Πως οι επιγενετικοί μηχανισμοί των συστατικών τροφίμων βοηθούν στην πρόληψη καρκίνου
Συγγραφέας Ελευθέριος Γεωργακόπουλος Γράφτηκε στις ,
Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της καρκινογένεσης είναι ανωμαλίες στην γονιδιακή έκφραση και τη λειτουργία των πρωτεϊνών που προκαλούνται τόσο από γενετικές όσο και από επιγενετικές τροποποιήσεις.
Η επιγενετική αναφέρεται στις αλλαγές στον προγραμματισμό γονιδιακής έκφρασης που μεταβάλλουν τον φαινότυπο χωρίς να υπάρχει αλλαγή στην ακολουθία DNA.
Επιγενετικές τροποποιήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μεθυλίωση του DNA, ομοιοπολικές τροποποιήσεις των ουρών ιστόνης και τη ρύθμιση από μη κωδικοποιητικά RNAs, παίζουν σημαντικό ρόλο στην φυσιολογική ανάπτυξη και στη σταθερότητα του γονιδιώματος. Οι αλλαγές είναι δυναμικές και χρησιμεύουν ως μηχανισμός προσαρμογής σε μια ευρεία ποικιλία περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων όπως η διατροφή.
Ορισμένες μελέτες έχουν αποδείξει ότι ορισμένες φυσικές βιοδραστικές ενώσεις που βρίσκονται στα τρόφιμα και τα βότανα μπορούν να διαμορφώσουν την γονιδιακή έκφραση στοχεύοντας σε διάφορα στοιχεία του επιγενετικού μηχανισμού.
Θρεπτικά συστατικά που είναι συστατικά του μεταβολισμού ενός άνθρακα, όπως φολικό οξύ, ριβοφλαβίνη, πυριδοξίνη, κοβαλαμίνη, χολίνη, βεταϊνη και μεθειονίνη, επηρεάζουν τη μεθυλίωση του DNA.
Άλλες φυσικές ενώσεις στοχεύουν τροποποιήσεις ιστονών και επίπεδα μη κωδικοποιητικών RNA όπως η βιταμίνη D, η οποία προσλαμβάνει ακετυλάσες ιστόνης ή η ρεσβερατρόλη, η οποία ενεργοποιεί την αποακετυλάση σερτουίνη και ρυθμίζει τα ογκογόνα και τα ογκοκατασταλτικά μικρο-RNAs.
Σύμφωνα με μελέτες, το φολικό οξύ (περιέχεται πχ στο σπανάκι, τα φασόλια, τους σπόρους ηλιοτρόπιου, τα αμύγδαλα κ.α) έχει αντικαρκινικές επιδράσεις, ενώ εμποδίζει και την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων. Η βιταμίνη D3 πέρα από τις παραπάνω επιδράσεις, έχει και προ-αποπτωτική δράση, μεσολαβώντας στη σηματοδότηση της απόπτωσης (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος). Η ρεσβερατρόλη (περιέχεται κατά κόρον στα σταφύλια) είναι και ισχυρό αντιοξειδωτικό, επιδρώντας αντικαρκινικά αλλά και καρδιοπροστατευτικά. Οι επιγαλοκατεχίνες που περιέχονται στο πράσινο τσάι εμφανίζουν επίσης αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες ρυθμίζοντας ογκοκατασταλτικά μίκρο- RNAs. Τέλος η κουρκουμίνη εμφανίζει και αυτή αντικαρκινικές και αντιοξειδωτικές επιδράσεις εμπελεκόμενη στον μηχανισμό των ιστονών.
Μιας και οι επιγενετικές ανωμαλίες έχουν αποδειχθεί ότι προκαλούν και συμβάλλουν σε διάφορες καταστάσεις υγείας, όπως ο καρκίνος, οι φυσικές ενώσεις που είναι άμεσα ή έμμεσα ρυθμιστικές του επιγονιδιώματος αποτελούν μια εξαιρετική προσέγγιση στην πρόληψη του καρκίνου και ενδεχομένως σε αντικαρκινική θεραπεία.
Δρ. Ελευθέριος
Γεωργακόπουλος
Νευροφυσιολόγος
Μοριακός Βιολόγος
Γενετιστής
