Η άνοια (“ἀ” στερητικό + “νοῦς”) είναι μια σοβαρή απώλεια της γενικής νοητικής ικανότητας σε ένα άτομο που προηγουμένως δεν ήταν εξασθενημένο, πέρα από ό, τι θα προκαλούσε η φυσιολογική γήρανση.

Η άνοια δεν είναι μια απλή ασθένεια, αλλά ένα γενικό σύνδρομο όπου επηρεάζονται η μνήμη, η προσοχή, η γλώσσα κτλ. Στα επόμενα στάδια της πάθησης, οι ασθενείς μπορεί να χάσουν τον προσανατολισμό τους στον χρόνο (μη γνωρίζοντας την ημέρα, την εβδομάδα, ή ακόμη και το έτος), στον χώρο (μην ξέροντας πού βρίσκονται), και στο πρόσωπο (μη γνωρίζοντας ποιοι είναι οι ίδιοι ή/και οι γύρω τους).

Πολύ συχνά υπάρχει στο ευρύ κοινό μία σύγχυση των όρων «άνοια» και  «Αλτσχάιμερ».

 Η άνοια είναι ένας περιγραφικός, γενικός όρος, ενώ η νόσος Αλτσχάιμερ είναι συγκεκριμένη νευροεκφυλιστική  ασθένεια, η οποία ευθύνεται για περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας.

Άλλες μορφές άνοιας είναι η Μετωποκροταφική άνοια, η Άνοια με σωμάτια Lewy, η Νόσος Huntington, κλπ.

Επίσης, η άνοια μπορεί να προκληθεί και δευτεροπαθώς, ως αποτέλεσμα αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, όγκων εγκεφάλου, εγκεφαλοπάθειας (αλκοολικής, ηπατικής),  έλλειψης βιταμινών, κλπ. Η ανίχνευση τέτοιων περιπτώσεων δευτερογενούς ανοϊκής συνδρομής έχει σημασία γιατί αντιμετωπίζοντας το υποκείμενο πρόβλημα βελτιώνουμε και τα συμπτώματα της άνοιας.

Δεν πρέπει να παραβλέπεται και η περίπτωση ψευδο-ανοϊκών καταστάσεων στα πλαίσια πχ κατάθλιψης ή γενικευμένων αγχωδών  διαταραχών, όπου πρακτικά μιλάμε για μειωμένη συγκέντρωση, παρά για διαταραχή μνήμης ή άλλων γνωσιακών λειτουργιών.

Η άνοια είναι μία νόσος που εξελίσσεται και δεν μένει σταθερή.

Η ιατρική  δεν έχει βρει κάποιο θεραπευτικό πρωτόκολλο που να θεραπεύει την άνοια, αλλά έχει βρει τρόπους να επιβραδύνει την εξέλιξή της και κατ’ επέκταση να προσφέρει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα έναν ποιοτικό τρόπο ζωής.

Ο γενικός κανόνας αντιμετώπισης της άνοιας, από την υποψία ήδη ότι κάτι μπορεί να συμβαίνει, είναι η σωστή ενημέρωση του ίδιου του ασθενούς και της οικογένειάς του ώστε να μπορούν να προσφέρουν πραγματική υποστηρικτική φροντίδα τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά.