Προωρότητα: Η ανάπτυξη του πρόωρου παιδιού
Συγγραφέας Κωνσταντίνα Γκόλτσιου Γράφτηκε στις ,
Ο ερχομός ενός μωρού, είτε είναι το πρώτο ή το τέταρτο παιδί σας, είναι ένα συναρπαστικό γεγονός! Μερικές φορές όμως, φαντάζει σαν μια δύσκολη υπόθεση, ιδιαίτερα αν το μωρό σας γεννηθεί τρεις ή περισσότερες εβδομάδες νωρίτερα από την προσδοκώμενη ημερομηνία, είναι δηλαδή πρόωρο…
Επειδή τα πρόωρα μωρά, ιδιαίτερα εκείνα με βάρος γέννησης μικρότερο από 1500 γρ, γεννιούνται χωρίς ακόμα να είναι «έτοιμα» να αφήσουν τη μήτρα, απαιτούν την πρόσθετη ιατρική προσοχή αμέσως μετά από την γέννηση.
Το παιδί σας μπορεί να χρειαστεί τις κάποιες επιπλέον εξετάσεις καθώς επίσης και εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια που είναι διαφορετική από αυτή που απαιτείται για τα τελειόμηνα μωρά. Μπορεί να περάσουν μερικές ημέρες ή εβδομάδες προτού να μπορέσετε να φέρετε το σπίτι το μωρό σας. Όταν έρθει εκείνη η μεγάλη μέρα, ο παιδίατρος-νεογνολόγος σας θα εγκρίνει την έξοδο του μωρού σας από το νοσοκομείο, αφού πλέον:
- Το μωρό σας θα είναι σε θέση να αναπνέει μόνο του ( ή με ειδική συσκευή οξυγόνου, την όποια όμως θα έχετε καλά εκπαιδευθεί να χρησιμοποιείτε)
- Να διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος του
- Να μπορεί να θηλάσει ή να πιει από μπουκάλι
- να κερδίζει σταθερά βάρος
- να έχουν ενημερωθεί οι γονείς αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας και με ποια φάρμακα/θεραπείες αντιμετωπίζεται. Μερικά από τα κυριότερα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα πρόωρο, και κυρίως χαμηλού βάρους γέννησης μωρό, και τα οποία μπορεί να μην φανούν άμεσα μετά τη γέννηση είναι άσθμα, λοιμώξεις αναπνευστικού, εγκεφαλική παράλυση, διάσπαση προσοχής, αδεξιότητα,
. Θα χρειαστεί λοιπόν συχνούς επανελέγχους από νεογνολόγο, παιδονευρολόγο, αναπτυξιολόγο και παιδοφθαλμίατρο.
- Η τακτική επαφή με τον παιδίατρό σας είναι πολύ σημαντική για υγεία του παιδιού σας. Να είστε έτοιμοι να συζητήσετε μαζί του οποιεσδήποτε ανησυχίες έχετε για το μωρό σας.
Γενικά σημεία
Είναι πιο δύσκολο για τα πρόωρα παιδιά να συγκεντρωθούν όταν υπάρχει θόρυβος, όπως η τηλεόραση που παίζει. Οι ειδικοί συστήνουν όχι περισσότερο από μισή ώρα τηλεόραση την ημέρα, εννοώντας και τα DVDs ή videos. Βρείτε καθημερινά λίγο χρόνο για να καθίσετε ήρεμα με το παιδί σας να παίξετε ήσυχα και να μιλήσετε χωρίς περιβάλλοντες θορύβους.
Επίσης τα πολλά και έντονα χρώματα δεν βοηθούν. Όταν παίζετε με το μωρό σας ή το μικρό παιδί σας στο πάτωμα, ένα άσπρο σεντόνι ή ένα απλό μονόχρωμο χαλάκι θα το βοηθήσει περισσότερο να εστιάσει την προσοχή του στα αντικείμενα, στις εικόνες και στα παιχνίδια που προάγουν την ανάπτυξή του.
Η αλληλεπίδραση παιδιού-γονέα είναι η πιο σημαντική όλων των δραστηριοτήτων.
Οι πρώτοι μήνες στο σπίτι
Στη γέννηση, οι αισθήσεις του μωρού όσον αφορά στην αφή, γεύση, όσφρηση και ακοή είναι καλά ανεπτυγμένες.
