Λοιμώξεις του Αναπνευστικού
Συγγραφέας Μαρία Δημητρίου Γράφτηκε στις ,
Λοιμώξεις ανανπνευστικού, μύθοι και αλήθειες
Οι λοιμώξεις αναπνευστικού είναι η ‘’δημοφιλέστερη’’ ίσως κατηγορία νοσημάτων που ταλαιπωρεί ή ακόμη και απειλεί την υγεία εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων ετησίως. Έχετε συνάχι, βήχα, πονόλαιμο, πυρετό ή συνδυασμό αυτών των συμπτωμάτων; Τότε είναι πολύ πιθανόν να έχετε προσβληθεί από κάποια λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος!
Οι λοιμώξεις αναπνευστικού περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα νοσημάτων από το απλό κρυολόγημά μέχρι την πνευμονία. Τις τελευταίες δεκαετίες, η ιατρική επιστήμη έχει κάνει τεράστια βήματα στην αντιμετώπιση των λοιμωδών νοσημάτων γενικότερα, ωστόσο υπάρχει μια ολοένα και αυξανόμενη ανθεκτικότητα και μετάλλαξη των μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά φάρμακα, με αποτέλεσμα να έχουν εμφανιστεί νέοι παθογόνοι παράγοντες και μεταλλάξεις. Είναι πια κοινή η πεποίθηση ότι η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα καθώς όταν οι μικροοργανισμοί εκτεθούν σε αντιβιοτικά ακατάλληλα για να τους εξολοθρεύσουν, συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο που συμπεριφέρεται ο ανθρώπινος οργανισμός στα εμβόλια.
Κατάταξη λοιμώξεων του αναπνευστικού
Οι λοιμώξεις αναπνευστικού, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
- Ανώτερου Αναπνευστικού. Οι λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού αφορούν το φάρυγγα, το λάρυγγα, τις αμυγδαλές και οι παθήσεις που αντίστοιχα προκαλούνται ονομάζονται φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα. Άλλες συχνές λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικου είναι η γρίπη, η ιγμορίτιδα (που αφορά την κοιλότητα του κρανίου που βρίσκεται πίσω από τη μύτη) και η ωτίτιδα στην περιοχή των αυτιών. Ως λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού διακρίνουμε και την λοιμώδη μονοπυρήνωση.
Οι λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού είναι συνήθως ιογενείς, οφείλονται δηλαδή σε ιούς. - Κατώτερου Αναπνευστικού. Αφορούν ασφαλώς τους πνεύμονες αλλά και την τραχεία.Η σοβαρότητα των νοσημάτων εδώ, είναι σημαντικά μεγαλύτερη ενώ πρέπει να υπογραμμιστεί ότι πρόκειται κυρίως για μικροβιακές λοιμώξεις και όχι ιογενείς.
Στις λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού σε πολλές περιπτώσεις επιβάλλεται η νοσοκομειακή νοσηλεία του ασθενούς.
Σε αυτές περιλαμβάνονται η πνευμονία, η τραχειΐτιδα , η τραχειοβρογχίτιδα, η βρογχίτιδα οξεία ή χρόνια, η παρόξυνση της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) κ.ο.κ.
Αιτιολογικοί Παράγοντες
Οι παράγοντες οι οποίοι προκαλούν τις λοιμώξεις (και όχι μόνο του αναπνευστικού συστήματος) ανήκουν στις παρακάτω ομάδες μικροοργανισμών :
- ΙΟΙ
- ΜΙΚΡΟΒΙΑ
- ΜΥΚΗΤΕΣ
- ΠΑΡΑΣΙΤΑ
Οι 2 τελευταίες κατηγορίες προκαλούν λοίμωξη κάτω από ειδικές συνθήκες (πχ. σε ανοσοκατασταλμένα άτομα κλπ)
Συμπτώματα
Ποικίλλουν ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα, την εντόπιση της λοίμωξης και την κατάσταση του ατόμου (ηλικία, συνύπαρξη ή όχι άλλων παθολογικών παραγόντων, κλπ)
- Κοινό Κρυολόγημα
Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος είναι γνωστά σε όλους.
Αρχικά υπάρχει αίσθημα ξηρότητας της στοματικής κοιλότητας και της ρινός για να ακολουθήσουν μετά ένα ή δύο 24/ωρα, ρινική καταρροή και απόφραξη, υπεραιμία οφθαλμών, βήχας και φτάρνισμα, ζάλη ή πονοκέφαλος. Συνήθως δεν υπάρχει πυρετός.
- Γρίπη
Η γρίπη είναι μια σοβαρή γενικευμένη λοίμωξη του οργανισμού, δεν έχει σχέση με τις κοινές ιογενείς λοιμώξεις και βάζει σε αρκετά μεγάλο στρες και περιπέτεια τον οργανισμό. Οφείλεται στον ιό της γρίπης, ο οποίος μεταλλάσσεται χρόνο με το χρόνο, αλλάζει δυνατότητες και ξεφεύγει από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και από τα εμβόλια που υπάρχουν. Για το λόγο αυτό, είμαστε υποχρεωμένοι να αλλάζουμε χρόνο με το χρόνο τα εμβόλια.
Οι ιοί της γρίπης προσβάλλουν έως και 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, κάθε χρόνο.
Η γρίπη συνήθως εμφανίζεται με πολύ υψηλό πυρετό, με έντονη κακουχία, με πόνους στα κόκαλα, στις αρθρώσεις, στους μύες. Η πιο συχνή επιπλοκή της είναι η πνευμονία.
Η πνευμονία γρίπης είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, την οποία δεν μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε εύκολα. Υπάρχουν κάποια αντιικά φάρμακα αλλά δεν είναι το ίδιο αποτελεσματικά με τα αντιμικροβιακά, τα αντιβιοτικά φάρμακα δηλαδή. Εφόσον δεν υπάρχουν επιπλοκές, η γρίπη κρατάει από δύο μέρες έως μία εβδομάδα.
- Τραχειοβρογχίτιδα – Βρογχίτιδα
Στην Ευρώπη, σημειώνονται περίπου 16.500.000 κρούσματα οξείας βρογχίτιδας κάθε χρόνο.
Τα συμπτώματα αφορούν καταβολή, πυρετό, κεφαλαλγία, μυαλγίες και βήχα συνήθως παροξυσμικό αρχικά ξηρό κι αργότερα παραγωγικό με βλεννώδη ή βλεννοπυώδη απόχρεμψη. Με τον βήχα μπορεί να παρουσιασθεί και οπισθοστερνικό άλγος.
Πολλές φορές προσβάλλεται ταυτόχρονα ο φάρυγγας και ο λάρυγγας με συνοδό την ανάλογη συμπτωματολογία (πονόλαιμος, δυσκαταποσία, βράγχος φωνής, κλπ)
- Πνευμονία
Είναι λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αναμένονται κάθε χρόνο περίπου 3.370.000 κρούσματα πνευμονίας.
Συμπτωματολογία όσο και βαρύτητα, εξαρτώνται από την έκταση και τον μικροβιακό παράγοντα που την έχει προκαλέσει από τη μία πλευρά και από την κατάσταση του ατόμου που έχει προσβληθεί από την άλλη.
Διάγνωση
Είναι πολύ σημαντικό σε έναν ασθενή να γίνει σωστή διάγνωση της λοίμωξης που έχει, προκειμένου να του χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία. Τα συμπτώματα σε πολλές περιπτώσεις, όπως βήχας, πυρετός ή καταρροή, μπορεί να είναι κοινά. Η γενική κατάσταση του ασθενούς μπορεί όμως να είναι ενδεικτική, αφού εάν έχει έντονα σημάδια κόπωσης, έλλειψη όρεξης ή γενικότερης δραστηριότητας τότε το πιθανότερο είναι να πάσχει από μικροβιακή λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού. Εάν τρώει, δραστηριοποιείται και δουλεύει έστω και σε πιο χαμηλούς ρυθμούς από το κανονικό είναι ένδειξη ιογενούς λοίμωξης, ακόμη και αν ο ασθενής υποφέρει από πολύ υψηλό πυρετό.
