Διατροφή και γονιμότητα:
Συγγραφέας Πηνελόπη Δουβόγιαννη Γράφτηκε στις ,
Τί δείχνουν τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.
Αν και η σχέση ανάμεσα στη διατροφή και τη γονιμότητα δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη πρόοδος σε ό,τι αφορά τις γνώσεις μας στον τομέα αυτό.
Την τελευταία δεκαετία το ερευνητικό ενδιαφέρον σχετικά με το ρόλο της διατροφής στη γονιμότητα έχει αυξηθεί. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ζευγαριών αντιμετωπίζει δυσκολία σύλληψης (15-25% στις δυτικές χώρες) ενώ ακόμα μεγαλύτερο (περίπου διπλάσιο) είναι το ποσοστό των ζευγαριών που αντιμετωπίζει δυσκολία στη σύλληψη και στην ολοκλήρωση της κύησης.
Οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα έχουν αναδείξει κάποια συστατικά της διατροφής τα οποία φαίνεται να επηρεάζουν τη γονιμότητα στις γυναίκες αλλά και στους άνδρες.
Συγκεκριμένα, η συμπληρωματική χορήγηση φυλλικού οξέος, σε δόσεις μεγαλύτερες από αυτές που συστήνονται για προστασία από δυσπλασίες του νωτιαίου σωλήνα, έχει συστηματικά συσχετισθεί με μικρότερη συχνότητα εμφάνισης υπογονιμότητας στις γυναίκες, μειωμένο κίνδυνο αποβολής και μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας σε θεραπείες υπογονιμότητας (όπως είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση).
Η βιταμίνη D αν και σε παλαιότερες μελέτες σε πειραματόζωα φαινόταν να έχει θετική επίδραση δεν φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη γονιμότητα εφόσον τα επίπεδά της είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια.
Η συμπληρωματική χορήγηση αντιοξειδωτικών στις γυναίκες δεν φαίνεται να έχει θετική επίδραση. Αντίθετα, στους άνδρες η χορήγηση αντιοξειδωτικών φαίνεται να είναι ωφέλιμη. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι το ποια συγκεκριμένα αντιοξειδωτικά και σε ποια δόση προσφέρουν αυτό το όφελος.
Τα ω-3 λιπαρά φαίνεται επίσης να βελτιώνουν τη γυναικεία γονιμότητα.
Επιπλέον, οι γυναίκες και οι άνδρες που ακολουθούν ένα υγιεινό μοντέλο διατροφής πλούσιο σε θαλασσινά, κοτόπουλο, ολικής άλεσης τρόφιμα, φρούτα και λαχανικά φαίνεται να έχουν καλύτερη γονιμότητα και καλύτερη ποιότητα σπέρματος αντίστοιχα.
Τα γαλακτοκομικά και τα προϊόντα σόγιας που είχε προταθεί παλαιότερα ότι έχουν αρνητική επίδραση, στις πρόσφατες μελέτες η κατανάλωσή τους δεν φαίνεται να σχετίζεται με μειωμένη γονιμότητα. Για τα προϊόντα σόγιας συγκεκριμένα φαίνεται να ισχύει το αντίθετο. Η κατανάλωσή προϊόντων σόγιας φαίνεται να έχει θετική επίδραση σε γυναίκες που υποβάλλονται σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Αν έχετε οποιαδήποτε απορία σχετικά με το πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη γονιμότητά σας μέσω της διατροφής μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός διαιτολόγου.
Σχετικά με το ρόλο της διατροφής στη γυναικεία γονιμότητα:
Συμπληρώματα αντιοξειδωτικών:
Τα αντιοξειδωτικά δεν φαίνεται να έχουν επίδραση. Περισσότερες καλά σχεδιασμένες μελέτες είναι απαραίτητες για να καταλήξουμε σε σίγουρα συμπεράσματα.
Φυλλικό οξύ, βιταμίνη Β12:
Το φυλλικό οξύ μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα και να αυξήσει τις πιθανότητες μιας επιτυχούς εγκυμοσύνης και της γέννησης ενός ζωντανού μωρού σε γυναίκες που υποβάλλονται σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Δόσεις μεγαλύτερες από αυτές που συστήνονται για την προστασία από δυσπλασίες του νωτιαίου σωλήνα φαίνεται να έχουν μεγαλύτερο όφελος όπως επίσης και η επιπλέον κατανάλωση βιταμίνης Β12.
Δεν είναι γνωστό ακόμα ποιες δόσεις έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα.
Βιταμίνη D:
Η βιταμίνη D δεν φαίνεται να έχει σημαντική επίδραση στη γονιμότητα εφόσον δεν υπάρχει έλλειψη.
Οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι σε γυναίκες που έχουν φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D ή ήπια έλλειψη. Δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο ρόλος της σε γυναίκες με σημαντική έλλειψη.
