Είναι φυσιολογικό να μεγαλώνει ένα παιδί με γονείς του ίδιου φύλου;
Συγγραφέας Ζωή Στραβοπόδη Γράφτηκε στις ,
Σκέψεις και σημειώσεις με αφορμή το σύμφωνο συμβίωση για ομόφυλα ζευγάρια.
Με αφορμή το πρόσφατο ψήφισμα του συμφώνου συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια φαίνεται να έχει ξεσπάσει στα κοινωνικά δίκτυα ένας άτυπος πόλεμος. Παρά την υπερψήφιση του νομοσχεδίου από την ευρεία πλειοψηφία της Ολομέλειας, η κοινή γνώμη φαίνεται να διχάζεται.
Οι μεν υπέρμαχοι του συμφώνου υποστηρίζουν ότι επιτέλους κλείνει ένας κύκλος ντροπής και οπισθοδρόμησης, οι δε πολέμιοι αναφωνούν «αίσχος» και «αηδιασμένοι» προβλέπουν ότι σύντομα θα φτάσει και στην Ελλάδα η ώρα που θα δούμε άντρες «νύφες» στην Εκκλησία και παιδιά με αρσενικές «μαμάδες» και «θηλυκούς» μπαμπάδες.
Κατά τη γνώμη μου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η αντιπολίτευση είχε ζητήσει να γίνει σαφές στο νομοσχέδιο πως αποκλείεται να υπάρξουν γάμοι ομοφύλων και τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια.
Στο συλλογικό μας ασυνείδητο άλλωστε, ο γάμος (και κατ’ επέκταση η «μοντέρνα εναλλακτική» του, δηλαδή το σύμφωνο συμβίωσης) είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την αναπαραγωγή και την απόκτηση απογόνων.
Ναι μεν προσφέρουν στους δύο συντρόφους διάφορα προνόμια κοινωνικού και οικονομικού χαρακτήρα (ασφάλιση, κληρονομικά δικαιώματα, σημαντικές αποφάσεις σε περίπτωση ασθένειας κλπ.) παρόλα αυτά, τα προνόμια αυτά στην ουσία έχουν κυρίως θεσπιστεί για την προστασία της οικογένειας και για την εξασφάλιση των τέκνων.
Το πιο κρίσιμο ερώτημα λοιπόν που εύλογα αναδύεται συνειρμικά από την τρέχουσα κατάσταση είναι όντως αν σύντομα θα φτάσει και εδώ η ώρα που ομόφυλα ζευγάρια θα μεγαλώνουν παιδιά με τις ευλογίες του νόμου και κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι «φυσιολογικό». Το – πάντα ευαίσθητο – θέμα των παιδιών εντείνει αδυσώπητα την παραπάνω αναφερόμενη διαμάχη.
Άλλωστε, το πιο βασικό επιχείρημα όσων τίθενται ενάντια στην τεκνοθεσία σε ομόφυλα ζευγάρια είναι η ακλόνητη πίστη πως κάτι τέτοιο θα βλάψει τα παιδιά. Πολλοί με ρωτούν τον τελευταίο καιρό ποια είναι η δική μου άποψη όσον αφορά το εν λόγω θέμα. Η αλήθεια είναι πως δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να εκθέσω αυτά που πιστεύω αλλά θεωρώ ότι κάτι τέτοιο είναι στην περίπτωση αυτή περιττό εφόσον έχει ήδη πραγματοποιηθεί για το συγκεκριμένο θέμα ένα πλήθος έγκυρων ερευνών που καθιστούν τις όποιες «προσωπικές απόψεις» απλές αβάσιμες φλυαρίες.
Βασιζόμενος – λοιπόν -με σαφήνεια σε μια πληθώρα έγκυρων ψυχολογικών ερευνών στην οποία συμμετείχαν ομοφυλόφιλοι γονείς και τα παιδιά τους, ο Αμερικανικός Σύλλογος Ψυχολόγων (APA) έχει εκδώσει ήδη από το 2005 την παρακάτω δήλωση: «Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να καταδεικνύει πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων σχετίζεται με την καταλληλόλητά τους ως γονείς. Ομοφυλόφιλοι και ετεροφυλόφιλοι γονείς έχουν την ίδια δυνατότητα προσφοράς ενός υγιούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο μπορούν να μεγαλώσουν παιδιά», συμπληρώνοντας πως «ούτε μία έρευνα δεν έδειξε τα παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων να μειονεκτούν ή να διαφέρουν καθ’ οιοδήποτε τρόπο από τα παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων».