Πολύ μεγάλο ρόλο παίζει και η εξέλιξη της νόσου αφού εάν αρρωστήσει απότομα και έχει επιπλέον έντονα συμπτώματα, υποφέρει από μικροβιακή λοίμωξη. Αντιστοίχως, εάν την δεδομένη στιγμή που παρουσιάσει τα συμπτώματα έχει αρρωστήσει κάποιο μέλος της οικογένειας ή υπάρχουν περιστατικά στο εργασιακό περιβάλλον, πιθανόν πάσχει από ιογενή λοίμωξη.
Σε κάποιες περιπτώσεις, χωρίς ωστόσο να αποτελεί αυτοσκοπό, απλές εργαστηριακές εξετάσεις, όπως η γενική αίματος, μπορεί να μας δώσει κάποιες χρήσιμες πληροφορίες. Για παράδειγμα εάν ο ασθενής παρουσιάσει αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων και κυρίως, αυξημένο ποσοστό πολυμορφοπύρηνων (μιας ομάδας λευκών αιμοσφαιρίων) είναι παράγοντας που υποδεικνύει ότι πάσχει από μικροβιακή λοίμωξη.
Επιπροσθέτως σοβαρό ρόλο παίζει στην διάγνωση, η ακτινογραφία θώρακος και βεβαίως η αντικειμενική εξέταση του ασθενούς από τον γιατρό.
Θεραπείες και αντιβιωτικά
Βασικότερος στόχος της θεραπείας κατά των λοιμώξεων είναι πρώτα από όλα να μετριαστούν τα συμπτώματα τους την δεδομένη χρονική διάρκεια που το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει τη λοίμωξη. Πρώτος και κύριος κανόνας είναι η ανάγκη του σώματος να ξεκουραστεί, πράγμα που σημαίνει ότι η ανάπαυση κρίνεται επιβεβλημένη. Για τις ιογενείς λοιμωξεις του αναπνευστικου στην πλειοψηφία τους, δεν υπάρχει τυποποιημένη θεραπεία. Συνήθως μάλιστα μετά από μερικές ημέρες ο οργανισμός του ασθενούς, ανακάμπτει από μόνος του.
Οι πιο ωφέλιμες θεραπείες που θα προτείνει ο γιατρός είναι σε αυτές τις περιπτώσεις υποστηρικτικής μορφής και είναι οι εξής:
Χορήγηση αντιπυρετικών ώστε να μειωθεί ο υψηλός πυρετός που εμφανίζεται και ακολούθως να υποχωρήσουν τα άλγη, οι πόνοι και οι κεφαλαλγίες. Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υγρών στην περίπτωση πυρετού, προκειμένου να αποφευχθεί η ήπια αφυδάτωση.Για τους καπνιστές επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος. Οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και οι σοβαρές πνευμονοπάθειες είναι συχνότερες στους καπνιστές και χρειάζεται να σταματήσουν το κάπνισμα προκειμένου να θεραπευθούν πλήρως και εγκαίρως.
Η αντιβίωση
Σε βαρύτερες περιπτώσεις, συνίσταται και η αντιβίωση. Τα αντιβιοτικά είναι φάρμακα πολύτιμα, που πρέπει όμως να χορηγούνται σε περιπτώσεις μικροβιακών λοιμώξεων και πάντα μετά από ιατρική συμβουλή. Δεν προτείνονται ποτέ σε περιπτώσεις ιογενών λοιμώξεων αφού δεν έχουν την δυνατότητα να εξοντώσουν τους ιούς. Σε ειδικές ωστόσο περιπτώσεις όπως σε ηλικιωμένα ή εξασθενημένα άτομα όπου μια ιογενής λοίμωξη μπορεί να εμπλακεί με μικροβιακή, σε περιπτώσεις κάποιας χρόνιας πνευμονοπάθειας, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν, ωστόσο αυτή η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί αποκλειστικώς από τον γιατρό σας και σε πολύ ειδικές περιπτώσεις. Σε περιπτώσεις γρίππης δε, είτε αν πρόκειται για ασθενείς ομάδων υψηλού κινδύνου είτα αν τα συμπτώματα είναι σοβαρά , θα πρέπει να αξιολογείται από τον γιατρό η αναγκαιότητα λήψης αντιικών φαρμάκων.