Λιπαρά:
Η κατανάλωση υδρογονωμένων (trans) λιπαρών σχετίζεται με μειωμένη γονιμότητα ενώ η κατανάλωση ω-3 λιπαρών σχετίζεται με αυξημένη γονιμότητα.
Γαλακτοκομικά:
Τα γαλακτοκομικά δεν φαίνεται να έχουν σημαντική επίδραση στη γονιμότητα. Περισσότερες καλά σχεδιασμένες μελέτες είναι απαραίτητες για να καταλήξουμε σε σίγουρα συμπεράσματα.
Κρέας, ψάρια:
Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ψαριών με υψηλά επίπεδα περιβαλλοντικής μόλυνσης μπορεί να επηρεάζουν τη γονιμότητα. Πολύ λίγες μελέτες έχουν ερευνήσει αυτή την υπόθεση.
Σόγια, ισοφλαβόνες (φυτοοιστρογόνα):
Η κατανάλωση σόγιας δεν φαίνεται να έχει κάποια επίδραση στη γονιμότητα. Η κατανάλωση όμως ισοφλαβονών έχει συσχετισθεί με αυξημένο ποσοστό γεννήσεων ζωντανών μωρών σε γυναίκες που υποβάλλονται σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Μοντέλο διατροφής:
Η ακολουθία μίας υγιεινής διατροφής έχει συστηματικά συσχετισθεί με αυξημένη γονιμότητα και αυξημένο ποσοστό γεννήσεων ζωντανών μωρών σε γυναίκες που υποβάλλονται σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Αντίθετα, οι ανθυγιεινές δίαιτες έχουν συσχετισθεί με το αντίστροφο αποτέλεσμα. Ο ορισμός της υγιεινής διατροφής διαφέρει ελαφρά από μελέτη σε μελέτη.
Αλκοόλ, καφεΐνη:
Οι περισσότερες μεγάλες, καλά σχεδιασμένες μελέτες δεν έχουν βρει κάποια συσχέτιση ανάμεσα στην αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης και τη γονιμότητα. Περισσότερες καλά σχεδιασμένες μελέτες είναι απαραίτητες για να καταλήξουμε σε σίγουρα συμπεράσματα.
Σχετικά με το ρόλο της διατροφής στην ανδρική γονιμότητα:
Συμπληρώματα αντιοξειδωτικών:
Η συμπληρωματική χορήγηση αντιοξειδωτικών σε άντρες που συμμετέχουν σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής φαίνεται να οδηγεί σε αυξημένο ποσοστό γεννήσεων ζωντανών μωρών. Με βάση τις μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν μπορούμε να ορίσουμε ποια είδη αντιοξειδωτικών, σε ποιο συνδυασμό και σε τί δόσεις έχουν το μεγαλύτερο όφελος.
Λιπαρά:
Η κατανάλωση κορεσμένων και υδρογονωμένων (trans) λιπαρών έχει συστηματικά συσχετισθεί με κατώτερη ποιότητα σπέρματος και άλλους δείκτες κακής λειτουργίας των όρχεων. Η επίδραση στην ποιότητα του σπέρματος δεν σημαίνει απαραίτητα επίδραση στη γονιμότητα του ζευγαριού.
Μοντέλο διατροφής:
Η ακολουθία μίας υγιεινής διατροφής έχει συσχετισθεί με καλύτερη ποιότητα σπέρματος. Οι ανθυγιεινές δίαιτες έχουν συστηματικά συσχετισθεί με το αντίθετο αποτέλεσμα. Ο ορισμός της υγιεινής διατροφής διαφέρει ελαφρά από μελέτη σε μελέτη. Η επίδραση στην ποιότητα του σπέρματος δεν σημαίνει απαραίτητα επίδραση στη γονιμότητα του ζευγαριού.
Αλκοόλ, καφεΐνη:
Η κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης δεν έχει βρεθεί να έχουν σημαντική επίδραση στην ποιότητα του σπέρματος μέσα στα συνηθισμένα επίπεδα κατανάλωσης, Εξαίρεση αποτελεί η κατανάλωση αλκοόλ σε επίπεδα που σχετίζονται με παθήσεις του ήπατος.
- Audrey J. Gaskins, Jorge E. Chavarro, Diet and fertility: a review, Am J Obstet Gynecol, (2018).
- M.E. Thoma, A.C. McLain, J.F. Louis, et al. Prevalence of infertility in the United States as estimated by the current duration approach and a traditional constructed approach, Fertil Steril, 99 (2013).
- R. Slama, O.K. Hansen, B. Ducot, et al. Estimation of the frequency of involuntary infertility on a nation-wide basis, Hum Reprod, 27 (2012).
-
A. Chandra, C.E. Copen, E.H. Stephen, Infertility and impaired fecundity in the United States, 1982–2010: data from the National Survey of Family Growth, Natl Health Stat Report (2013).
Πηνελόπη Δουβόγιαννη,
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