Η όραση όμως είναι λιγότερο ώριμη τον πρώτο χρόνο. Τα περισσότερα όμως μωρά καταφέρνουν να κοιτούν και να παρακολουθούν ένα αντικείμενο πριν την ημερομηνία της προβλεπόμενης γέννησης. Αρχικά τα περισσότερα μωρά δείχνουν περισσότερο προσοχή σε κάτι όταν υπάρχει απαλό φως, αλλά για να αναπτυχθεί καλά η όραση χρειάζονται αρκετό φως για να δουν τα σχήματα καθαρά. Έτσι η έκθεση σε μέτριο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας και στο σκοτάδι τη νύχτα βοηθά τα μωρά να προσαρμοστούν σταδιακά σε περισσότερο ύπνο τη νύχτα παρά τη μέρα.
Στα μικρά μωρά αρέσει η ποικιλία και βρίσκουν τα πρόσωπα των ανθρώπων πολύ ενδιαφέροντα. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κοιτά το πρόσωπό σας καθώς του μιλάτε. Μιλήστε του καθώς το πλησιάζετε και περιμένετε να σας ακούσει και να σας κοιτάξει. Επαναλάβετε ότι ήχους και μπαμπαλίσματα κάνει το μωρό σας. Έτσι θα μάθουν να καταλαβαίνουν την επικοινωνία. Με το να μιλάμε στα μωρά τα βοηθούμε να καταλάβουν ότι ο λόγος είναι μέρος του κόσμου τους και μπορούν να συμμετέχουν και αυτά. Οι απλές και μικρές λέξεις με τραγουδιστή φωνή βοηθούν τα παιδιά να συντονιστούν και ακούσουν.
Παρότι τα μικρά παιδιά μπορεί να βαρεθούν εύκολα, τόσο εύκολα μπορεί να γίνουν και υπερδραστήρια και νευρικά: χασμουρητά, λόξυγκας, εκνευρισμός, ωχρότητα, υπερβολική χαλαρότητα, κινήσεις απότομες ή σπασμωδικές ή απομάκρυνση μπορεί δηλώνουν ότι το μωρό σας χρειάζεται ένα διάλειμμα.
Στην αρχή τα μωρά δεν μπορούν να συντονίσουν την όραση μα την αφή, σιγά σιγά όμως αρχίζουν να ακουμπούν αντικείμενα που κρέμονται στην κούνια τους ή να παίζουν με τα χέρια τους. Αργότερα ευχαριστιούνται να κάθονται στο παιδικό κάθισμα ή στο ριλαξάκι τους και να παρατηρούν τι συμβαίνει γύρω τους.
Πολλές φορές βοηθούν και το μωρό σας αλλά και εσάς μερικές κινήσεις Baby massage.Επίσης καλό θα ήταν να αφήνετε το μωρό σας να παίζει μπρούμυτα μερικές ώρες την ημέρα, πάντα με επίβλεψη.
Στη μέση του πρώτου χρόνου
Περίπου από τη διορθωμένη ηλικία των 3 μηνών, τα μωρά αλληλεπιδρούν με πιο δυνατό και παιχνιδιάρικο τρόπο. Τους επόμενους μήνες αρχίζουν να κάθονται, αρχικά με υποστήριξη και κατόπιν μόνα τους, και να παίζουν με αντικείμενα, να απλώνουν τα χέρια τους για να τα αγγίξουν, να τα μεταφέρουν από χέρι σε χέρι, α τα χτυπούν και να τα βάζουν στο στόμα. Έτσι τα μωρά πριν μάθουν το όνομά των αντικειμένων, μαθαίνουν το σχήμα, την υφή, το βάρος και το χρώμα τους. Μια καλή ιδέα είναι να γεμίσετε ένα καλάθι , ένα κουτί ή μία λεκάνη με αντικείμενα διαφορετικών σχημάτων, διαφορετικών υλικών-πχ ύφασμα, ξύλο, χαρτί- και να το αφήσετε στο πάτωμα για να το εξερευνήσει το μωρό σας, πάντα με επίβλεψη. Επίσης πολύ καλή δραστηριότητα είναι να κοιτάτε μαζί του φωτογραφίες σε ένα βιβλίο.
Καθώς το μωρό σας προχωρά στο να αρχίζει να χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του ή το κουτάλι για να φάει, οι ώρες των γευμάτων είναι μια άλλη ευκαιρία να ενισχυθεί η προσοχή: περιμένετε το μωρό σας να σας κοιτάξει πριν του δώστε την κουταλιά που του ετοιμάσατε και επιβραβεύστε τον/την με ένα χαμόγελο.