Συνοψίζοντας, πρέπει να πούμε πως τα αντιβιοτικά συνήθως συμβάλλουν λίγο στην επιτάχυνση της ανάρρωσης από λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα, καθώς ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν παρενέργειες, όπως διάρροια, ναυτία κα. Σε κάθε περίπτωση η χορήγησή τους θα πρέπει να αξιολογείται από τον θεράποντα γιατρό εξατομικευμένα.
Συστάσεις για την πρόληψη
Ένα δύσκολο αλλά και τόσο απλό κεφάλαιο αναφορικά με τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, είναι ο τομέας της πρόληψής τους. Είναι δυστυχώς εξαιρετικά δύσκολο να προλάβουμε μια λοίμωξη αφενός λόγω του μεγάλου αριθμού ιών που μπορούν να προκαλέσουν τη λοίμωξη καθώς και το γεγονός ότι πολλοί εξ αυτών κυκλοφορούν ελεύθεροι στο περιβάλλον. Υπάρχει όμως ένας σημαντικός αριθμός συστάσεων που μπορούν να γίνουν ώστε να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού που μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη. Απαιτείται λοιπόν προσοχή και καλή τήρηση των κανόνων υγιεινής.
Στην περίπτωση, λοιπόν, που κάποιος νοσήσει από μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, δεν θα πρέπει να πλησιάζει τους γύρω του σε πολύ κοντινή απόσταση, και κυρίως πρέπει να αποφεύγει την σωματική επαφή μαζί τους. Εάν κάποιος πάσχει από μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, πρέπει να πλένει τα χέρια του συχνά με σαπούνι και νερό. Πολλοί ιοί μεταδίδονται με το άγγιγμα και κυρίως από τα χέρια, μέσω των σταγονιδίων από βήχα ή φτάρνισμα. Ακόμη και μια τυπική χειραψία λοιπόν μπορεί να αποβεί κρίσιμη.
Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούμε τα ίδια είδη υγιεινής (όπως πετσέτες) ή οικιακά σκεύη με τα υπόλοιπα άτομα. Ομοίως τα παιδιά που πάσχουν από κάποια λοιμωξη του ανώτερου αναπνευστικου συστήματος δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα ίδια παιχνίδια με τα υπόλοιπα. Και βέβαια, επιβάλλεται το πλύσιμο των παιχνιδιών αυτών με νερό και σαπούνι μετά τη χρήση τους.
Τέλος, θα πρέπει να γίνει ειδική μνεία στις ευεργετικές επιδράσεις της σωστής διατροφής ( φρέσκα φρούτα και λαχανικά) αλλά και της τακτικής σωματικής άσκησης. Πολύ σημαντική έρευνα που έλαβε χώρα σε μεγάλο αριθμό ατόμων κατά την χειμερινή περίοδο, μας αποκάλυψε ότι όσοι ασκούνταν πέντε ή και περισσότερες ημέρες την εβδομάδα, εμφάνιζαν μειωμένες πιθανότητες να αναπτύξουν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος σε σύγκριση με εκείνους που δεν ασκούνταν καθόλου ή ασκούνταν με μικρότερη συχνότητα. Ακόμη δε και εάν ανέπτυσσαν κάποια μορφή λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, κατά πάσα πιθανότητα τα συμπτώματα θα ήταν λιγότερο σοβαρά συγκριτικά με εκείνων που ασκούνταν λιγότερο.
Δημητρίου Μαρία
Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος – Εντατικολόγος
