Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα του υπέρβαρου στην Ευρώπη;
Συγγραφέας Άννα Μιγδάνη Γράφτηκε στις ,
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας γνωρίζει!
Εκτιμάται ότι ο αριθμός των παχύσαρκων ατόμων στην Ευρώπη έχει αυξηθεί τρεις φορές από τη δεκαετία του ’80, ακόμα και σε χώρες όπου παραδοσιακά είχαν χαμηλά ποσοστά. Ταυτόχρονα, όμως, ζούμε περισσότερο από ποτέ. Και με την αύξηση της ηλικίας αυξάνει και ο κίνδυνος παχυσαρκίας. Συνεπώς, ισχύει ότι οι Ευρωπαίοι παχαίνουν ή απλώς γερνάμε; Πόσο μεγάλο είναι τελικά το πρόβλημα του υπέρβαρου; Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ανακαλύψει τις απαντήσεις.
Συνθέτοντας συγκρίσιμα δεδομένα, προσαρμοσμένα για την ηλικία
Η σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ μελετών που αποτυπώνουν τον επιπολασμό της παχυσαρκίας είναι ιδιαιτέρως δύσκολη, εξαιτίας διαφοροποιήσεων σε σχέση με τη μεθοδολογία και τον πληθυσμό υπό μελέτη, καθώς και εξαιτίας άλλων δυνητικά συγχυτικών παραγόντων. Ένας από τους παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, προκειμένου να δοθεί μια πιο ακριβής εικόνα του μεγέθους του προβλήματος και της ανάπτυξής του, είναι το γεγονός ότι οι πληθυσμοί γερνάνε. Οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο και ο ρυθμός γεννήσεων είναι χαμηλός.
Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία απαντώνται συχνότερα στους μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες, συνεπώς ένας υψηλότερος αριθμός γηραιότερων ενηλίκων υποδηλώνει περισσότερα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα στον πληθυσμό.
Πολλοί οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η Διεθνής Ομάδα Δράσης για την Παχυσαρκία και η Eurostat, η στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατηρούν βάσεις δεδομένων για το υπέρβαρο και την παχυσαρκία στις χώρες της Ευρώπης. Παρόλα αυτά, μέχρι στιγμής δεν έχει διεξαχθεί κανένα συμπέρασμα με βάση την ολότητα αυτών των δεδομένων, κυρίως εξαιτίας της περιορισμένης συγκρισιμότητάς τους.
Προσφάτως, όμως, το Ευρωπαϊκό Γραφείο του ΠΟΥ έχει συνθέσει και προτυποποιήσει κατά ηλικία τα διαθέσιμα δεδομένα από αυτούς και άλλους οργανισμούς, καθώς και από επιστημονικές δημοσιεύσεις. Η δράση αυτή έχει οδηγήσει στη χαρτογράφηση της τάσης της παχυσαρκίας από το 1981 μέχρι το 2005, στους ενήλικες ηλικίας 25-64 ετών από 53 χώρες της Ευρωπαϊκής Περιοχής του ΠΟΥ.1 Τα αυτοδηλούμενα και μετρούμενα δεδομένα έχουν αναλυθεί ξεχωριστά, ώστε να αποφευχθούν εσφαλμένα συμπεράσματα.
Κοινά μοτίβα
Η ανάλυση των μετρούμενων δεδομένων αποκαλύπτει κάποια κοινά μοτίβα σε όλη την Ευρωπαϊκή Περιοχή του ΠΟΥ. Σε όλες τις χώρες, για άνδρες και γυναίκες, τα υψηλότερα ποσοστά του υπέρβαρου (ΔΜΣ=25 kg/m2) και της παχυσαρκίας (ΔΜΣ=30 kg/m2) παρατηρούνται στα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα (50-64 ετών) σε σχέση με τη νεότερη ηλικιακή ομάδα (25-49 ετών). Η κατάσταση του υπέρβαρου φάνηκε να είναι πιο συχνή στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες, ενώ η παχυσαρκία ήταν πιο συχνή στις γυναίκες σε όλη την Ευρώπη. Εξαιρέσεις αποτελούσαν η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου σε μερικές μελέτες η παχυσαρκία ήταν πιο συχνή στους άνδρες.
