Ηλεκτρονική πορνογραφία και Εθισμός:
Συγγραφέας Μαρίνα Μόσχα Γράφτηκε στις ,
Τι χρειάζεται να ξέρεις…
Η πορνογραφία μέσω διαδικτύου είναι μία σχετικά εύκολη υπόθεση για τον θεατή που θέλει να μυηθεί στο κόσμο αυτόν. Μπορεί εύκολα πλέον να το κάνει από τον καναπέ του σπιτιού του, στο κρεβάτι του, στην τουαλέτα, στο μπαλκόνι, στο αυτοκίνητο, στην καφετέρια, στο μπαράκι, στο εστιατόριο… η πρόσβασή είναι τόσο εύκολη σήμερα!
Μέσα από την νέα διαδικτυακή τεχνολογία σε συνδυασμό με την εξάπλωσή της στις «έξυπνες» συσκευές και την ευκολία που προσφέρει στην εύρεση οποιονδήποτε πληροφοριών, παρουσιάστηκε κλιμάκωση σε μια σειρά προβληματικών εθιστικών συμπεριφορών μέσω του διαδικτύου, όπως τα τυχερά παιχνίδια και τα στοιχήματα, οι διαδικτυακές αγορές-ψώνια, το cybersex, η παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού, κλπ.
Πορνό και διαδίκτυο: πολλά λέγονται, πολλά ακούγονται…
Μία γυναίκα μπαίνει στο διαδίκτυο για να δει γιατί τέλος πάντων γίνεται γύρω από το σεξ και το πορνό τόσος ντόρος. Βρίσκει απαντήσεις στις σεξουαλικές της απορίες της, μπαίνει σε πορνοσελίδες και νιώθει τη φαντασία της να εξιτάρεται…
Μία άλλη γυναίκα ξυπνά ξημερώματα, δεν νιώθει τον σύζυγο δίπλα της, σηκώνεται από το κρεβάτι, πηγαίνει στο σαλόνι και τον βλέπει έκπληκτη να αυνανίζεται. Οι σεξουαλικές τους σχέσεις ανύπαρκτες σχεδόν τους τελευταίους 2-3 μήνες. Πίστευε πως η καθημερινότητα τους απομάκρυνε, τώρα όμως καταλαβαίνει γιατί εκείνος δεν την πλησιάζει σεξουαλικά… και γιατί να την πλησιάσει – αναρωτιέται – εφόσον ικανοποιείται με πορνογραφικό υλικό, βλέποντας άλλες γυναίκες ή και ποιος ξέρει τι άλλο ακόμα…, ίσως να μην του είναι και τόσο ελκυστική πια…
Βλέπουμε δύο όψεις του ίδιου νομίσματος:
α) τη θετική στην πρώτη εκδοχή, όπου ένας άνθρωπος μπορεί να πάρει απαντήσεις στα σεξουαλικά του ερωτήματα, να εμπλουτίσει τις ερωτικές του φαντασιώσεις και να βελτιώσει – γιατί όχι – την σεξουαλική του ζωή, και
β) την αρνητική και καταστροφική για τη σχέση εκδοχή, όπου η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού αντικαθίσταται από τον έναν ή και τους δύο κάποιες φορές συντρόφους, από το εύκολο και απρόσωπο σεξ μέσω του αυνανισμού παρακολουθώντας πορνό.
Η πορνογραφία μέσω διαδικτύου είναι μία σχετικά εύκολη υπόθεση για τον θεατή που θέλει να μυηθεί στο κόσμο αυτόν. Μπορεί εύκολα πλέον να το κάνει από τον καναπέ του σπιτιού του, στο κρεβάτι του, στην τουαλέτα, στο μπαλκόνι, στο αυτοκίνητο, στην καφετέρια, στο μπαράκι, στο εστιατόριο… η πρόσβασή είναι τόσο εύκολη σήμερα! Δεν χρειάζεται κάποιος να πάει στο βιντεοκλάμπ της περιοχής για να «νοικιάσει» ή να αγοράσει την ογκώδη βιντεοκασέτα και να την κρύψει για να την φέρει στον τόπο θέασης που συνήθως τα προηγούμενα χρόνια ήταν το σαλόνι του σπιτιού εφόσον εκεί υπήρχε και το video player. Ούτε χρειάζεται απαραίτητα να καθίσει πίσω από την τεράστια οθόνη του υπολογιστή, καθώς υπάρχουν πιο μικρές συσκευές – tablets, laptops, έξυπνα κινητά που διευκολύνουν την πρόσβαση και την κάνουν τόσο …αθόρυβη και μυστική! Όσον αφορά το περιεχόμενο, και αυτό υπάρχει πλουσιοπάροχο και για όλα τα γούστα στις διαδικτυακές σελίδες που ούτε και να πληρώσεις χρειάζεται, απλά να …παρακολουθήσεις οτιδήποτε «τραβάει η όρεξή σου».
