Ευτυχία: πραγματικότητα ή πλάνη;
Συγγραφέας Ιωάννα Κούρια Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η ευτυχία;
Φιλόσοφοι, θρησκείες, κοινωνικοί επιστήμονες και κυρίως ψυχολόγοι έχουν ασχοληθεί κατά κόρον με την ευτυχία προσπαθώντας να εντοπίσουν τα συστατικά της στοιχεία. Και τελικά υπάρχουν τόσοι πολλοί ορισμοί για αυτή, όσοι και οι άνθρωποι που ασχολούνται μαζί της. Ένας ορισμός που συναντάμε συχνά είναι ο εξής: “Ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, προερχόμενη από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του.”
Ετυμολογικά ως όρος η ευτυχία σημαίνει ευνοϊκή τύχη, από το Ελληνικό πρόθεμα ευ + τύχη από τη ρίζα τυγχάνω με την έννοια του γεγονότος που συμβαίνει. Είτε αποτέλεσμα τύχης όμως, είτε προσωπικής προσπάθειας ένα είναι σίγουρο: όλοι θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι!
Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να γίνει ευτυχισμένος;
Πολλά βιβλία έχουν γραφτεί με μαγικές συνταγές επιτυχίας, με βήματα τα οποία αν ακολουθήσει κάποιος πιστά θα φτάσει στα ανώτερα επίπεδα ψυχικής ανάτασης και ευημερίας. Μαγικές συνταγές όμως στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. Για τον καθένα από εμάς ξεχωριστά η ευτυχία λαμβάνει και μια διαφορετική έννοια.
Άλλοι συνδέουν την ευτυχία με την κατοχή ύλης και την οικονομική άνεση, άλλοι με την καλή υγεία, άλλοι με την συντροφικότητα και την οικογένεια, άλλοι με τους φίλους και τη διασκέδαση. Το ενδιαφέρον είναι ότι μόλις τα στοιχεία που συνθέτουν την ευτυχία μας αποκτηθούν, τότε και η αίσθηση αυτής της ευτυχίας αρχίζει να παρακμάζει, και ξεκινάμε για την αναζήτηση νέων πηγών ικανοποίησης και έντονων συναισθημάτων. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Είναι τελικά η ευτυχία εφήμερη;
Σε μια γενική βάση θα λέγαμε ότι προκειμένου να είμαστε ευτυχισμένοι θα πρέπει να ικανοποιούμε τις σωματικές και ψυχολογικές μας ανάγκες. Οι σωματικές μας ανάγκες αναφέρονται στην εξασφάλιση της τροφής, της στέγης, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και εν τέλει της καλής υγείας. Οι ψυχολογικές μας ανάγκες αναφέρονται στην κοινωνική αποδοχή, την ασφάλεια, την αυτοεκτίμηση. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να είναι ευτυχισμένοι όταν βρίσκονται υπό καθεστώς χρόνιας πείνας, κινδύνου ή απομόνωσης. Όμως πέρα από αυτή τη γενική βάση τα κριτήρια για το τι μας κάνει ευτυχισμένους διαφοροποιούνται ανάλογα με τη φάση ζωής στην οποία βρισκόμαστε. Όσο μεγαλώνουμε, οι προτεραιότητες και οι ανάγκες μας μεταβάλλονται και άρα αλλάζουν και αυτά που χρειαζόμαστε για να γίνουμε ευτυχισμένοι.
Οι άνθρωποι οι οποίοι σκέφτονται πιο θετικά και είναι λιγότερο επιρρεπείς στο στρες, θα βρουν πιο εύκολα λόγους καθημερινά για να είναι χαρούμενοι, σε σχέση με όσους είναι πιο απαισιόδοξοι. Σκέφτομαι θετικά σημαίνει ατενίζω με αισιοδοξία το μέλλον και αντιμετωπίζω τις δυσκολίες με υπομονή και αποτελεσματικότητα.
