παραπάνω δεν έχουν αποτέλεσμα και χρειάζονται άλλα ειδικότερα φάρμακα. Σε κάθε περίπτωση την οριστική διάγνωση του αγγειοοιδήματος, την αναζήτηση του αιτίου, τη θεραπεία με φάρμακα και τις κατάλληλες οδηγίες θα τις δώσει ο αλλεργιολόγος,
19. Τι πρέπει να κάνω αν παρουσιάσω επεισόδιο με αγγειοίδημα;
Αν εμφανίσετε επεισόδιο για πρώτη φορά πρέπει να πάτε σε Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ειδικά αν έγινε σύντομα μετά από κάποιο τσίμπημα εντόμου, κατά τη διάρκεια ή μετά από γεύμα ή αφού πήρατε κάποιο φάρμακο.
Εάν έχετε παρουσιάσει έστω και ένα επεισόδιο αγγειοιδήματος στο παρελθόν, είναι σκόπιμο να επισκεφθείτε ένα αλλεργιολόγο για την περαιτέρω διερεύνηση και θεραπεία.
Νικόλαος Κουτσοστάθης ,
Αλλεργιολόγος