Το δεύτερο ήμισυ του πρώτου χρόνου
Όταν πια τα μωρά μπορούν να καθίσουν μπορούν πια να κρατούν δυο αντικείμενα και να τα χτυπούν μεταξύ τους, αλλά και ενθουσιάζονται να παίζουν παιχνίδια όπου βρίσκουν ένα αντικείμενο που βρίσκεται μέσα σε ένα άλλο, να χτίζουν πύργους από κύβους ή να τσουλούν μια μπάλα.
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιμηθεί χειρονομίες και ήχους και να ακολουθήσει τη σειρά, όπως όταν παίζουμε «κου-κου-τσα». Είναι επίσης σωστότερο να χρησιμοποιούμε λίγα παιχνίδια τη φορά, γιατί έτσι το ενθαρρύνουμε να το εξερευνήσει και να πειραματιστεί περισσότερο μαζί τους. Μπορείτε να ενθαρρύνετε την προσοχή του με το να καθίστε δίπλα του ή απέναντί του και να δείξετε ευχαρίστηση με αυτά που κάνει.
Καθώς τα μωρά πλησιάζουν το τέλος του πρώτου χρόνου, δραστηριότητες όπως μεγάλα συναρμολογούμενα κυβάκια ή αντικείμενα που περνούν μέσα από τρύπες που έχουν το ίδιο σχήμα είναι πολύ χρήσιμες και ευχάριστες δραστηριότητες. Τα παιδικά τραγούδια, είναι κάτι που μπορείτε να χαρείτε μαζί και να βοηθήσετε το παιδί σας να μαντεύει ποιά είναι η λέξη που ακολουθεί. Και βέβαια συνεχίζετε να διαβάζετε βιβλία και να του περιγράφετε τα αντικείμενα που του δείχνετε όπως και στους προηγούμενους μήνες.
Όταν το μωρό αρχίζει να είναι πιο δραστήριο
Είναι πολύ ωραίο να βλέπετε το μωρό σας να μετακινείται και να εξερευνά τον κόσμο γύρω του, μην ξεχνάτε όμως να το προτρέπετε και προς άλλες δραστηριότητες.
Σε αυτή την ηλικία τα μωρά μπαμπαλίζουν και μπορεί ακόμα και να λένε μπαμπά και μαμά με νόημα! Αρχίζουν να καταλαβαίνουν λέξεις. Ενθαρρύνετε το μωρό σας να σας κοιτά όταν του μιλάτε. Ονοματίστε αντικείμενα ή φωτογραφίες με καθαρό λόγο και ζητήστε του να σας τα δείξει.
Αυτή είναι επίσης η ηλικία όπου το μωρό σας γίνεται πιο δημιουργικό, μπορείτε έτσι να το προτρέπετε να βάζει αντικείμενα σε κουτιά, να εφαρμόζει ενσφηνώματα σε τρύπες (ξύλινα παζλ). Μπορεί επίσης να θέλει να σας μιμηθεί και να ταΐζει ή να χτενίζει την κούκλα ή το αρκουδάκι του.
Επιβραβεύστε το όταν παίζει ήσυχο και όταν καταφέρνει κάποιες στιγμές να απασχοληθεί με τα παιχνίδια του μόνο του και αγνοήστε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.
Πώς να βοηθηθείτε
Μερικά πρόωρα μωρά χρειάζονται περισσότερη βοήθεια. Αν έχετε κάποιες ανησυχίες ή χρειάζεστε καθοδήγηση απευθυνθείτε στον παιδίατρο σας. Εκείνος θα εκτιμήσει αν το μωρό σας χρειάζεται εκτίμηση από ειδικό παιδίατρο-αναπτυξιολόγο και πιθανόν περαιτέρω καθοδήγηση ή βοήθεια από ειδικούς για προαγωγή του λόγου, της λεπτής κινητικότητας ή και της μάθησης.
Ξέρετε το παιδί σας καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο.. Ξέρετε επίσης εάν χρειάζεται περισσότερη βοήθεια. Θυμηθείτε, δεν είναι κάτι που μπορείτε να το αναλάβετε μόνοι σας. Υπάρχουν ειδικοί για να σας συμβουλεύσουν, να σας ενημερώσουν και να σας στηρίξουν.
Κωνσταντίνα Γκόλτσιου ,Παιδίατρος – Αναπτυξιολόγος,