Επιπολασμός και χρονικές τάσεις στην Ευρώπη
Το υψηλότερο ποσοστό υπέρβαρου στους άνδρες αναφέρθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου περισσότεροι από 70% ήταν υπέρβαροι στις αρχές του 2000. Στην ίδια χώρα βρέθηκε και το μεγαλύτερο ποσοστό παχυσαρκίας: 1 στους 4 άνδρες. Παρόμοιος επιπολασμός για την παχυσαρκία παρατηρήθηκε και στις γυναίκες της Ιρλανδίας, αποτελώντας το μεγαλύτερο αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη. Η κατάσταση του υπέρβαρου ανιχνεύθηκε πιο συχνά στις Βρετανίδες γυναίκες, όπου περίπου 60% είχαν ΔΜΣ=25 kg/m2. Οι πληθυσμοί στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ήταν σε γενικές γραμμές περισσότερο ισχνοί από ό,τι οι πληθυσμοί της Δυτικής Ευρώπης, με ποσοστό υπέρβαρου 40% και παχυσαρκίας λιγότερο από 10%.
Με το πέρασμα των ετών παρατηρείται αύξηση τόσο του υπέρβαρου όσο και της παχυσαρκίας σε όλες τις χώρες, σε άνδρες και γυναίκες. Ενδιαφέρον είναι ότι στους άνδρες στην Ιρλανδία η αύξηση της παχυσαρκίας ήταν μεγαλύτερη από ό,τι του υπέρβαρου, ενώ σε άλλες χώρες οι τάσεις ήταν ισότιμες. Στις γυναίκες στην Ιρλανδία η συνολική τάση για την παχυσαρκία αύξανε, αλλά μειωνόταν μεταξύ των μεγαλύτερης ηλικίας γυναικών (50-64 ετών), αποτελώντας και τη μόνη ομάδα όπου αναφέρθηκε αρνητική τάση.
Περισσότερα αυτοδηλούμενα σε σχέση με μετρούμενα δεδομένα ήταν διαθέσιμα. Τα αυτοδηλούμενα στοιχεία έδειξαν ότι τα ποσοστά παχυσαρκίας στις περισσότερες χώρες κυμαίνονταν μεταξύ 10-14,9%, ακολουθούμενα από τα ποσοστά 15-19,9%. Ο αριθμός των χωρών με ποσοστό παχυσαρκίας υψηλότερο από 20% ήταν μεγαλύτερος από τον αριθμό των χωρών με ποσοστό παχυσαρκίας μικρότερο από 10%. Τα αυτοδηλούμενα στοιχεία για το υπέρβαρο στους άνδρες κυμαίνονταν από περίπου 50% στην Ελβετία και τη Λετονία έως σχεδόν 70% στη Σλοβακία και τη Μάλτα. Το χαμηλότερο ποσοστό παχυσαρκίας αναφέρθηκε στην Ελβετία και την Ιταλία, το υψηλότερο στην Ελλάδα και τη Μάλτα, όπου περισσότεροι από 1 στους 4 άνδρες ήταν παχύσαρκοι. Η Ελβετία και η Ιταλία είχαν το χαμηλότερο ποσοστό υπέρβαρων γυναικών, ενώ η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο το υψηλότερο.
Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας στις γυναίκες ήταν χαμηλότερος στην Ελβετία και τη Σουηδία, και υψηλότερος στην Ελλάδα, τη Μάλτα και τη Λετονία.
Σε παγκόσμιο επίπεδο το ποσοστό παχυσαρκίας στους ενήλικες είναι 7,7% στους άνδρες και 9,8% στις γυναίκες. Ιδιαιτέρως ευπαθείς ομάδες είναι κάποιοι πληθυσμοί στις περιοχές του ΠΟΥ, όπως ο Δυτικός Ειρηνικός, οι Δυτικές Ινδίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η Αυστραλία.2
Συμπεράσματα Ο επιπολασμός του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας, προσαρμοσμένος για την ηλικία, έχει αυξηθεί με το πέρασμα των ετών στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό σημαίνει ότι ο αυξανόμενος αριθμός των Ευρωπαίων με υπερβάλλον σωματικό βάρος δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του μεγαλύτερου αριθμού ηλικιωμένων, οι οποίοι είναι πιο είναι πιο πιθανό να είναι υπέρβαροι σε σχέση με τους νεότερους, αλλά και του ότι σε γενικές γραμμές ο πληθυσμός έχει καταστεί πιο υπέρβαρος.
Περαιτέρω πληροφορίες
WHO Europe, Obesity section – http://www.euro.who.int/en/what-we-do/health-topics/diseases-and-conditions/obesity
Αναφορές
Doak CM et al. (2012). Age standardization in mapping adult overweight and obesity trends in the WHO European Region. Obes Rev 13(2):174–191. doi: 10.1111/j.1467-789X.2011.00943.x. Epub 2011 Nov 7.
WHO Global Infobase: https://apps.who.int/infobase/,
Μιγδάνη Άννα ,
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,
