Ανάλογα με το βαθμό σοβαρότητας του κερατόκωνου και την ηλικία του ατόμου, η αντιμετώπισή του μπορεί να είναι και επεμβατική, έχοντας ως κύριο στόχο τη σταθεροποίηση της εξέλιξής του.

Επεμβατική αντιμετώπιση

Οι διαθέσιμες επεμβατικές τεχνικές που επιτυγχάνουν τη σταθεροποίηση του κερατόκωνου είναι οι εξής:

1. Διασύνδεση κερατοειδούς (Corneal Cross-Linking)
Η δομική σταθερότητα του κερατοειδούς είναι υπεύθυνη για τις βιολογικές και μηχανικές του ιδιότητες.
Στον κερατόκωνο, η ελλιπής σύνδεση των ινών κολλαγόνου μεταξύ τους, οδηγεί σε ένα μαλακό και ελαστικό κερατοειδή.

Με τη διασύνδεση κερατοειδούς (Corneal Cross-Linking) δημιουργούνται επιπλέον μοριακοί δεσμοί μεταξύ των ινών κολλαγόνου, «σκληραίνοντας» τον κερατοειδή. Η θεραπεία είναι ανώδυνη. Περιλαμβάνει την ενστάλαξη μιας φωτοσυνθετικής βιταμίνης Β2 (ριβοφλαβίνη) στον κερατοειδή και την ακτινοβόλησή του με υπεριώδη ακτινοβολία (UVA) (10’-20’). Κύριος στόχος είναι η σταθεροποίηση του κερατοειδούς, η ελαφρά υποστροφή του κώνου και δυνητικά η βελτίωση της όρασης.

2. PiXL (Photorefractive Intrastromal Cross-Linking)
Είναι η πλέον σύγχρονη μέθοδος διασύνδεσης κερατοειδούς χωρίς τη χρήση laser ή αφαίρεση επιθηλίου.
Σε σύγκριση με παλαιότερες συσκευές UVA ακτινοβολίας που χρησιμοποιούνται για διασύνδεση, εδώ η ποσότητα της ενέργειας που χρησιμοποιείται (καθώς και το σχήμα της φωτεινής δέσμης) είναι εξατομικευμένα στον κάθε οφθαλμό. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι η ομάδα του LaserVision ήταν η πρώτη παγκοσμίως, που χρησιμοποίησε την παραπάνω τεχνική.

3. Το Πρωτόκολλο της Αθήνας – Μια πρωτοποριακή τεχνική
Η μέθοδος αυτή συνδυάζει τη διασύνδεση κερατοειδούς με επιφανειακή τοπογραφικά κατευθυνόμενη σμίλευση του κερατοειδούς με laser. Έχει ως στόχο την εξομάλυνση και τη σταθεροποίηση του κερατόκωνου, μειώνοντας παράλληλα τη μυωπία και τον αστιγματισμό, βελτιώνοντας έτσι την όραση (με γυαλιά, φακούς επαφής ή ακόμα και χωρίς οπτική διόρθωση).

Σήμερα το “Πρωτόκολλο της Αθήνας’’, μια τεχνική που προτάθηκε αρχικά από την ιατρική μας ομάδα, είναι διεθνώς αναγνωρισμένο. Το κέντρο μας είναι η δεύτερη ομάδα παγκοσμίως που ασχολήθηκε εκτεταμένα με τη διασύνδεση κολλαγόνου από το 2001, με πλήθος δημοσιεύσεων της ιατρικής μας ομάδας σε διεθνή περιοδικά και παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια. Η θεραπεία είναι αρκετά απλή και ανώδυνη. Γίνεται με τοπική αναισθησία χωρίς να χρει­αστεί νοσηλεία.

Μετά την επέμ­βαση ο ασθενής είναι ελεύθερος να κινηθεί όπως θέλει με ένα μαλακό φακό επαφής που έχει απλώς το ρόλο του επι­δέσμου, και συνεχίζει τις δραστηριότητές του με τον οφθαλμό ανοιχτό. Υπάρχει κάποια μικρή ευαισθησία και πιθανός πόνος για τις πρώτες μία-δύο ημέρες. Την τρίτη περίπου ημέρα αφαιρείται ο προστατευτικός φακός επαφής και ο ασθενής μπορεί να επα­νέλθει φυσιολογικά, μετά από μία εβδομάδα, σε όλες του τις δραστηριότητες.

4. Ενδοστρωματικοί δακτύλιοι – Προσωρινή λύση
Οι ενδοστρωματικοί δακτύλιοι είναι μικροσκοπικά τοξοειδή πλαστικά (plexi­glas) ενθέματα που τοποθετούνται στην περιφέρεια του κερατοειδούς και βοηθούν στην επιπέδωσή του, βελτιώνοντας την όραση. Η διαδικασία γίνεται με τοπική αναι­σθη­σία και διαρκεί περίπου 15 λεπτά. Με εμπειρία άνω των 15 ετών, η συγκεκριμένη μέθοδος θεωρείται δοκι­μα­σμέ­νη και αρκετά ασφαλής. Μειονέκτημά της είναι ο χρονικός περιορισμός της παραμονής των δακτυλίων για 1-2 έτη.

5. Κερατοπλαστική (μεταμόσχευση κερατοειδούς)
Η μεταμόσχευση κερατοειδούς (κερατοπλαστική) θεωρείται μια από τις πιο συχνές και επιτυχείς επεμβάσεις μετα­μό­σχευσης.

Κατά την επέμβαση, τμήμα του παθολογικού κερατοειδούς αντικαθίσταται από τμήμα υγιούς κερατοειδούς-δότη (το μόσχευμα προέρχεται από μια τράπεζα μοσχευμάτων οφθαλμού) με σκοπό την αντικατάσταση του πολύ «κυρτού» κώνου.

5A. Παραδοσιακή κερατοπλαστική για κερατόκωνο
Η μέχρι προ λίγων ετών καθιερωμένη τεχνική (penetrating keratoplasty, PKP) συνίστατο στην:

1. διαμπερή αφαίρεση (δηλαδή από την πρόσθια έως και την οπίσθια επιφάνεια) ενός κυκλικού τμήματος του κερατοειδούς με μηχανικό χειρισμό (χειρουργική λεπίδα)
2. αντικατάστασή του με ένα κατάλληλα προετοιμασμένο κερατοειδή δότη (μόσχευμα, επίσης με μηχανικό χειρισμό)
3. συρραφή του με ράμματαΜετεπεμβατικά προκαλείται ιατρογενής αστιγματισμός, ο οποίος όμως μπορεί να διορθωθεί με επέμβαση laser σε δεύτερο χρόνο (τουλάχιστον 12 μήνες από την επέμβαση).

5Β. Σύγχρονη Κερατοπλαστική
Μια καινοτόμος τεχνολογία στις επεμβάσεις μεταμόσχευσης είναι το υπερταχύ και υπερακριβές femto­second laser με το οποίο καταργείται ουσιαστικά το νυστέρι.

Τα πλεονεκτήματα του femtosecond laser στην κερατοπλαστική είναι:

• H εξαιρετικά ακριβής κοπή κερατοει­δή δότη (μοσχεύματος) και δέκτη
• Η σημαν­τική μείωση των αναγκαίων ραμμάτων (καλύτερη, ταχύτερη επού­λωση)
• Η εφαρμογή του σε στρωματική μεταμόσχευση κερατοειδούς

• 5Γ. Στρωματική Μεταμόσχευση Κερατοειδή (DEEP ANTERIOR LAMELLAR KERATOPLASTY – DALK)

Στη μέθοδο αυτή επεμβαίνουμε με το femtosecond laser, με εξαιρετική ακρίβεια στο ανώτερο στρώμα του κερατοε­ιδή δότη. Στη συνέ­χεια το μόσχευμα μερικού πάχους τοποθετείται πάνω στον κερατοειδή του ασθενή.

Αυτή η διεργασία μπορεί να συνδυαστεί με διασύνδεση κολλαγό­νου (CXL), το οποίο εφαρμόζεται και στους δύο κερατοειδείς, με στόχο τη μέγιστη σταθε­ρο­ποίησή τους. Οι τεχνικές στρω­ματικής μεταμόσχευ­σης εφαρ­μόζονται στον κε­ρατό­κω­νο όταν η ασθένεια δεν έχει επηρεάσει όλα τα στρώματα του κερα­τοειδή και το ενδοθή­λιο του ασθενή είναι σε εξαιρετικά υγιή κατάσταση.