Ιός του Δυτικού Νείλου

Συγγραφέας Βασίλειος ΣτούκαςκλείσιμοΣυγγραφέας: Βασίλειος Στούκας Όνομα: Βασίλειος Στούκας
Email: stoukasb@yahoo.com
Site: https://stoukasb.gr
Site 2: https://www.iator.gr/microsite/stoukas

Πληροφορίες: ειδ/νος Γενικής ΙατρικήςΠροβολή άρθρων του συγγραφέα Γράφτηκε στις 06 Αυγούστου 2019,

Σημεία-Κλειδιά

• • Ο ιός του Δυτικού Νείλου μπορεί να προκαλέσει δυνητικά θανατηφόρα νευρολογική νόσο στον άνθρωπο.
  • Το 80% των ανθρώπων που θα μολυνθούν δε θα εμφανίσουν κανένα σύμπτωμα της νόσου και το 20% θα εμφανίσουν μια ήπια αυτοπεριοριζόμενη νόσο που μοιάζει με γριππώδη συνδρομή.
    Λιγότερο από 1% των ατόμων που μολύνονται θα εμφανίσουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή οξεία χαλαρή παράλυση).

• Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως από τα τσιμπήματα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών, κι όχι με την άμεση επαφή από άτομο σε άτομο.
• Υπάρχουν εμβόλια διαθέσιμα για τη νόσο στα άλογα, αλλά δεν είναι ακόμα διαθέσιμα για τη νόσο στον άνθρωπο.
• Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου (ΔΝ).
• Η έγκαιρη διάγνωση κρουσμάτων λοίμωξης από τον ιό σε κάθε περιοχή έχει τεράστια σημασία για την έγκαιρη εφαρμογή μέτρων δημόσιας υγείας και πρόληψης.
• Συνιστάται η εργαστηριακή διερεύνηση για λοίμωξη από ιό του ΔΝ σε κάθε κλινικά ύποπτο περιστατικό.
• Κλινική υποψία λοίμωξης από τον ιό του ΔΝ τίθεται σε εμφάνιση εγκεφαλίτιδας, άσηπτης μηνιγγίτιδας, οξείας χαλαρής παράλυσης ή πυρετού που ορισμένες φορές συνοδεύεται από εξάνθημα και απουσία άλλης πιθανότερης διάγνωσης (ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της περιόδου κυκλοφορίας των κουνουπιών, Μάιο – Νοέμβριο). Ιδιαίτερη σημασία έχει ο διαγνωστικός έλεγχος για λοίμωξη από τον ιό του ΔΝ περιστατικών εγκεφαλίτιδας χωρίς καθορισμένη διάγνωση, ιδιαίτερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Απαιτείται η δήλωση στο ΚΕΕΛΠΝΟ όλων των εργαστηριακά διεγνωσμένων κρουσμάτων.

Γενικές Πληροφορίες

Κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε ανθρώπους και ζώα έχουν καταγραφεί σε διάφορες περιοχές της χώρας κατά τα έτη 2010 – 2014 και 2017 – 2018, σε όλες σχεδόν τις Περιφέρειες.  Αυτό υποδηλώνει ότι ο ιός του Δυτικού Νείλου έχει εγκατασταθεί στη χώρα μας, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ως εκ τούτου, είναι πιθανή και αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών λοίμωξης από τον ιό  στη χώρα και στην τρέχουσα περίοδο μετάδοσης 2019 (καθώς και σε επόμενες περιόδους), κατά την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών.

Το 2018 καταγράφηκε στη χώρα μας και σε άλλες ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες αυξημένος αριθμός κρουσμάτων και πρώιμη έναρξη κυκλοφορίας του ιού (το πρώτο περιστατικό εκτιμάται ότι προσεβλήθη κατά το δεύτερο 15νθήμερο του Μαΐου).

Λόγω της σύνθετης επιδημιολογίας του ιού του Δυτικού Νείλου, οι περιοχές κυκλοφορίας του κατά την τρέχουσα περίοδο 2019 δεν μπορούν να προβλεφθούν με ασφάλεια. Ως εκ τούτου, ο Ε.Ο.Δ.Υ. τονίζει την ανάγκη να τηρούνται τα ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια σε όλη την επικράτεια, καθ όλη την περίοδο κυκλοφορίας κουνουπιών.

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως μέσω του τσιμπήματος μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών. Η βασική δεξαμενή του ιού στη φύση είναι κυρίως τα άγρια πτηνά, από όπου μολύνονται τα κουνούπια, ενώ οι άνθρωποι δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια. Η πλειονότητα των ανθρώπων που μολύνονται με τον ιό είναι ασυμπτωματικοί, περίπου 20% εμφανίζουν ήπια συμπτώματα ιογενούς συνδρομής και λιγότεροι από 1% παρουσιάζουν σοβαρότερες εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα, κυρίως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα και οξεία χαλαρή παράλυση. Οι πιο σοβαρές εκδηλώσεις εμφανίζονται συνήθως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και γενικά άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα.

Η επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου, η έγκαιρη εφαρμογή κατάλληλων ολοκληρωμένων προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών και η λήψη μέτρων ατομικής προστασίας από τα κουνούπια αποτελούν διεθνώς τα σημαντικότερα μέτρα για την πρόληψη της νόσου.

Ερωτήσεις & Απαντήσεις

• Τι είναι ο ιός του Δυτικού Νείλου;

  Είναι ένας ιός που μεταδίδεται κυρίως με τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού και μπορεί να προκαλέσει νόσο στον άνθρωπο και σε ορισμένα ζώα (π.χ. άλογα). Ονομάσθηκε έτσι γιατί αναγνωρίσθηκε πρώτη φορά στην επαρχία του Δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα, το 1937.

• Πώς μεταδίδεται ο ιός του Δυτικού Νείλου στον άνθρωπο;

  Ο ιός μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη), που αποτελούν τη βασική δεξαμενή του ιού στη φύση. Τα μολυσμένα κουνούπια μεταδίδουν στη συνέχεια τον ιό σε ανθρώπους και σε άλλα ζώα, με το τσίμπημά τους. Οι άνθρωποι -όπως και άλλα θηλαστικά (π.χ. άλογα)- που έχουν μολυνθεί θεωρείται ότι δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια (δεν μολύνουν κουνούπια). Επίσης, έχουν αναφερθεί λίγες περιπτώσεις που ο ιός μεταδόθηκε μέσω μετάγγισης αίματος ή μεταμόσχευσης οργάνων, και σπανιότατες περιπτώσεις μετάδοσης από τη μητέρα στο έμβρυο ή με το μητρικό γάλα. Ο ιός δεν μεταδίδεται άμεσα από έναν μολυσμένο άνθρωπο σε έναν άλλο μέσω της συνήθους κοινωνικής επαφής (π.χ. άγγιγμα, φιλί), ούτε μέσω σεξουαλικής ή άλλης επαφής. Δεν μεταδίδεται επίσης από την απλή επαφή με ζώα ή πουλιά.

• Πώς έρχεται ο ιός σε μία περιοχή;
  

  Ο ιός έρχεται σε μία περιοχή με μολυσμένα άγρια μεταναστευτικά πτηνά. Στη συνέχεια μεταδίδεται στα κουνούπια της περιοχής και σε τοπικούς πληθυσμούς -κυρίως άγριων- πτηνών. 
  

• Ποια κουνούπια μεταδίδουν τον ιό του Δυτικού Νείλου;
  

  Αν και μπορεί να μολυνθούν από τον ιό πολλά είδη κουνουπιών, τα «κοινά» κουνούπια (γένους Culex) φαίνεται να είναι τα πιο σημαντικά για τη μετάδοση του ιού σε ανθρώπους. Τα κουνούπια αυτά υπάρχουν παντού, μέσα στο σπίτι μας και έξω, σε αστικό και αγροτικό περιβάλλον και τσιμπούν κυρίως βραδινές ώρες (από αργά το απόγευμα έως το πρωί).

• Κινδυνεύω να κολλήσω ιό του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα;
  

  Κρούσματα της λοίμωξης εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως και στη νότια, κεντρική, ανατολική και δυτική Ευρώπη, σε ετήσια βάση. Από το 2010 και μετά, εμφανίζονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο στην Ελλάδα, κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Ως εκ τούτου, θεωρείται ότι ο ιός έχει «εγκατασταθεί» στη χώρα μας και αναμένεται η κυκλοφορία του και η εμφάνιση περιστατικών σε κάθε περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών. 
  

• Ποια είναι τα συμπτώματα όσων μολύνονται από τον ιό του Δυτικού Νείλου;
  

  Τα περισσότερα άτομα (το 80%) δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα. Το 20% των ατόμων παρουσιάζουν (σχετικά) ήπια νόσο, με πυρετό, γενικευμένη αδυναμία, πονοκέφαλο, πόνους στο σώμα, ή και εξάνθημα, ναυτία, εμετούς, διάρροιες, έντονη ανορεξία, κοιλιακό πόνο, λεμφαδενοπάθεια. Η νόσος αυτή συνήθως διαρκεί λιγότερο από μία εβδομάδα, αν και ορισμένες φορές παραμένουν κάποια συμπτώματα (π.χ. αίσθημα αδυναμίας) για εβδομάδες ή μήνες. Πολύ λίγα άτομα (λιγότερα από 1%) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή παράλυση), με πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία αυχένα, διαταραχές επιπέδου συνείδησης (λήθαργο, νοητική σύγχυση, αποπροσανατολισμό, κώμα), παραλύσεις, σπασμοί, τρέμουλο, προβλήματα στην όραση. Στη σοβαρή νόσο, η ανάρρωση μπορεί να πάρει αρκετές εβδομάδες ή μήνες, ενώ μπορεί να υπάρχουν μόνιμες νευρολογικές βλάβες ή και -σε μικρό ποσοστό- θανατηφόρος κατάληξη. Οι τοπικές δερματικές αντιδράσεις στο σημείο τσιμπήματος του κουνουπιού δενσημαίνουν ότι το κουνούπι ήταν μολυσμένο από τον ιό. 
  

• Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα;
  

  Μετά το τσίμπημα του μολυσμένου κουνουπιού μεσολαβούν συνήθως 2 έως 14 ημέρες μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων. 
  

• Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά;
  

  Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.

• Υπάρχει θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου;
  

  Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Τα πιο σοβαρά περιστατικά χρειάζεται να νοσηλευθούν και να λάβουν υποστηρικτική θεραπεία (π.χ. χορήγηση υγρών), ενώ τα πολύ σοβαράπεριστατικά μπορεί να χρειασθούν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
  

• Πώς μπορώ να ενημερώνομαι για τις περιοχές όπου εμφανίσθηκαν κρούσματα;
  

  Καθ’ όλη την περίοδο μετάδοσης, κάθε εβδομάδα δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας έκθεση με τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα (με τον αριθμό των κρουσμάτων σε επίπεδο Δήμου). Επίσης, δημοσιεύονται οι «επηρεαζόμενες» περιοχές όπου εμφανίσθηκαν κρούσματα και στις οποίες λαμβάνονται μέτρα για την ασφάλεια του αίματος από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας. 
  

Επηρεαζόμενες περιοχές από τον ιό του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα – Περίοδος μετάδοσης 2019 – 01 Αυγούστου 2019

Σημειώνεται ότι κατά την περσινή χρονιά, κατεγράφησαν 316 κρούσματα ιού του Δυτικού Νείλου, εκ των οποίων  τα 50 κατέληξαν ενώ τα περισσότερα περιστατικά κατεγράφησαν στο Νόμο Αττικής.

Η «Ομάδα Εργασίας (ΟΕ) για τον καθορισμό των επηρεαζόμενων περιοχών από τα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές» της Επιτροπής για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση των Τροπικών Νοσημάτων του Υπουργείου Υγείας, μετά από ηλεκτρονική σύσκεψη στην 01/08/2019, λαμβάνοντας υπόψη:
‐ τα δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου (ΔΝ) έως την 01/08/2019, και
‐ τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά των εκτιμώμενων περιοχών έκθεσης, σύμφωνα με την διερεύνηση των δηλωθέντων κρουσμάτων,
αποφάσισε ότι οι επηρεαζόμενες από τον ιό του Δυτικού Νείλου περιοχές για την περίοδο μετάδοσης 2019, μέχρι την 01/08/2019, περιλαμβάνουν:

