Έρευνα συνδέει τη δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες με την αύξηση του κινδύνου για αθηρωματική πλάκα και καρδιακή προσβολή
Συγγραφέας Χρήστος Θασίτης Γράφτηκε στις ,
Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες μπορεί να βοηθήσουν τους ανθρώπους να χάσουν βάρος και να χτίσουν μυς, αλλά μια νέα μελέτη σε ποντίκια υποδηλώνει ότι έχουν και την αρνητική τους πλευρά: οδηγούν σε περισσότερη εναπόθεση αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες.
Περαιτέρω, η έρευνα δείχνει ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες προκαλούν ασταθή πλάκα – το είδος πλάκας που είναι πιο επιρρεπές σε θραύση και αποκοπή από το σημείο που δημιουργήθηκε οδηγώντας σε φράξιμο των αρτηριών στο ίδιο ή σε άλλο σημείο. Περισσότερη συσσώρευση πλακών στις αρτηρίες, ιδιαίτερα εάν είναι ασταθής, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι μια δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνη & λιπαρά και χαμηλή σε υδατάνθρακες οδηγεί σε γρήγορη απώλειας βάρους, γεγονός που αύξησε τη δημοτικότητά της τα τελευταία χρόνια (κετονική ή κετογονική δίαιτα). Ωστόσο, μελέτες σε ζώα και μερικές μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες σε ανθρώπους έχουν συνδέσει την υψηλή πρόσληψη διαιτητικής πρωτεΐνης με τα καρδιαγγειακά προβλήματα.
Οι ερευνητές μελέτησαν ποντίκια που ακολουθούσαν δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητας σε λιπαρά για να προκαλέσουν σκόπιμα αθηροσκλήρωση ή συσσώρευση πλακών στις αρτηρίες. Σύμφωνα με τον Razani, επικεφαλή της έρευνας, τα ποντίκια έπρεπε να ακολουθούν δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά για να αναπτύξουν αρτηριακή πλάκα. Ως εκ τούτου, ορισμένα από τα ποντίκια έλαβαν δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και σε πρωτεΐνες και άλλα τράφηκαν για δίαιτα υψηλής περιεκτικότητα σε λιπαρά, χαμηλής όμως περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες ώστε να γίνει σύγκριση.
Για να δούνε αν η πρωτεΐνη έχει επίδραση στην καρδιαγγειακή υγεία, οι ερευνητές τριπλασίασαν την ποσότητα πρωτεΐνης που λαμβάνουν τα ποντίκια στη δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά/ πρωτεΐνη. Η πρωτεΐνη αυξήθηκε έτσι από 15% σε 46% των ημερήσιων θερμίδων, αύξηση δηλαδή που ισοδυναμεί με περίπου “Δύο κουταλιές σκόνη πρωτεΐνης σε ένα milkshake ή ένα smoothie που προσθέτει 40 γραμμάρια πρωτεΐνης”.
Τα ποντίκια στη δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες εμφάνισαν αυξημένα ποσοστά αθηροσκλήρωσης – περίπου 30% περισσότερη πλάκα στις αρτηρίες – από τα ποντίκια με τη διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και φυσιολογική πρωτεΐνη, παρά το γεγονός ότι τα ποντίκια που κατανάλωναν περισσότερη πρωτεΐνη δεν αύξησαν το σωματικό τους βάρος, σε αντίθεση με τα ποντίκια που ακολούθησαν δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και φυσιολογική πρωτεΐνη όπου παρατηρήθηκε σταδιακή αύξηση του βάρους.
Αυτή η μελέτη δεν είναι η πρώτη που δείχνει μια συσχέτιση μεταξύ της αθηρωματικής πλάκας και μιας διατροφής υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες, αλλά προσφέρει μια βαθύτερη κατανόηση του πώς και γιατί η διαιτητική πρωτεΐνη οδηγεί στην ανάπτυξη ασταθών πλακών.
