Εκκολπωματίτιδα, μία νόσος,πολλά ερωτήματα!
Συγγραφέας Μαρία Καζαντζή Γράφτηκε στις ,
-Τι είναι τα εκκολπώματα?
Τα εκκολπώματα είναι μικρές (στο μέγεθος ενός μπιζελιού) ή μεγάλες προεκβολές εντέρου με σακοειδή μορφή που σχηματίζονται κατά μήκος αυτού. Μπορεί να είναι ένα ή και περισσότερα σε αριθμό. Συνήθως εμφανίζονται στο χαμηλότερο μέρος του παχέος εντέρου (σιγμοειδές κόλον).
Η εκκολπωματική νόσος, όπως ονομάζεται, πλήττει το 10% των ατόμων ηλικίας άνω των 40 και το 50% άνω των 60 ετών. Βέβαια σύμφωνα με νεότερες μελέτες έχει παρατηρηθεί αύξηση στην εμφάνιση της νόσου και σε νεότερες ηλικίες. Μεταξύ των δύο φύλων είναι συχνότερη η εμφάνιση στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες σε αναλογία 2:1, όμως έχει παρατηρηθεί πως οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο ποσοστό εισόδου στο νοσοκομείο (58,9%) σε σχέση με τους άνδρες (41,1%).
Μία πιθανή εξήγηση σε αυτό είναι ο προστατευτικός μηχανισμός της τεστοστερόνης στη πρόληψη της αποδυνάμωσης του εντερικού τοιχώματος και στη δράση της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της γέννας στην αποδυνάμωση αυτού. Τέλος, η εκκολπωματική νόσος είναι πιο συχνή στις Δυτικές χώρες με τα περισσότερα περιστατικά να παρατηρούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ευρώπη και την Αυστραλία, όπου το 50% του πλυθυσμού άνω των 60 ετών πάσχει από τη νόσο.
-Τι είναι η εκκολπωματίτιδα?
Όταν λοιπόν ένα ή περισσότερα από τα εκκολπώματα του εντέρου που περιγράψαμε παραπάνω μολυνθούν ή εμφανίσουν φλεγμονή, τότε λέμε πως έχουμε εκκολπωματίτιδα.
-Ποίοι είναι οι παράγοντες επικυνδινότητας που σχετίζονται με την εκκολπωματίτιδα?
1. Διατροφή. Χαμηλή σε ίνες διατροφή και υψηλή σε λιπαρά και κόκκινο κρέας.
2. Ξηροί καρποί και σπόροι.
3. Φυσική αδράνεια.
4. Παχυσαρκία.
5.Κάπνισμα.
6. Χρήση ΜΣΑΦ, στεροιδών και οπιοοιδών.
7. Άτομα με Ehler-Danlos, Marfan και Williams-Beuren syndromes, HIV.
-Ποιά είναι τα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας?
Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:
1. Αιφνίδιο άλγος στο κάτω μέρος της κοιλιάς (συνήθως εντοπίζεται αριστερά). Κάποιες φορές περιγράφεται σαν κράμπα, αλλά μπορεί να είναι συνεχές και να παραμένει για κάποιες μέρες.
2.Ευαισθησία κατά τη ψηλάφηση της κοιλιάς (κυρίως αριστερά) και διάταση.
3.Πυρετός (Θερμοκρασία > 38 βαθμών Κελσίου).
4.Δυσκοιλιότητα ή διαρροϊκές κενώσεις.
5.Ναυτία.
-Πώς επιβεβαιώνεται η διάγνωση της εκκολπωματίτιδας?
Εκτός από τη φυσική εξέταση, δακτυλική εξέταση και τη λήψη καλού ιστορικού, η διάγνωση της εκκολπωματίτιδας επιβεβαιώνεται με τις ακόλουθες εξετάσεις:
- Γενική εξέταση αίματος: αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια (λευκοκυττάρωση), αυξημένη C-αντιδρώσα πρωτεϊνη (CRP). Επίσης, έμφαση δίνεται στον αιματοκρίτη και την αιμοσφαιρίνη προς αποκλεισμό ενεργού αιμορραγίας από τα εκκολπώματα, καθώς και στα ηπατικά ένζυμα προς αποκλεισμό ηπατικής νόσου ως αιτία που σχετίζεται με το κοιλιακό άλγος.
- Γενική εξέταση ούρων, έλεγχος για λοίμωξη ουροποιητικού.
- Το «gold standard» αποτελεί η διενέργεια αξονικής τομογραφίας (CT scan).
-Πώς θεραπεύεται η εκκολπωματίτιδα?
Ο Edward John Hinchey, γενικός χειρουργός γεννημένος στην Αμερική, πρότεινε την ταξινόμηση κατά HINCHEY ανάλογα με τη δριμύτητα της νόσου η οποία στηρίζεται στα ευρήματα της αξονικής τομογραφίας και έχει ως εξής:
- Στάδιο Ιa: παρουσία φλεγμονής
- Στάδιο Ιb: εκκολπωματίτιδα με περικολικό ή μεσεντερικό απόστημα
- Στάδιο ΙΙ: εκκολπωματίτιδα με πυελικό απόστημα
- Στάδιο ΙΙΙ: εκκολπωματίτιδα με περιτονίτιδα (παρουσία πύου μέσα στη κοιλιά)
- Στάδιο IV: εκκολπωματίτιδα με κοπρανώδη περιτονίτιδα (διάτρηση εντέρου με παρουσία κοπράνων στη κοιλιά)
Βασιζόμενοι σε αυτή τη ταξινόμηση μαζί με τη φυσική εξέταση, δακτυλική εξέταση, λήψη ιστορικού από τον ασθενή, τον εργαστηριακό έλεγχο και την αξονική τομογραφία έχουν βγει κατευθυντήριες οδηγίες για τα θεραπευτικά πρωτόκολλα που πρέπει να ακολουθούνται.