I. Από την Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας:
– τον Δήμο Κατερίνης
II. Από την Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης:
– τον Δήμο Τοπείρου
– τον Δήμο Αβδήρων
III. Από την Περιφερειακή Ενότητα Καβάλας:
– τον Δήμο Νέστου
IV.Από την Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας:
– τον Δήμο Σοφάδων
V. Από την Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας:
– τον Δήμο Λαρισαίων
– τον Δήμο Τυρνάβου
– τον Δήμο Κιλελέρ
VI.Από την Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής:
– τον Δήμο Σπάτων-Αρτέμιδος
– τον Δήμο Μαρκοπούλου- Μεσογαίας
VII. Από την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας:
– τον Δήμο Πέλλας

Μέτρα για την ασφάλεια του αίματος που αφορούν σε όλες τις Υπηρεσίες Αιμοδοσίας της χώρας και ειδικότερα αυτές των επηρεαζόμενων περιοχών κοινοποιούνται από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.).

Πώς μπορώ να προφυλαχθώ;

ΠΡΟΣΟΧΗ!! στα ατομικά μέτρα προστασίας για τα κουνούπια, τα οποία -μεταξύ άλλων- συνίστανται στα εξής:

Μπορείτε να προστατεύεστε από τα τσιμπήματα των κουνουπιών, κυρίως από το σούρουπο έως το πρωί και να περιορίζετε τα σημεία που αφήνουν τα αυγά τους, στους ιδιόκτητους χώρους σας:
• Φοράτε μακριά μανίκια και παντελόνια, ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα.
• Χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά σώματος (εγκεκριμένα στη χώρα*), στο ακάλυπτο δέρμα και επάνω από τα ρούχα, με μία από τις παρακάτω δραστικές ουσίες:
– DEET (N,N – διεθυλοτολουαμίδη), ή
– Iκαριδίνη (icaridin), ή
– IR3535, ή
– Citriodiol Eucalyptus citriodora oil, hydrated, cyclized (ec oil (h/c)).
Ακολουθείτε αυστηρά τις οδηγίες χρήσης.
• Kάνετε συχνά λουτρά καθαριότητας.
• Τοποθετείστε και χρησιμοποιείτε σήτες σε παράθυρα, πόρτες, μπαλκονόπορτες.
• Χρησιμοποιείτε κουνουπιέρα (και σε κούνιες και καρότσια βρεφών).
• Χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα/ εντομοαπωθητικά χώρου (εγκεκριμένα στη χώρα*), π.χ. ταμπλέτες ή υγρά (στην πρίζα), «φιδάκια», αεροζόλ κλπ. Ακολουθείτε πάντα αυστηρά τις οδηγίες χρήσης.
• Χρησιμοποιείτε ανεμιστήρες ή κλιματιστικά.
• Ποτίζετε -κατά προτίμηση- τις πρωινές ώρες.
• Κουρεύετε τακτικά το γρασίδι, τους θάμνους και τις φυλλωσιές.
• Μην αφήνετε στάσιμα νερά πουθενά, μέσα και έξω από το σπίτι σας, στα μπαλκόνια, στην αυλή, στο χωράφι σας. Τα κουνούπια αφήνουν τα αυγά τους σε στάσιμα νερά (ακόμα και σε μικρές συλλογές νερού):
– Τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα αδειάζετε / ανανεώνετε το νερό ή αναποδογυρίστε ή καλύψτε όλα τα αντικείμενα που μαζεύουν νερό, πχ: βαρέλια, κουβάδες, κάδους, λεκάνες, βάζα, πιατάκια γλαστρών, ελαστικά αυτοκινήτων, καρότσια, βάρκες, στέρνες, ποτίστρες ζώων, διακοσμητικές λιμνούλες, πηγάδια, δεξαμενές.
– Απομακρύνετε τα στάσιμα νερά από εγκαταλελειμμένες πισίνες και σιντριβάνια, δεξαμενές, υπόγεια, θεμέλια οικοδομών.
– Καθαρίστε τις υδρορροές, τα φρεάτια και τα λούκια από φύλλα και σκουπίδια.
– Καλύψτε με σήτα τους αγωγούς εξαερισμού των βόθρων.

Πηγές:

1. WHO: West Nile virus
2. ΚΕΕΛΠΝΟ: Ιός του Δυτικού Νείλου
3. Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών
4. Για τους επαγγελματίες υγείας εδώ θα βρείτε ένα εξαιρετικό pdf από το ΚΕΕΛΠΝΟ.

Επαγγελματίες Υγείας