Με βάση τα παραπάνω πορίσματα, ο Αμερικάνικος Σύλλογος Ψυχολόγων εναντιώνεται σε οποιαδήποτε διάκριση με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων σε θέματα κηδεμονίας, επιμέλειας, υιοθεσίας και υπηρεσίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Επιπλέον των στοιχείων αυτών, αξίζει να αναφερθούμε επίσης και στο γεγονός πως (ανεξάρτητα από το αν σε κάποιους αρέσει ή όχι) η σταδιακή αναγνώριση των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων σε συνδυασμό με τη χρήση των νέων τεχνολογιών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έχει ήδη δημιουργήσει μια αρκετά μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη μερίδα ανθρώπων που μεγαλώνουν παιδιά μαζί με συντρόφους του ίδιου φύλου.
Τα παιδιά αυτά, που ούτως ή άλλως συχνά μεγαλώνουν στις «άτυπες» αυτές οικογένειες έχουν μόνο να ωφεληθούν από τη θέσπιση ενός πλαισίου που θα τα αναγνωρίζει και θα τα προστατεύει νομικά, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις θανάτου ενός εκ των δύο ομόφυλων συντρόφων ή στην περίπτωση χωρισμού τους. Αντίθετα, η κοινωνική περιθωριοποίηση των οικογενειών αυτών καθώς και η απουσία νομικού πλαισίου όσον αφορά την ύπαρξή τους, μόνο βλάβη μπορεί να προκαλέσουν στα παιδιά που ήδη μεγαλώνουν στους κόλπους τους.
Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι η κυριότερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι οικογένειες αυτού του τύπου δεν προέρχονται από τα ενδότερα του σπιτιού τους αλλά απέξω: Το στίγμα, η περιθωριοποίηση, το bullying, αποτελούν τους πραγματικούς κινδύνους για τα παιδιά αυτά.
Παρόλα αυτά, η κοινή γνώμη φαίνεται να είναι πεπεισμένη ότι η ανατροφή παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια είναι βλαβερή και απαράδεκτη. Μια ματιά να ρίξει κάποιος στα σχόλια που γίνονται επί του θέματος στα κοινωνικά δίκτυα (και που μπορώ μετά βεβαιότητας να προβλέψω ότι θα υπάρξουν και από σχολιαστές του παρόντος άρθρου) είναι αρκετή για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος της αντίστασης.
Η αλήθεια είναι πως προσωπικά κατανοώ τις αντιστάσεις αυτές. Άλλωστε, αποτελεί απαράβατο σχεδόν κανόνα κάθε φορά που ελλοχεύει μια σημαντική κοινωνική αλλαγή (και οι διαπραγματεύσεις για το τι είναι λειτουργικό, σωστό, δίκαιο ή εφικτό προσκρούουν σε παγιωμένες αντιλήψεις), να προκαλούνται δυσεπίλυτες αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι πολύ πρόσφατα παρόμοιες διαμάχες δημιουργούνταν και από καταστάσεις που σήμερα θεωρούνται απόλυτα φυσιολογικές όπως π.χ. η τεκνοποίηση εκτός γάμου, η ομοφυλοφιλία ή ακόμα και τα διαζύγια (ή αν πάμε και λίγο πιο πίσω, ακόμα και οι προγαμιαίες σχέσεις). Όλα τα παραπάνω στο παρελθόν θεωρούνταν παρεκκλίσεις και στιγμάτιζαν βαθιά!
Με άλλα λόγια, αποτελεί φυσικό επακόλουθο, οι παγιωμένες αντιλήψεις για την οικογένεια με τις οποίες έχουμε όλοι λίγο πολύ γαλουχηθεί να μην μας αφήνουν ανεπηρέαστους. Επίσης, φαίνεται πως από ένα σημείο και πέρα, οι ανατροπές γίνονται πλέον με τόσο μεγάλη ταχύτητα που δημιουργούν σε όλους μας (ναι, ακόμα και στους πιο φιλελεύθερους και ναι, πιστέψτε με, ακόμα και στους ίδιους τους άμεσα ενδιαφερόμενους) ασυνείδητες αναστολές. Δεν θα μπορούσαν σε καμία περίπτωση οι βαθιές αυτές ανακατατάξεις να μην προκαλούν φόβο και αμφιθυμία.
Θα ήταν άλλωστε όχι μόνο αφύσικο αλλά και (ας το παραδεχτούμε) ε π ι κ ύ ν δ ι ν ο να ΜΗΝ προκύπτουν προβληματισμοί και διλήμματα όταν μπαίνουν στο μικροσκόπιο οι βασικές δομές της οικογενειακής ζωής.
Το καινούργιο, ποτέ δε γεννιέται χωρίς πόνο.
Ζωή Στραβοπόδη-Τζιάνο
Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Σύμβουλος
English
French
German
Greek
Italian
Portuguese
Russian
Spanish