Σημασία εδώ έχει να εξετάσουμε το κατά πόσο πιστεύουμε ότι είμαστε εμείς που ελέγχουμε το μέλλον και τη μοίρα μας ή κατά πόσο αυτά είναι προκαθορισμένα με ελάχιστες δυνατότητες παρέμβασης. Οι άνθρωποι οι οποίοι θεωρούν ότι οι προσωπικές τους επιλογές καθορίζουν τη ζωή τους, νιώθουν πιο δυνατοί και σίγουροι να αλλάξουν όσα δε τους αρέσουν και να διεκδικήσουν όσα τους λείπουν. Αντίθετα οι άνθρωποι οι οποίοι θεωρούν ότι ελάχιστα μπορούν να ελέγξουν όσα βιώνουν, νιώθουν απογοήτευση, θυμό, φόβο, άγχος και τελικά “παραδίνονται στη μοίρα τους”, εγκαταλείποντας κάθε προσπάθεια για αλλαγή. Η ελευθερία της επιλογής δεν είναι προαπαιτούμενο της ευτυχίας, οδηγεί όμως σε ικανοποίηση και λειτουργεί κινητοποιητικά.
Γιατί ενώ προσπαθούμε δεν καταφέρνουμε να γίνουμε ευτυχισμένοι;
Όλοι κυνηγούν την ευτυχία. Όσο όμως περισσότερο την κυνηγάμε, τόσο περισσότερο νιώθουμε ότι αυτή φεύγει μακριά μας. Αυτό οφείλεται στις προσδοκίες που αναπτύσσουμε. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την ευτυχία μια απόλυτη κατάσταση, μέσα στην οποία δεν θα χωράνε άσχημες στιγμές. Ένα συνεχές αίσθημα ευφορίας, το οποίο θα ακολουθεί συνταρακτικά γεγονότα ζωής και δε θα διακόπτεται από μικρές καθημερινές δυσκολίες. Δεν είναι περίεργο το γεγονός, ότι συχνά οι άνθρωποι δυσκολεύονται να εντοπίσουν θετικά γεγονότα, τα οποία συμβαίνουν στην καθημερινότητα τους, γιατί εστιάζουν στο να βρουν το μεγάλο, το σπουδαίο που θα καλύψει το κενό που υπάρχει.
Τελικά όμως η ευτυχία ίσως βρίσκεται σε αυτές τις μικρές στιγμές, τις οποίες θα πρέπει να αναγνωρίζουμε και να εκτιμούμε. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής επιβάλλει άγχος, συναισθηματική απομόνωση, θλίψη, μοναξιά και έντονες ανησυχίες. Ωστόσο, το να προσπαθούμε να αναζητούμε μικρές στιγμές διασκέδασης και νοήματος, να μπορούμε να απολαμβάνουμε εμπειρίες, να αφιερώνουμε λίγο χρόνο στον εαυτό μας και τους αγαπημένους μας, να αναγνωρίζουμε και να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας, θα μας βοηθήσει στο να αυξήσουμε την καθημερινή ευχαρίστηση, η οποία με τη σειρά της θα αυξήσει σταδιακά τα επίπεδα της ευτυχίας και όχι μόνο. Λειτουργώντας σαν ντόμινο, η δική μας καλή διάθεση και θετική σκέψη, θα επηρεάσει και τη σχέση με τους αγαπημένους μας και θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευημερία.
Τελειώνοντας, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πώς μόνο εμείς μπορούμε να οδηγήσουμε τον εαυτό μας στην ευτυχία και είναι ανώφελο να τη στηρίζουμε σε τρίτους. Ο Πλάτωνας έλεγε ότι “ο άνθρωπος που εξαρτά την ευτυχία του από τον εαυτό του και όχι από τους άλλους, έχει υιοθετήσει τον καλύτερο τρόπο για μια ευτυχισμένη ζωή. Είναι ένας άνθρωπος σώφρων, ένας άνθρωπος με σιδερένιο χαρακτήρα και σοφία.”
Κούρια Ιωάννα, Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια.
