Καρκίνος Θυρεοειδούς
Συγγραφέας Γεώργιος Σακοράφας Γράφτηκε στις ,
Κακοήθεις όγκοι Θυροειδούς
Γενικές εκδηλώσεις (κλινικοεργαστηριακές)
Σε κάποιους ασθενείς υπάρχει ιστορικό ακτινοβολίας (συνήθως κεφαλής – τραχήλου)
Ανώδυνος όζος προοδευτικά αυξανόμενου μεγέθους
Δυσφαγία
Βράγχος φωνής
Σκληράς υφής, καθηλωμένος όζος
Συνυπάρχουσα διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων (τραχηλική λεμφαδενοπάθεια)
Φυσιολογική θυρεοειδική λειτουργία
Χαρακτηριστικοί υπερηχογραφικοί χαρακτήρες (μικροαποτιτανώσεις εντός του όζου, ανώμαλα όρια, ‘taller-than-wide’ μορφολογία του όζου, αυξημένη χαοτική αγγείωση εντός του όζου κλπ
Συνήθως ‘ψυχρός’ όζος στο σπινθηρογράφημα (αν γίνει, ο ρόλος του έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια)
Χαρακτηριστικά ευρήματα στην κυτταρολογική εξέταση του υλικού που λαμβάνεται με παρακέντηση του όζου με λεπτή βελόνη (FNA) (θετική για κακοήθεια [BethesdaVI], ύποπτη για κακοήθεια [BethesdaV])
Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς (αυξάνει την πιθανότητα της νόσου σε άτομα της ίδιας οικογένειας.
Εισαγωγικές γνώσεις
Υπό τον όρο ‘κακοήθεις όγκοι θυρεοειδούς’ περιλαμβάνεται μία ετερογενής κατηγορία κακοήθων νεοπλασμάτων, των οποίων η βιολογική συμπεριφορά ποικίλει ευρέως. Στο ένα άκρο του φάσματος είναι το θηλώδες καρκίνωμα του θυρεοειδούς, που αποτελεί τη συνηθέστερη μορφή κακοήθους όγκου αυτού.
Το θηλώδες καρκίνωμα παρατηρείται συνήθως σε άτομα νεαράς ηλικίας, αυξάνεται αργά, μεθίσταται μέσω των λεμφικής οδού (στους τραχηλικούς λεμφαδένες, αρχικά).
Χαρακτηριστική είναι η πολύ καλή πρόγνωση του θηλώδους καρκινώματος, ακόμη και όταν υπάρχουν μεταστάσεις στους τραχηλικούς λεμφαδένες. Στο άλλο άκρο του φάσματος είναι το αδιαφοροποίητο καρκίνωμα του θυρεοειδούς που παρατηρείται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά επιθετική βιολογική συμπεριφορά.
Το αδιαφοροποίητο καρκίνωμα του θυρεοειδούς αποτελεί μία από τις πιο επιθετικές κακοήθειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Συχνά δεν υπάρχουν περιθώρια αποτελεσματικής θεραπευτικής παρέμβασης και οι περισσότεροι ασθενείς καταλήγουν μέσα σε λίγους μήνες από την νόσο.
Ανάμεσα στις δύο αυτές μορφές καρκίνου θυρεοειδούς (από άποψη βιολογικής συμπεριφοράς) βρίσκονται το θυλακιώδες καρκίνωμα του θυρεοειδούς (και η παραλλαγή αυτού από κύτταρα Hurthle) και το μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδούς. Σπανιότερες μορφές κακοήθων όγκων του θυρεοειδούς είναι το λέμφωμα θυρεοειδούς, τα σαρκώματα και οι μεταστατικοί όγκοι.
Επιδημιολογία
Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αντιστοιχεί στο 3.4 % του συνόλου των καρκίνων στις ΗΠΑ και διαγιγνώσκεται συνηθέστερα σε άτομα ηλικίας 45 – 54 (μπορεί εν τούτοις να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες).
Υπολογίζεται ότι 1.2 % του συνόλου των ανδρών και γυναικών θα διαγνωστούν με καρκίνο θυρεοειδούς σε κάποια φάση της ζωής τους.
Η ΕΠΙΠΤΩΣΗ (‘ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ’) ΤΟΥ ΘΗΛΩΔΟΥΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ (ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΗ ΜΟΡΦΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ) ΕΧΕΙ ΤΡΙΠΛΑΣΙΑΣΤΕΙ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ 40 ΕΤΩΝ (1975 – 2014) (από ~ 5 % σε ~ 15 % ανά 100.000 πληθυσμού)
Η επίπτωση του καρκίνου θυρεοειδούς αυξάνεται με ρυθμό 3.8 % κατά μέσο όρο (τα τελευταία 10 χρόνια). Παρά ταύτα, η θνητότητα έχει παραμείνει σχετικά σταθερή (αύξηση κατά μέσο όρο κατά 0.7 % ανά έτος στη διάρκεια της παραπάνω περιόδου).
Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου θυρεοειδούς είναι:
I.Ακτινοβολία κεφαλής/ τραχήλου. Παλαιότερα (μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60) η ακτινοβολία κεφαλής/τραχήλου εφαρμόζονταν και για τη θεραπεία καλοήθων παθήσεων στα παιδιά, η θεραπευτική όμως αυτή τακτική εγκαταλείφθηκε καθώς αποδείχθηκε ότι έχει καρκινογόνο δράση επί του θυρεοειδούς. Καρκινογόνο δράση επί του θυρεοειδούς έχει επίσης η ακτινοβολία μετά από χρήση ατομικών όπλων (σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι παρατηρήθηκε έξαρση του καρκίνου του θυρεοειδούς για πολλά χρόνια μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας) όπως επίσης και μετά από ατυχήματα σε εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας (π.χ. Τσερνομπίλ).
ΙΙ.Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις στη βιβλιογραφία ότι το θετικό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς συνοδεύεται από αύξηση (έως και 10 φορές) του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου θυρεοειδούς σε άλλα μέλη της ίδιας οικογένειας. Ο καρκίνος θυρεοειδούς αποτελεί εκδήλωση στα πλαίσια κάποιων κληρονομικών συνδρόμων (όπως στην οικογενήαδενωματώδηπολυποδίαση, στο σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2 [ΜΕΝ2], στο σύνδρομoCowden, στο σύμπλεγμα Carney, στο σύνδρομο Wernerκλπ).
ΙΙΙ.Άλλοι λιγότερο σαφείς παράγοντες κινδύνου είναι:ιστορικό έκθεσης σε διάφορους περιβαλλοντικούς βλαπτικούς παράγοντες ή σε βλαπτικούς παράγοντες στον χώρο της εργασίας
χρόνια ηπατίτιδα τύπoυ C
Είναι ενδιαφέρον ότι η συχνότητα του καρκίνου του θυρεοειδούς αυξάνεται με ταχύ ρυθμό στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Για όλες τις μορφές.
Γεώργιος Σακοράφας,
Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων
