Αιμοδοσία και η στάση των εθελοντών αιμοδοτών
Συγγραφέας Μαρία Θεμελίδου Γράφτηκε στις ,
Η εθελοντική αιμοδοσία είναι η ελεύθερη βούληση ατόμων που με αλτρουισμό προσφέρουν το αίμα τους για το συνάνθρωπο. Η αιμοδοσία καλείται εθελοντική, επειδή αφορά σε πράξη που εκτελεί κάποιος με τη θέλησή του και με μοναδικά κίνητρα αισθήματα αλληλεγγύης και αλτρουισμού.
Ο όρος αιμοδοσία χρησιμοποιείται επίσης για να προσδιορίσει τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες υγείας, το χώρο του νοσοκομείου, όπου διενεργούνται οι αιμοληψίες, και τον ιδιαίτερο κλάδο της αιματολογίας που ασχολείται με αυτό το θέμα.
Το αίμα είναι ζωντανός ιστός με περιορισμένη διάρκεια ζωής, και εάν τα αποθέματα των Υπηρεσιών Αιμοδοσίας δεν ανανεώνονται διαρκώς με τη συστηματική εθελοντική αιμοδοσία, δεν είναι δυνατόν να έχουμε επάρκεια και πόσο μάλλον αυτάρκεια ο- αίματος. Η αιμοδοσία αποτελεί δώρο ζωής για κάποιον ο οποίος έχει απόλυτη ανάγκη από μετάγγιση αίματος.
ΣΤΑΣΗ ΑΙΜΟΔΟΤΩΝ
Η στάση των αιμοδοτών είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, γιατί θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά τους απέναντι στην αιμοδοσία.
Οι λειτουργίες των στάσεων
Η λειτουργία των στάσεων απαρτίζεται από τα παρακάτω μέρη:
Η γνώση για τη ζωή, που μας δίνει τη δυνατότητα να προβλέψουμε τι είναι πιθανό να συμβεί στο μέλλον ώστε να έχουμε και ένα αίσθημα ελέγχου.
Η αυτό-έκφραση που βοηθάει να ανακαλύψουμε ποιοι πραγματικά είμαστε προσδιορίζοντας την ταυτότητα μας.
Η προσαρμογή που βοηθάει στην προσαρμογή των ατόμων σε κοινωνικές ομάδες.
Η εγώ-προστασία που βοηθάει στην προστασία της αυτοεκτίμησης μας και συντελεί στην μεσολάβηση των δικών μας εσωτερικών αναγκών με τον εξωτερικό κόσμο.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση των ανθρώπων
1. Η οικογένεια είναι από τους πρώτους παράγοντες που συντελεί στη διαμόρφωση της στάσης των ανθρώπων.
Οι γονείς μεταφέρουν στα παιδιά τους τα περισσότερα χαρακτηριστικά από τη προσωπικότητα τους.
Η γνώμη και οι πεποιθήσεις που υιοθετούν κατά τα πρώτα χρόνια της ηλικίας τους είναι πολύ δύσκολο να τις αλλάξει κάποιος άλλος παράγοντας.
2. Το σχολείο και γενικά η εκπαίδευση μεταβιβάζει στα νέα αξίες, κανόνες και πρότυπα συμπεριφοράς.
Φυσικά δεν παραλείπουμε και τον παιδαγωγικό ρόλο του σχολείου.
3. Η ομάδα συνομηλίκων – φίλοι είναι άτομα με κοινές ανάγκες, επιθυμίες, ενδιαφέροντα και άλλα.
Όλα αυτά είναι στοιχεία που τους ενώνουν και έτσι αλληλοεπηρεάζονται.
4.Οι στάσεις ενός ατόμου μαθαίνονται από το άμεσο και το έμμεσο περιβάλλον. Στο έμμεσο ανήκουν και τα Μ.Μ.Ε (μέσα μαζικής ενημέρωσης). Ξεκινώντας από το τύπο, ο οποίος διαμορφώνει τη γνώμη των ατόμων και απευθύνεται κυρίως στους μορφωμένους. Η δράση του γίνεται μέσω της οπτικής οδού με τη χρήση φωτογραφιών και τίτλους με έντονα και μεγάλα γράμματα, προσπαθεί να διαμορφώσει τη γνώμη των ανθρώπων.
Το ραδιόφωνο επηρεάζει τους ανθρώπους μέσω της ακουστικής οδό. Είναι μια μορφή εξουσίας όπου με τη συνεχόμενη επανάληψη καταφέρει να επηρεάζει τον κόσμο.