Οι νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες (2015) απο την Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρεία είναι οι εξής:
- Η χρήση των αντιβιοτικών θα πρέπει να γίνεται επιλεκτικά και όχι συστηματικά σε ασθενείς με ΜΗ επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα.
- Κολονοσκόπηση θα πρέπει να διενεργείται στους ασθενείς, αφού περάσει η οξεία φάση της εκκολπωματίτιδας (περίπου σε διάστημα 2 μηνών), ώστε να αποκλειστεί η παρουσία κάποιου νεοπλάσματος στο έντερο, εφόσον δεν έχει γίνει πιο πρόσφατος έλεγχος.
- Η χειρουργική εκτομή του εντέρου θα πρέπει να αποφεύγεται σε ασθενείς με πρωτοεμφανιζόμενο επεισόδιο εκκολπωματίτιδας, χωρίς επιπλοκές και να εξατομικεύεται.
- Προτείνεται η υψηλή σε ίνες διατροφή σε άτομα που έχουν περάσει επεισόδια εκκολπωματίτιδας.
- Δε συστήνεται η συνεχής απαγόρευση της κατανάλωσης ξηρών καρπών και ποπ-κορν σε άτομα με ιστορικό εκκολπωματίτιδας.
- Δε συστήνεται επίσης η συνεχής διακοπή της ασπιρήνης.
- Καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση ΜΣΑΦ. (π.χ. Ibuprofen)
- Να αποφεύγεται η χρήση μεσαλαμίνης και ριφαξιμίνης μετά από μη επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα.
- Να αποφεύγεται η χρήση προβιοτικών μετά το πέρας μη επιπλεγμένης εκκολπωματίτιδας.
- Προτείνεται επίσης η έναρξη γυμναστικής δραστηριότητας.
Οι πιο πρόσφατες (2019) Ευρωπαϊκές κατεθυντήριες οδηγίες NICE, μοιάζουν σε πολλά σημεία με τις Αμερικανικές και επιπλέον τονίζουν πως:
- Ενδοφλέβια αντιβιωτικά θα πρέπει να παρέχονται σε ασθενείς που υπάρχει υποψία επιπλεγμένης εκκολπωματίτιδας και εντός 48 ωρών να επαναξιολογούνται και να γίνεται σταδιακή αλλαγή σε από του στόματος αγωγή.
- Η βέλτιστη επιλογή αντιβιοτικών είναι ο συνδυασμός αμοξυκιλλίνης και κλαβουλανικού οξέος σε μη επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα peros (από του στόματος) ή ενδοφλέβεια χορήγηση αμοξυκιλλίνης και κλαβουλανικού οξέος, Κεφουροξίμης με Μετρονιδαζόλη , Αμοξυκιλλίνης με Γενταμικίνη και Μετρονιδαζόλη και Σιπροφλοξασίνης με Μετρονιδαζόλη σε υποψία ή διεγνωσμένη επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα.
-Πότε χειρουργούμε την εκκολπωματίτιδα?
1. Όταν είναι επιπλεγμένη. Θα εξηγήσουμε παρακάτω τι σημαίνει ο όρος «επιπλεγμένη».
2. Όταν τα συμπτώματα επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα με αποτέλεσμα να επηρεάζουν τη ποιότητα ζωής του ασθενή. Για παράδειγμα, ασθενείς που μετά τη λήψη αντιβιοτικών δε βελτιώνονται μέσα στις 5 πρώτες ημέρες.
3. Όταν σε σύντομο χρονικό διάστημα απο το πρωτοεμφανιζόμενο επεισόδιο εκκολπωματίτιδας επακολοθούν και άλλα και εμμένουν για πάνω από 6 εβδομάδες.
-Ανοιχτή ή λαπαροσκοπική χειρουργική προσπέλαση?
Η λαπαροσκοπική προσπέλαση προτιμάται σε εκκολπωματίτιδες κατηγορίας HINCHEY I, II. Σίγουρα δεν έχει θέση στις κατηγορίες HINCHEY III και IV. Επίσης, είναι και στη προτίμηση του ασθενούς, αφού έχει βγει απο τη φλεγμένουσα φάση, μετά από συζήτηση με το χειρουργό του να αποφασίσει για το τι χειρουργική προσπέλαση επιθυμεί και αν ενδείκνυται για εκείνον.
-Τι σημαίνει επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα?
Οι επιπλοκές της εκκολπωματίτιδας είναι οι εξής:
1.Διάτρηση εντέρου.
2.Δημιουργία αποστηματικής κοιλότητας.
3.Δημιουργία συριγγίου.
4.Εντερική απόφραξη.
ΠΗΓΕΣ: American Gastroenterological Association (AGA), NICE guidelines
Μαρία Καζαντζή,
ειδικευόμενη Γενικής Χειρουργικής,
