Θυρεοειδής αδένας
Συγγραφέας Σωτήριος Μπεθάνης Γράφτηκε στις ,
Ο θυρεοειδής αδένας ή απλώς θυρεοειδής βρίσκεται στο πρόσθιο μέρος του λαιμού, μπροστά από την τραχεία και κάτω από το θυρεοειδή χόνδρο του λάρυγγα (μήλο του Αδάμ). Το όνομα θυρεοειδής προέρχεται από το ότι μοιάζει με θυρεό – τα παλιά οικόσημα των ευγενών- αν και περισσότερο μοιάζει με πεταλούδα , με τους δύο λοβούς του και τον ισθμό που τους ενώνει στη μέση.
Ο θυρεοειδής αδένας ελέγχει την παραγωγή ενέργειας και την κατανάλωση οξυγόνου από τους ιστούς. Οι λειτουργίες αυτές επιτελούνται μέσω της παραγωγής θυρεοειδικών ορμονών οι κυριότερες των οποίων είναι η θυροξίνη (Τ4) , και η τριιωδοθυρονίνη (Τ3).
Για τη σύνθεση Τ4 και Τ3 ο θυρεοειδής χρειάζεται ιώδιο το οποίο προσλαμβάνει από το αίμα . Το ιώδιο αυτό προέρχεται από τις τροφές. Αν το ιώδιο των τροφών είναι λίγο τότε ο θυρεοειδής αναγκάζεται να λειτουργεί περισσότερο και έτσι διογκώνεται , δημιουργείται δηλαδή αυτό που ονομάζουμε βρογχοκήλη. Σε προηγούμενες δεκαετίες η ένδεια ιωδίου (ιωδοπενία) αποτελούσε συχνό φαινόμενο στη χώρα μας κυρίως σε ορεινές περιοχές όπου συνήθως έλειπαν οι θαλασσινές τροφές. Σήμερα με την ιωδίωση του μαγειρικού αλάτιού ιωδοπενία σπάνια παρατηρείται.
Η ποσότητα των ορμονών που συνθέτει και εκκρίνει ο θυρεοειδής ρυθμίζεται από ένα άλλο σπουδαίο ενδοκρινή αδένα την Yπόφυση , που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου. Η υπόφυση με μια ορμόνη που λέγεται θυρεοτρόπος (TSH) ρυθμίζει τη λειτουργία του θυρεοειδή με ένα σύνθετο μηχανισμό , την παλίνδρομη αλληλορύθμιση.
Οι ορμόνες του θυρεοειδή είναι απαραίτητες για τον μεταβολισμό , την ωρίμανση και ανάπτυξη όλων των κυττάρων και των ιστών.
Έτσι επιταχύνουν όλες τις λειτουργίες , της καρδιάς , της αναπνοής , αυξάνουν τις καύσεις , επιταχύνουν την κυκλοφορία του αίματος , την κινητικότητα του εντέρου κλπ.
Επίσης είναι απαραίτητες για να ωριμάσει ο εγκέφαλος και ο σκελετός του ανθρώπου γι αυτό και παιδιά που γεννιούνται χωρίς θυρεοειδή μένουν πνευματικά και σωματικά καθυστερημένα . Σήμερα σε κάθε παιδί που γεννιέται γίνεται προληπτική εξέταση TSH στο αίμαμε σκοπό την έγκαιρη αποκατάσταση της δυσλειτουργίας ή αγενεσίας του θυρεοειδούς.
Η τρίτη ορμόνη του θυρεοειδούς η Καλσιτονίνη δεν έχει καμιά σχέση με τις δύο προηγούμενες . Για τη σύνθεσή της δεν χρειάζεται ιώδιο , συντίθεται από διαφορετικά κύτταρα που βρίσκονται στο θυρεοειδή , δίπλα σε εκείνα που παράγουν την Τ4 και την Τ3 και δεν γνωρίζουμε ακριβώς σε τι χρησιμεύει. Ίσως συμβάλλει στη ρύθμιση του ασβεστίου στο αίμα και τον σκελετό και γι αυτό χρησιμοποιείται στη θεραπεία της οστεοπόρωσης.
Παθήσεις του θυρεοειδή.
Οι θυρεοειδοπάθειες μπορεί να χωριστούν σε δυο κατηγορίες : στις ανατομικές και τις λειτουργικές.
Οι ανατομικές είναι αυτές που αφορούν στο μέγεθος , τη σύσταση , τις τοπικές διογκώσεις του αδένα κλπ και οι λειτουργικές αφορούν στον τρόπο λειτουργίας του αδένα , αν δηλαδή εργάζεται περισσότερο (υπερθυρεοειδισμός) ή λιγότερο (υποθυρεοειδισμός).
Έτσι στις λειτουργικές παθήσεις ανήκουν ο Υπερθυρεοειδισμός , ο Υποθυρεοειδισμός και η η αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια ( στην περίπτωση αυτή ο οργανισμός με ουσίες που φτιάχνει ο ίδιος και ονομάζονται Αντιθυρεοειδικά αυτοαντισώματα – ΑΘΑ στρέφεται εναντίον του εαυτού του και καταστρέφει δικά του κύτταρα-δηλαδή κύτταρα θυρεοειδικά).
Στις ανατομικές παθήσεις ανήκουν : η διόγκωση του αδένα δηλαδή η βρογχοκήλη , η τοπική διόγκωση δηλαδή ο όζος του θυρεοειδή και τα νεοπλάσματα (καλοήθη και κακοήθη) του θυρεοειδή.
Σωτήριος Μπεθάνης,
Ενδοκρινολόγος
