Οστεοπόρωση: Υπάρχουν τρόποι να την προλάβουμε!
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Τσαμπαζης Γράφτηκε στις ,
Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να προλάβουμε ή να καθυστερήσουμε σημαντικά την εμφάνιση της οστεοπόρωσης, τη συχνότερη ασθένεια των οστών, που αν ξεκινήσει και κυρίως αν αφεθεί χωρίς θεραπεία θα οδηγήσει σε απρόβλεπτες και δύσκολες για τη ζωή μας παθολογικές καταστάσεις. Πως; Αρχίζουμε να “χτίζουμε” από νεαρή ηλικία και έτσι υποστηρίζουμε και διασφαλίζουμε την υγεία των οστών μας στο μέλλον.
O ανθρώπινος σκελετός αναπτύσσεται περίπου μέχρι την ηλικία των 25 ετών και μέσα σε αυτά τα χρόνια δημιουργείται η μέγιστη οστική πυκνότητα που αποκτά κανείς στη ζωή του, γι αυτό είναι πολύ σημαντικό η πρόληψη της οστεοπόρωσης να ξεκινά από την ηλικία των 15 ετών και να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Έχει αποδειχθεί ότι μία σωστή διατροφή πλούσια σε ασβέστιο, κατά την παιδική και την εφηβική ηλικία, διαδραματίζει κεφαλαιώδη ρόλο στην ανάπτυξη της κορυφαίας οστικής μάζας, θετική επίδραση που συνεχίζεται τουλάχιστον έως την ηλικία των 25 ετών. Το ίδιο ισχύει και για τη βιταμίνη D, που βοηθά τον οργανισμό να χρησιμοποιεί σωστά το ασβέστιο στα οστά, αλλά και για τη συστηματική άθληση, διαχρονικά.
Ωστόσο, η κατανάλωση αλατιού θα πρέπει να είναι περιορισμένη κατά την περίοδο της σκελετικής ανάπτυξης, γιατί η αυξημένη πρόσληψη χλωριούχου νατρίου ενισχύει την υψηλή απέκκριση ασβεστίου από τα ούρα και σε συνδυασμό με τη χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου οδηγούν τελικά σε χαμηλή οστική μάζα. Εξίσου επιβαρυντικοί, σε κάθε ηλικία, είναι και παράγοντες, όπως το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Τι είναι η οστεοπόρωση;
Είναι η χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών, κατά την οποία τα οστά μας αδυνατίζουν, χάνοντας όγκο από την οστική τους μάζα. Αυτή η απώλεια μπορεί να οδηγήσει σε κάταγμα, έστω και αν απλά γλιστρήσουμε ή πέσουμε, αν σηκώσουμε βάρος ή ακόμα και αν κάνουμε μια απότομη κίνηση. Είναι μια επικίνδυνη νόσος που δεν πρέπει να υποτιμάμε γιατί τα οστεοπορωτικά κατάγματα μπορεί να αποδειχθούν πολύ σοβαρά και επώδυνα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να οδηγήσουν και σε αναπηρία ή θάνατο.
Το πρόβλημα της οστεοπόρωσης παρουσιάζει διεθνώς αυξητικές τάσεις και τα νούμερα που ακολουθούν επιβεβαιώνουν και μας βοηθούν να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα της νόσου. Σε όλο τον κόσμο κάθε τρία δευτερόλεπτα συμβαίνει ένα οστεοπορωτικό κάταγμα και κάθε χρόνο καταγράφονται εννέα εκατομμύρια νέα κατάγματα. Επίσης, σε παγκόσμια κλίμακα, μία στις τρεις γυναίκες και ένας στους πέντε άνδρες άνω των 50 ετών, θα υποστούν ένα τουλάχιστον οστεοπορωτικό κάταγμα κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου;
Η οστεοπόρωση είναι γνωστή και ως “σιωπηρή νόσος” γιατί για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν παρουσιάζει συμπτώματα και αυτό ακριβώς είναι που την καθιστά επικίνδυνη. Πριν εμφανιστούν ενδείξεις της ασθένειας, όπως απώλεια ύψους ή κύφωση και τελικά κάποιο κάταγμα, περνάνε αρκετά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η οστεοπόρωση συνεχώς χειροτερεύει από πλευράς απώλειας οστικής μάζας και διαταραχής της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών. Συνήθως, η πρώτη ένδειξη ότι κάποιος πάσχει από οστεοπόρωση είναι τα κατάγματα, αλλά ακόμη και όταν αυτά συμβούν υπάρχει περίπτωση να μην τα αντιληφθούμε γιατί ο πόνος που προκαλούν δεν είναι πάντοτε έντονος και μπορεί να θεωρηθεί απλά μυικός.
Πότε εμφανίζεται η οστεοπόρωση;
Στις γυναίκες ξεκινά συνήθως μετά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, χαμηλή οστική μάζα μπορεί να εμφανίσουν και γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση ή ακόμη και παιδιά όταν συνυπάρχουν νοσήματα ή λαμβάνουν φάρμακα που επηρεάζουν την οστική μάζα. Πολύ γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμφανίζεται κυρίως σε ανθρώπους άνω των 65 ετών.
Υπάρχει θεραπεία;
Σήμερα υπάρχουν θεραπευτικές μέθοδοι αντιμετώπισης της οστεοπόρωσης, που αν εφαρμοστούν σωστά και για το ενδεδειγμένο χρονικό διάστημα, είναι εφικτό να επιτευχθεί αναστολή περαιτέρω οστικής απώλειας, σημαντική αύξηση της οστικής μάζας, αξιοσημείωτη μείωση του κινδύνου καταγμάτων.
Με τη θεραπευτική αγωγή, σε πολλές περιπτώσεις, η μειωμένη οστική μάζα επανέρχεται σε ασφαλή επίπεδα και μπορεί να διακοπεί η θεραπεία, αλλά επιβάλλεται να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση από το θεράποντα ιατρό. Ωστόσο, η πρωτογενής κυρίως, αλλά και η δευτερογενής πρόληψη της νόσου, παραμένουν ζωτικής σημασίας γιατί με τις υπάρχουσες θεραπείες δεν είναι εφικτή πλήρως, ούτε η αναπλήρωση της οστικής μάζας, ούτε η αποκατάσταση της διαταραγμένης μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών.
Μύθοι και αλήθειες για την οστεοπόρωση
Υπάρχουν πολλοί μύθοι σχετικά με την οστεοπόρωση, που σίγουρα δεν συμβάλουν στην πρόληψη και κυρίως στην έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση της. Μερικοί από αυτούς σύμφωνα και με την Ελληνική Εταιρία Μελέτης Μεταβολισμού των Οστών (Ε.Ε.Μ.Μ.Ο.) είναι:
Η οστεοπόρωση προσβάλει μόνο γυναίκες, ηλικιωμένες και λευκές. Μπορεί να εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες Καυκάσιας φυλής, αλλά ενδέχεται να προσβάλει τόσο άνδρες, όσο και γυναίκες όλων των φυλών. Επίσης, μπορεί να εκδηλωθεί σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, παρά το ότι παρατηρείται συνήθως σε ηλικιωμένους, κυρίως γιατί αυτοί πλήττονται περισσότερο από τις συνέπειές της.
Ένα κάταγμα από σοβαρό ατύχημα ή πτώση από μεγάλο ύψος δεν αποτελεί ένδειξη ότι έχετε οστεοπόρωση. Αν είστε άνω των 50 ετών, ένα κάταγμα μπορεί να είναι η πρώτη εκδήλωση της νόσου, οπότε η πιθανότητα χαμηλής οστικής μάζας θα πρέπει να διερευνηθεί, άσχετα με τη σοβαρότητα του ατυχήματος, ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Τα συμπληρώματα ασβεστίου είναι σε κάθε περίπτωση ευεργετικά ως προς την πρόληψη της νόσου.
Αν λαμβάνετε μεγαλύτερες ποσότητες ασβεστίου από ότι χρειάζεστε δεν θα έχετε κανένα επιπλέον όφελος και ενδέχεται η υπερβολική λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου να προκαλέσει προβλήματα, όπως νεφρολιθίαση και δυσκοιλιότητα. Γι αυτό πριν λάβετε κάποιο σχετικό φαρμακευτικό σκεύασμα υπολογίστε πόσο ασβέστιο λαμβάνετε από τις τροφές. Θα πρέπει να ξέρετε ότι για τους ενήλικες έως 50 ετών η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου από όλες τις τροφές είναι 1000 mg, ενώ για τους μεγαλύτερους σε ηλικία 1200 mg.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζονται συμπληρώματα βιταμίνης D. Αν δεν προσλαμβάνετε την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D ή αν ο οργανισμός σας δεν την απορροφά επαρκώς, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοπόρωσης. Η βιταμίνη D “φτιάχνετε” κυρίως κατά την έκθεση του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία, αλλά υπάρχει και σε ορισμένες τροφές. Δυστυχώς, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι πολλοί οι άνθρωποι (και στην χώρα μας), που χρειάζονται συμπληρώματα βιταμίνης D, γιατί παρουσιάζουν έλλειψη.
Αν πίνετε πολύ γάλα και αθλείστε καθημερινά δεν θα εκδηλώσετε ποτέ οστεοπόρωση. Αναμφίβολα, αυτές είναι δύο πολύ καλές συνήθειες που αν τις εντάξετε στην καθημερινότητά σας μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην πρόληψη ή στην καθυστέρηση της εκδήλωσης της ασθένειας. Ωστόσο, δεν διασφαλίζουν ότι δεν θα πάθετε ποτέ οστεοπόρωση, γιατί οι πιθανότητες εμφάνισης της νόσου αυξάνονται και από παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα, ο μικρός και αδύνατος (ισχνός) σωματότυπος, μερικά φαρμακευτικά σκευάσματα, αλλά και ορισμένα νοσήματα.