Φαίνεται λοιπόν πως μέσα από την νέα διαδικτυακή τεχνολογία σε συνδυασμό με την εξάπλωσή της στις «έξυπνες» συσκευές και την ευκολία που προσφέρει στην εύρεση οποιονδήποτε πληροφοριών, παρουσιάστηκε κλιμάκωση σε μια σειρά προβληματικών εθιστικών συμπεριφορών μέσω του διαδικτύου, όπως τα τυχερά παιχνίδια και τα στοιχήματα, οι διαδικτυακές αγορές-ψώνια, το cybersex, η παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού, κλπ. Η αύξηση αυτών των προβληματικών συμπεριφορών ασφαλώς οφείλεται στο μεγαλύτερο μέρος της σε ότι ανέφερα παραπάνω, δηλαδή στις νέες δυνατότητες λόγω της αυξημένης ιδιωτικότητας ή ευκαιρίες που εκμεταλλεύονται άτομα που ενδεχομένως δεν θα είχαν εμπλακεί σε αυτού του είδους τη συμπεριφορά, αν δεν υπήρχαν αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως θα «κρατήσουμε πίσω» την τεχνολογία και θα εμποδίσουμε την εξέλιξή της επειδή μπορεί να προκαλέσει εθιστικές συμπεριφορές.
Ηλεκτρονική πορνογραφία και ψυχισμός
Η ηλεκτρονική πορνογραφία πράγματι μπορεί να είναι εθιστική, καθώς όπως φαίνεται και μέσα από έρευνες είναι η πιο δημοφιλής δραστηριότητα που προκαλεί ηδονή και σεξουαλική ικανοποίηση μέσα από την πρόσβαση στον τεράστιο αριθμό σεξουαλικών σεναρίων. Δυστυχώς αρκετές είναι και οι επιπτώσεις και τα προβλήματα που προκαλούνται κυρίως στις σχέσεις των ζευγαριών ή ακόμα και στον ίδιο τον εθισμένο «θεατή» που μπορεί να μην βρίσκεται σε σχέση, «βολεύεται» όμως με το να ικανοποιεί τις σεξουαλικές του ορμές αυνανιστικά χωρίς να αναζητά την εύρεση σεξουαλικού παρτενέρ, ενώ τον βλέπουμε σταδιακά να αποφεύγει και τις κοινωνικές συναναστροφές και να κλείνεται όλο και περισσότερο σε έναν «δικό του κόσμο», αυτόν της ηλεκτρονικής πορνογραφίας. Άλλη μία εικόνα που αναζητά το εθισμένο άτομο είναι η εναλλαγή του πορνογραφικού υλικού, «πηδώντας» από βιντεάκι σε βιντεάκι και από σελίδα σε σελίδα, σαν να μην τον καλύπτει αυτό που βλέπει και θέλει αχόρταγα και άλλο, και άλλο, και άλλο, παρακολουθώντας ακόμα και για ώρες πολλές φορές, αποχαυνωμένος ένα θέαμα χωρίς αρχή, μέση και …τέλος!
