Yπoγονιμότητα – Διαταραχές Αναπαραγωγής
Συγγραφέας Σωτήριος Μπεθάνης Γράφτηκε στις ,
Αξιολόγηση Του Υπογόνιμου Ζευγαριού
Υπογονιμότητα είναι η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης από ένα ζευγάρι μετά από ένα χρόνο ελεύθερης σεξουαλικής επαφής. Υπολογίζεται πως ετησίως αποτυγχάνει περίπου το 15% των ζευγαριών που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν.
Η ικανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες τόσο στον άνδρα όσο και στη γυναίκα. Από παγκόσμιες έρευνες φαίνεται πως στις ανεπτυγμένες χώρες περίπου 8% των αιτίων είναι ανδρικής προέλευσης, 37% γυναικείας προέλευσης και 35 % από αιτίες ανδρικής και γυναικείας προέλευσης, ενώ στο υπόλοιπο ποσοστό δεν μπορεί να απομονωθεί συγκεκριμένη αιτία.
Καθώς η γονιμοποίηση είναι μια σύνθετη διαδικασία η αξιολόγηση ενός ζευγαριού θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τον άνδρα όσο και τη γυναίκα.
Αξιολόγηση της υπογονιμότητας στον άνδρα
Η φυσιολογική ανδρική αναπαραγωγική λειτουργία προϋποθέτει ομαλή λειτουργία του άξονα υποθάλαμος-υπόφυση-όρχεις.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως μια ποικιλία διαφορετικών καταστάσεων μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα. Ο ιατρός συνήθως χρησιμοποιεί ως διαγνωστικά εργαλεία το ιατρικό ιστορικό, τη φυσική εξέταση και το σπερμοδιάγραμμα, ενώ μπορεί να απαιτηθούν και επιπρόσθετες εξετάσεις.
Ιατρικό ιστορικό Συνήθως αναζητούνται πληροφορίες για την ανάπτυξη στην παιδική ηλικία, τη φυλετική ανάπτυξη στην εφηβεία, το σεξουαλικό ιστορικό (προηγούμενη εγκυμοσύνη με άλλη σύντροφο), προηγούμενες νόσους και λοιμώξεις, εγχειρήσεις, έκθεση σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες (αλκοόλ, ακτινοβολία, στεροειδή, χημειοθεραπεία).
Φυσική εξέταση Περιλαμβάνει την μέτρηση ύψους και βάρους, την εκτίμηση και την κατανομή του σωματικού λίπους και της μυϊκής μάζας, την επισκόπηση της τρίχωσης και του δέρματος καθώς και των όρχεων και των μαστών. Θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε σημεία ενδεικτικά έλλειψης τεστοστερόνης όπως απώλεια τρίχωσης στο σώμα ή ελάττωση του μεγέθους των όρχεων ενώ επίσης θα πρέπει να ερευνάται η ύπαρξη κιρσοκήλης.
Σπερμοδιάγραμμα Αποτελεί το κεντρικό σημείο της αξιολόγησης της ανδρικής υπογονιμότητας, καθώς παρέχει πληροφορίες για την ποσότητα, ποιότητα και κινητικότητα του σπέρματος. Αν το αρχικό σπερμοδιάγραμμα είναι παθολογικό πιθανώς να ζητηθεί και δεύτερο από τον ιατρό συνήθως μία έως δύο εβδομάδες αργότερα.
Αναλόγως της περιπτώσεως και των ευρημάτων μπορεί να απαιτηθούν ορμονολογικός έλεγχος, γενετικός έλεγχος, ακτινολογικός έλεγχος ή βιοψία όρχεων
Αξιολόγηση της υπογονιμότητας στη γυναίκα
Όπως και στον άνδρα, η εκτίμηση της υπογονιμότητας στη γυναίκα ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού, τη φυσική εξέταση ενώ κατά περίπτωση θα απαιτηθούν επιπλέον εξετάσεις.
Ιατρικό ιστορικό Ο ιατρός αναζητά πληροφορίες για την ανάπτυξη στην παιδική ηλικία, τη φυλετική ανάπτυξη στην εφηβεία, το σεξουαλικό ιστορικό, προηγούμενες νόσους και λοιμώξεις, εγχειρήσεις, έκθεση σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες (αλκοόλ, ακτινοβολία, στεροειδή, χημειοθεραπεία) καθώς και πορίσματα από προηγούμενους ελέγχους γονιμότητας.
Ιστορικό εμμηνορυσίας Η ύπαρξη αμηνόρροιας (απουσία εμμήνου ρύσεως) σηματοδοτεί συνήθως την απουσία ωοθυλακιορρηξίας που μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα. Η ολιγομηνόρροια (ακανόνιστοι εμμηνορυσιακοί κύκλοι) είναι συνήθως ένδειξη ασταθούς ωοθυλακιορρηξίας και ελαττώνει την πιθανότητα εγκυμοσύνης.
Φυσική εξέταση Περιλαμβάνει γενικότερη εξέταση με ειδικότερη προσοχή σε σημεία ορμονικής ανεπάρκειας ή σημεία άλλων καταστάσεων που μπορεί να εμποδίσουν τη γονιμότητα
Αιματολογικές εξετάσεις Οι απαραίτητες ορμονολογικές εξετάσεις είναι η ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH), η θυρεοτρόπος (TSH) και η προλακτίνη (PRL)
Εξετάσεις που βεβαιώνουν την ωοθυλακιορρηξία Περιλαμβάνουν τη μέτρηση θερμοκρασίας του σώματος (σπάνια) και ορμονικές μετρήσεις (επίπεδα ωχρινοτρόπου ορμόνης -LH στον ορό ή τα ούρα και προγεστερόνη)
Εξετάσεις της μήτρας και των σαλπίγγων Οι ανωμαλίες της μήτρας που δυνητικά προδιαθέτουν σε υπογονιμότητα είναι συγγενείς ή επίκτητες (μετά απο γυναικολογικούς χειρισμούς) δομικές ανωμαλίες. Η απόφραξη των σαλπίγγων μπορεί να συμβεί σαν αποτέλεσμα ενδομητρίωσης, συμφύσεων ή φλεγμονώδους νόσου της πυέλου.
Οι εξετάσεις που πιθανώς να απαιτηθούν κατά περίπτωση είναι η υστεροσαλπιγγογραφία, η υστεροσκόπηση, το υπερηχογράφημα και πιθανώς η λαπαρασκοπική διερεύνηση
Σωτήριος Μπεθάνης,
Ενδοκρινολόγος