Η αθηρωματική πλάκα περιέχει ένα μείγμα λίπους, χοληστερόλης, καταλοίπων ασβεστίου και νεκρών κυττάρων. Προηγούμενες μελέτες έδειξαν ότι τα ανοσοκύτταρα που ονομάζονται μακροφάγα ενεργοποιούνται ώστε να καθαρίσουν την πλάκα από τις αρτηρίες. Αλλά το περιβάλλον μέσα στην πλάκα μπορεί να συντρίψει αυτά τα κύτταρα, και όταν αυτά τα κύτταρα πεθαίνουν, κάνουν το πρόβλημα χειρότερο, συμβάλλοντας στην συσσώρευση πλάκας και αυξάνοντας την πολυπλοκότητα των πλακών.
Έτσι λοιπόν, στην συγκεκριμένη έρευνα, φάνηκε πως στα ποντίκια που ακολούθησαν τη δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, οι αθηρωματικές πλάκες ήταν σαν ένα νεκροταφείο μακροφάγων. Πολλά νεκρά κύτταρα στον πυρήνα της πλάκας την καθιστούν εξαιρετικά ασταθή και επιρρεπή σε ρήξη. Όταν το αίμα ρέει από το σημείο της πλάκας, η δύναμη αυτή – ιδιαίτερα στο πλαίσιο της υψηλής αρτηριακής πίεσης – εξασκεί μεγάλη πίεση και έτσι μπορεί να οδηγήσει σε αποκόλληση της πλάκας και εν τέλει καρδιακή προσβολή.
Οι ερευνητές, για να καταλάβουνε πως η υψηλή διατροφική πρωτεΐνη μπορεί να αυξήσει την πολυπλοκότητα της αθηρωματικής πλάκας, μελέτησαν τη διαδρομή που ακολουθεί μετά την πέψη κατά την οποία διασπάται στα αρχικά δομικά της στοιχεία, που ονομάζονται αμινοξέα.
Διαπιστώθηκε ότι η περίσσεια αμινοξέων από μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες ενεργοποιεί μια πρωτεΐνη στα μακροφάγα που ονομάζεται mTOR, η οποία λέει στο κύτταρο να αναπτυχθεί παρά να οδηγηθεί στα καθαριστικά του καθήκοντα.
Τα σήματα από το mTOR κλείνουν την ικανότητα των κυττάρων να καθαρίζουν τα τοξικά απόβλητα της πλάκας και αυτό καταλήγει σε μια αλυσίδα συμβάντων που οδηγεί στον θάνατο των μακροφάγων. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι ορισμένα αμινοξέα, συγκριτικά με άλλα, όπως η λευκίνη και η αργινίνη, ήταν πιο ισχυρά στην ενεργοποίηση του mTOR και εκτροχίαζαν περισσότερο τα μακροφάγα από τα καθήκοντά τους οδηγώντας τα σε θάνατο.
Η λευκίνη είναι ιδιαίτερα υψηλή στο κόκκινο κρέας, σε σύγκριση με τις πρωτεΐνες των ψαριών ή των φυτών. Σε μελλοντική έρευνα μπορούν να εξεταστούν δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες με διαφορετικά όμως ποσοστά αμινοξέων ώστε να διαπιστωθεί καλύτερα η επίδραση τους στην πολυπλοκότητα της πλάκας και την αστάθεια της.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από τους ερευνητές της Πανεπιστημιακής Ιατρικής Σχολής της Ουάσινγκτον στο Σαιντ Λούις και εμφανίζεται στις 23 Ιανουαρίου στο περιοδικό Nature Metabolism.
Journal Reference:
- Xiangyu Zhang, Ismail Sergin, Trent D. Evans, Se-Jin Jeong, Astrid Rodriguez-Velez, Divya Kapoor, Sunny Chen, Eric Song, Karyn B. Holloway, Jan R. Crowley, Slava Epelman, Conrad C. Weihl, Abhinav Diwan, Daping Fan, Bettina Mittendorfer, Nathan O. Stitziel, Joel D. Schilling, Irfan J. Lodhi, Babak Razani. High-protein diets increase cardiovascular risk by activating macrophage mTOR to suppress mitophagy. Nature Metabolism, 2020; 2 (1): 110 DOI: 10.1038/s42255-019-0162-4
Χρήστος Θασίτης, Διαιτολόγος Διατροφολόγος,