Ποσοστά
Τα ποσοστά του εθισμού στην ηλεκτρονική πορνογραφία δεν μπορούν να υπολογιστούν επαρκώς, τόσο εξαιτίας των κανόνων για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής, όσο και λόγω της ευκολίας στην πρόσβαση. Οι υπάρχουσες έρευνες στο γενικό πληθυσμό, δείχνουν μία γενικά αυξανόμενη παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού, ιδιαίτερα αυξημένη στον ανδρικό πληθυσμό σε σχέση με το γυναικείο και μάλιστα περισσότερο στους νεαρούς ενήλικες, όπου και μειώνεται σταθερά με την ηλικία. Η μόνη μελέτη με αντιπροσωπευτικό δείγμα μέχρι σήμερα έγινε στην Αυστραλία το 2017, σε δείγμα 20.094 συμμετεχόντων. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως στον ανδρικό πληθυσμό το ποσοστό που θεωρείται εθισμένο στην ηλεκτρονική πορνογραφία ήταν 4,4% ενώ στο γυναικείο πληθυσμό ήταν 1,2%.
Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που προκύπτουν από τον πορνογραφικό ηλεκτρονικό εθισμό είναι:
- Στυτική δυσλειτουργία: η αυξημένη χρήση πορνογραφίας μπορεί να είναι ο βασικός παράγοντας που εξηγεί την απότομη αύξηση της στυτικής δυσλειτουργίας στους νέους σύμφωνα με μελέτη του 2016. Σε άλλη μελέτη, το 60% των ανδρών με στυτική δυσλειτουργία με τον σταθερό τους σύντροφο, δεν εμφάνιζε πρόβλημα στη στυτική ικανότητα όταν παρακολουθούσε διαδικτυακά πορνό και αυνανιζόταν.
- Καταναγκαστική αυνανιστική συμπεριφορά: ο αυνανισμός συνοδεύει σχεδόν πάντα την εθιστική συμπεριφορά και μάλιστα από κάποιο σημείο και μετά γίνεται εντελώς καταναγκαστικά, χωρίς να μπορεί να προσφέρει ηδονή όπως στο παρελθόν, μέσα από μία μηχανιστική πλέον λειτουργία. Επιπλέον, το άτομο «μαθαίνει» να λειτουργεί «ηδονοβλεπτικά» χωρίς ψυχική συμμετοχή σε αυτό που εξελίσσεται μπροστά του, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει συναισθηματική εμπλοκή που χρειάζεται με τον ερωτικό σύντροφο.
- Ψυχοσεξουαλική δυσφορία: η χρήση πορνογραφίας συνδέεται με τη σεξουαλική δυσαρέσκεια και τη σεξουαλική δυσλειτουργία, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Φαίνεται πως και τα δύο φύλα γίνονται περισσότερο επικριτικά για την εικόνα εαυτού ή το σώμα του συντρόφου τους, παρουσιάζουν αυξημένο άγχος απόδοσης και μικρότερη σεξουαλική εμπλοκή, καθώς αποφεύγουν το σεξ στη σχέση που τους προκαλεί άγχος. Επίσης, παρατηρείται διαταραχή άγχους ακολουθούμενη από διαταραχή της διάθεσης, χρήση ουσιών και σεξουαλική δυσλειτουργία.
Θεραπεία
Συνήθως, ο συνδυασμός ψυχοκοινωνικών, γνωστικών-συμπεριφορικών, ψυχοδυναμικών και φαρμακευτικών μεθόδων θεωρείται πιο αποτελεσματικός στη θεραπεία του εθισμού στην ηλεκτρονική πορνογραφία.
- Φαρμακευτικές προσεγγίσεις: Οι μελέτες έχουν επικεντρωθεί μέχρι στιγμής στην παροξετίνη όπου σύμφωνα με μελέτες βοηθά στη μείωση των επιπέδων άγχους, αλλά απέτυχε να μειώσει την καθ’ αυτού εθιστική συμπεριφορά και τη ναλτρεξόνη, θεωρητικά παρεμποδίζοντας την ευφορία που σχετίζεται με την εθιστική συμπεριφορά, όπου τα αποτελέσματα και πάλι κυμαίνονται από καλά έως μέτρια. Επιπλέον, η χρήση SSRIs για τη πρόκληση σεξουαλικής δυσλειτουργίας μέσω των παρενεργειών δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματική και σύμφωνα με την κλινική εμπειρία είναι χρήσιμη μόνο σε ασθενείς με συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές.
- Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις: Αναμφίβολα, η ψυχοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο στην πλήρη κατανόηση και αλλαγή συμπεριφοράς. Πολλοί θεραπευτές συνιστούν την Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), όπου όπως φάνηκε μέσα από μελέτη βοηθά στη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων και στη γενική βελτίωση στη ποιότητα ζωής, όχι όμως και στη μείωση της εθιστικής συμπεριφοράς, αιτιολογώντας πως η απλή μείωση της χρήσης πορνογραφίας μπορεί να μην αντιπροσωπεύει τον σημαντικότερο στόχο θεραπείας. Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, η οικογενειακή θεραπεία, η θεραπεία ζεύγους και οι ψυχοκοινωνικές θεραπείες, μπορεί να αποδειχθούν ζωτικής σημασίας όταν χρειάζεται να αντιμετωπιστούν θέματα ντροπής και ενοχής, αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη ανάμεσα στο ζευγάρι.
Συμπερασματικά
Όπως προαναφέρθηκε, η ανωνυμία που υπάρχει στην πρόσβαση της διαδικτυακής πορνογραφίας αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη μιας εθιστικής συμπεριφοράς.
Τα κριτήρια περιλαμβάνουν:
- απώλεια ελέγχου,
- υπερβολικό χρόνο ενασχόλησης με τη συγκεκριμένη σεξουαλική συμπεριφορά και αυνανισμό όπου συνήθως αναβάλλεται ή καθυστερεί πολύ η εκσπερμάτιση, αναζητώντας «και άλλο λίγο… και κάτι ακόμα» και
- αρνητικές συνέπειες για τον εαυτό, τη σχέση.
Όσον αφορά τις στρατηγικές θεραπείας, ο κύριος στόχος επικεντρώνεται σήμερα στη μείωση της παρακολούθησης πορνογραφικού υλικού ή στην πλήρη εγκατάλειψή του, καθώς οι κλινικές εκδηλώσεις φαίνεται να είναι αναστρέψιμες. Ο τρόπος για να επιτευχθεί αυτό ποικίλλει ανάλογα με τον ασθενή και μπορεί επίσης να απαιτεί κάποια ατομική ευελιξία στις χρησιμοποιούμενες στρατηγικές.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Beyens I., Eggermont S. Prevalence and Predictors of Text-Based and Visually Explicit Cybersex among Adolescents. Young. 2014;22:43–65.
Bostwick J.M., Bucci J.A. Internet sex addiction treated with naltrexone. Mayo Clin. Proc. 2008;83:226–230. Gola M., Potenza M.N. Paroxetine Treatment of Problematic Pornography Use: A Case Series. J. Behav. Addict. 2016;5:529–532.
Mialon A., Berchtold A., Michaud P.-A., Gmel G., Suris J.-C. Sexual dysfunctions among young men: Prevalence and associated factors. J. Adolesc. Health. 2012;51:25–31.
Orzack M.H., Voluse A.C., Wolf D., Hennen J. An ongoing study of group treatment for men involved in problematic Internet-enabled sexual behavior. Cyberpsychol. Behav. 2006;9:348–360.
O’Sullivan L.F., Brotto L.A., Byers E.S., Majerovich J.A., Wuest J.A. Prevalence and characteristics of sexual functioning among sexually experienced middle to late adolescents. J. Sex. Med. 2014;11:630–641.
Prins J., Blanker M.H., Bohnen A.M., Thomas S., Bosch J.L.H.R. Prevalence of erectile dysfunction: A systematic review of population-based studies. Int. J. Impot. Res. 2002;14:422–432.
Riemersma J., Sytsma M. A New Generation of Sexual Addiction. Sex. Addict. Compuls. 2013;20:306–322.
Ross M.W., Månsson S.-A., Daneback K. Prevalence, severity, and correlates of problematic sexual Internet use in Swedish men and women. Arch. Sex. Behav. 2012;41:459–466.
Young K.S. Cognitive behavior therapy with Internet addicts: Treatment outcomes and implications. Cyberpsychol. Behav. 2007;10:671–679.