Στάση και αιμοδοσία
Η στάση μπορεί να εκφραστεί ως συναισθηματική και ως γνωστική συνιστώσα. Η συναισθηματική συνιστώσα έχει παράγοντες που επηρεάζουν τα κίνητρα των αιμοδοτών από κοινωνική πλευρά και από ηθική πλευρά.
Η κοινωνική πλευρά αναφέρεται στην αντίληψη του ατόμου για το κοινωνικό σύνολο σε σχέση με την υιοθέτηση κάποιας συμπεριφοράς.
Η ηθική πλευρά αναφέρεται στην προσωπική πεποίθηση του ατόμου. Μέτρα τα συναισθήματα προσωπικής υποχρέωσης προς την υιοθέτηση της συμπεριφοράς.
Η γνωστική συνιστώσα είναι το αποτέλεσμα από την ανάλυση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων που προκύπτουν από την υιοθέτηση της συμπεριφοράς.
ΚΙΝΗΤΡΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ
Ορισμός
Τα κίνητρα είναι μια διαδικασία που διεγείρει κατευθύνει και διατηρεί μια συμπεριφορά ενός ατόμου προς ένα στόχο. Με το κίνητρο μπορούμε να προσδιορίσουμε την επιτυχία ή την αποτυχία κάποιου στόχου.
Για να υπάρχουν τα κίνητρα πρέπει να υπάρχει και κάποιος στόχος, έτσι την προσπάθεια του ο άνθρωπος να τον πραγματοποιήσει δίνει τον καλύτερο του εαυτό.
Διάκριση κινήτρων
Ανάλογα με τους παράγοντες που υποκινούν τα κίνητρα, διακρίνονται σε εσωτερικά και εξωτερικά.
Τα εσωτερικά κίνητρα υποκινούνται από εσωτερικούς παράγοντες, όπως ένστικτα, ανάγκες, προθέσεις, επιθυμίες και προκαλούν ένα αίσθημα ολοκλήρωσης γνωρίζοντάς το άτομο ότι κάνει κάτι το οποίο αξίζει.
Τα εξωτερικά κίνητρα υποκινούνται από εξωτερικούς παράγοντες όπως τα χρήματα, τα προνόμια που μπορεί να έχει κάποιος, το κύρος και η κοινωνική θέση που αποκτά.
Θεωρίες κινήτρων.
Οι θεωρίες των κινήτρων διακρίνονται σε δύο κατηγορίες.
Οι οντολογικές ή οι θεωρίες που αφορούν τη φύση της παρακίνησης, αυτές που προσπαθούν να ερμηνεύσουν το περιεχόμενο και το είδος των κινήτρων. Δηλαδή, εξετάζουν ποιες είναι αυτές οι ανάγκες, πως ιεραρχούνται και την προσπάθεια των ανθρώπων να τις ικανοποιήσουν.
Οι μηχανιστικές ή διαδικαστικές θεωρίες οι οποίες αφορούν τη συμπεριφορά και τις συνθήκες που ενθαρρύνουν ή αποθαρρύνουν την απόδοση των ανθρώπων. Εξετάζουν τις μεταβλητές που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και πως συσχετίζονται μεταξύ τους.
ΟΡΓΑΝΩΣΗ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ
Η οργάνωση της Αιμοδοσίας περιλαμβάνει τα κέντρα και τους Σταθμούς Αιμοδοσίας. Οι τομείς που καλύπτουν οι Υπηρεσίες Αιμοδοσίας είναι οι πιο κάτω:
Η εξασφάλιση της αναγκαίας ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας αίματος και παραγώγων.
Η ασφάλεια στη μετάγγιση με την ελαχιστοποίηση των κινδύνων μετάδοσης λοιμωδών νόσων, όπως σύφιλη, η ηπατίτιδα Β και Ο και το ΑΙ03.
Ο εργαστηριακός έλεγχος και η παρασκευή του αίματος.
Η προετοιμασία του αίματος για τη μετάγγιση.
Η παρακολούθηση χρόνιων ασθενών με συγγενή αιματολογικά νοσήματα και σαν παράδειγμα αναφέρονται η αιμορροφιλία και το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα, η Μεσογειακή Αναιμία.
Ο έλεγχος και η αντιμετώπιση των διαταραχών της πηκτικότητας του αίματος (αιμορραγική διάθεση, θρόμβωση).
Έλεγχος των αυτονόητων νοσημάτων του αίματος.
Η πλάσμα-κυτταρογένεση, με τα καινούργια μηχανήματα.
Η εκπαίδευση του ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΑΙΜΟΔΟΤΩΝ
Η επιλογή των αιμοδοτών γίνεται με σκοπό την προστασία, την υγεία και την ασφάλεια του αιμοδότη γι’ αυτό και το αίμα συλλέγεται μόνο από υγιείς αιμοδότες. Η επιλογή των ατόμων που θα αιμοδοτήσουν γίνεται για να αναγνωριστούν οι παράγοντες που μπορούν να απορρίψουν είτε προσωρινά είτε μόνιμα τα άτομα που θα προσφέρουν το αίμα τους και να αποφευχθεί η απόρριψη των ασφαλών αιμοδοτών.
Όσον αφορά την διαδικασία, αρχικά πριν την διαδικασία της αιμοδοσίας παρέχεται στους υποψήφιους αιμοδότες ενημερωτικό υλικό σχετικά με τη διαδικασία της αιμοδοσίας αλλά και την ενδεχόμενη περίπτωση μετάδοσης λοιμώξεων ενώ απαραίτητη είναι και η ειλικρινείς απάντηση του ιστορικού του αιμοδότη.
Η διαδικασία της λήψης του ιστορικού γίνεται από ειδικά εκπαιδευμένο άτομο το οποίο να γνωρίζει να θέτει τις όποιες ερωτήσεις, ώστε να είναι κατανοητές προς τον υποψήφιο αιμοδότη αλλά και να αξιολογεί τηρώντας την απαραίτητη εχεμύθεια.
Επίσης, γίνεται ενημέρωση του υποψηφίου αιμοδότη για τυχόν συμπτώματα όπως την εμφάνιση πυρετού ή άλλου προβλήματος υγείας που ενδεχομένως να εμφανισθούν μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες μετά την αιμοδοσία. Τέλος, ο αιμοδότης ενημερώνετε σε περίπτωση μη αποδοχής του, για τον λόγο και τον χρόνο που ενδεχομένως να χρειασθεί να αποκλεισθεί από την αιμοδοσία.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΙΜΟΔΟΤΩΝ
Η διάδοση της ιδέας της εθελοντικής αιμοδοσίας θα συνέβαλλε ουσιαστικά στη δημιουργία αιμοδοσιακής συνείδησης των πολιτών και φυσικά θα είχε ως αποτέλεσμα την σταδιακή αύξηση του εθελοντικά προσφερόμενου αίματος. Ο εθελοντής αιμοδότης προσφέρει αίμα χωρίς αμοιβή και ανώνυμα. Αντιλαμβάνεται την αιμοδοσία ως κοινωνικό του χρέος και όχι ως αγγαρεία.
Τα πλεονεκτήματα της πραγματικής εθελοντικής αιμοδοσίας παρουσιάζονται παρακάτω:
1) Οι εθελοντές αιμοδότες κάθε φορά που αιμοδοτούν ελέγχονται και επιβεβαιώνεται η καλή τους υγειά.
2) Γίνεται μεγαλύτερη αξιοποίηση του προσφερόμενου αίματος διότι παρέχονται τα χρονικά περιθώρια που χρειάζονται για την εργαστηριακή επεξεργασία του αίματος στις καλύτερες δυνατές συνθήκες.
3) Όσο αυξάνεται η εθελοντική αιμοδοσία τόσο λιγότερο οι υπηρεσίες Αιμοδοσίας «πιέζουν» το συγγενικό περιβάλλον για κάλυψη των ασθενών τους σε περίπτωση ανάγκης.
4) Ο εθελοντής αιμοδότης δίνει αίμα χωρίς καμιά οικονομική ή κοινωνική εξάρτηση όπως θα έκανε ενδεχομένως κάποιος συγγενής. Επίσης, δεν έχει κανένα κίνητρο που θα τον ωθούσε ίσως στην απόκρυψη στοιχειών που πιθανών να του ζητούνταν για τη συμπλήρωση του ιστορικού.
5) Ο εθελοντής αιμοδότης προσφέροντας αίμα, σώζει ζωές και το ξέρει. Είναι ένα άτομο ευαισθητοποιημένο και με υψηλό αίσθημα κοινωνικής ευθύνης.
6) Η κάλυψη του συνόλου των αναγκών μα εθελοντική προσφορά αίματος δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας σε περίπτωση ανάγκης και υπερηφάνειας για την συμμετοχή των πολιτών.
Θεμελιδου Μαρία
Επισκέπτρια Υγείας Γ.Α.Ο.Ν.Α «Άγιος Σάββας»
