Όζοι του θυρεοειδούς
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Ο θυρεοειδής βρίσκεται στην μπροστινή επιφάνεια του τραχήλου (λαιμού), έχει το σχήμα πεταλούδας και πολλές φορές γίνεται ορατός κατά την διάρκεια της κατάποσης (τον βλέπουμε να ανεβοκατεβαίνει). Παράγει ορμόνες, τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και θυροξίνη (Τ4) οι οποίες διαχειρίζονται επί το πλείστον την ενέργεια που χρησιμοποιεί και αποθηκεύει ο οργανισμός μας, με λίγα λόγια τον μεταβολισμό μας.
Ο θυρεοειδής όμως ελέγχεται από έναν αδένα που βρίσκεται στον εγκέφαλο, την υπόφυση, η οποία παράγοντας θυροτροπίνη (TSH) διεγείρει την έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών (Τ4,Τ3). Αυτοί οι δύο αδένες βρίσκονται συνεχώς σε στενή συνεργασία και οποιαδήποτε λειτουργική διαταραχή του θυρεοειδούς επηρεάζει αντιστρόφως ανάλογα την έκκριση της TSH.
Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι στρογγυλές ή οβάλ περιοχές θυρεοειδικού ιστού συνήθως διαφορετικής σύστασης σχετικά με το υπόλοιπο παρέγχυμα. Είναι συχνό εύρημα στο γενικό πληθυσμό, ειδικά τα τελευταία χρόνια χάρη στην ευρεία χρήση του υπερηχογραφήματος.
Οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν την δημιουργία των όζων είναι ποικίλοι, ενώ περίπου το 95% αυτών είναι καλοήθεις.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Υπάρχουν διάφορα διαγνωστικά εργαλεία για την καλύτερη ταυτοποίηση ενός όζου (αν πρόκειται για καλοήθη ή κακοήθη) και επομένως για την βέλτιστη αντιμετώπισή του (χειρουργική αφαίρεση, παρακολούθηση ή άλλη θεραπεία). Η διαγνωστική προσέγγιση δεν είναι πάντα ίδια για όλους τους ασθενείς.
Καταρχάς εάν ένας ή περισσότεροι όζοι βρεθούν κατά την διάρκεια της κλινικής εξέτασης (ψηλάφηση του θυρεοειδόυς) ή κατά την διενέργεια υπερηχογραφήματος (triplex) καρωτίδων, αξονικής/μαγνητικής τραχήλου για άλλο λόγο ο γιατρός σας πρέπει να σας παραπέμψει σε Ενδοκρινολόγο για να γίνουν πιο ειδικές εξετάσεις:
-Σε όλους τους ασθενείς πρέπει να ζητηθεί ορμονολογικός έλεγχος για να αξιολογηθεί η λειτουργία του θυρεοειδούς. Σε μερικούς ασθενείς μπορεί να ζητηθούν και τα αντισώματα έναντι του θυρεοειδούς.
– Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς για την αξιολόγηση των διαστάσεων και της μορφολογίας του όζου, την ύπαρξη έτερων όζων, την ηχοδομή του υπόλοιπου παρεγχύματος και την αξιολόγηση των τραχηλικών λεμφαδένων.
-Εάν δεν υπάρχει διαταραχή της θυρεοειδικής λειτουργίας τότε ανάλογα με τα υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά ή/και το μέγεθος του όζου καθώς και το ατομικό ή/και οικογενειακό ιστορικό μπορεί να χρειαστεί άμεσα παρακέντηση, τώρα πλέον υπό καθοδήγηση υπερήχων, για να αναλυθούν τα κύτταρα του όζου.
-Εάν ο ορμονολογικός έλεγχος αναδείξει υπερλειτουργία (TSH στα κατώτερα φυσιολογικά επίπεδα ή κατεσταλμένο) τότε χρειάζεται να γίνει πρώτα σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς για να δούμε εάν πρόκειται για θερμό όζο (όζο δηλαδή που προσλαμβάνει το ραδιοφάρμακο) ή ψυχρό όζο (δεν προσλαμβάνει το ραδιοφάρμακο). Στην τελευταία περίπτωση, εάν και εντέλει το μεγαλύτερο μέρος των ψυχρών όζων αποδεικνύεται καλοήθους σύστασης, χρήζει περεταίρω διερεύνηση με παρακέντηση για να γίνει κυτταρολογική εξέταση (δες πάνω). Στους θερμούς όζους δεν χρειάζεται να γίνει παρακέντηση διότι σπανιότατα πρόκειται για κακοήθεια.
-Στην περίπτωση που συνυπάρχει υποθυροειδισμός (αυξημένα επίπεδα TSH) και χρήζει θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη, τότε η διερεύνηση του/των όζων, επί τον πλείστον, είναι προτιμότερο να διεξαχθεί μόλις ομαλοποιηθεί η θυρεοειδική λειτουργία.
-Σε μερικές περιπτώσεις ο Ενδοκρινολόγος μπορεί να ζητήσει την μέτρηση της καλσιτονίνης η οποία είναι αρκετά αυξημένη σε έναν τύπο καρκίνου του θυρεοειδούς, το μυελοειδές καρκίνωμα. Μετρίως αυξημένα επίπεδα καλσιτονίνης μπορεί να βρεθούν και σε άλλες καλοήθεις διαταραχές του θυρεοειδούς ή σε άλλες παθήσεις και στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω διερεύνηση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Εάν προκειται για υπερλειτουργικό/θερμό όζο τότε η θεραπεία μπορεί να είναι από του στόματος αγωγή με σκοπό να καταστείλει την σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών, χειρουργική αφαίρεση ή θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, τα χαρακτηριστικά του όζου και την παρουσία έτερων όζων, τις αντενδείξεις ως προς μια θεραπεία έναντι κάποιας άλλης καθώς και τις προτιμήσεις του ίδιου του ασθενούς.
Εάν χρειαστεί παρακέντηση είτε ως εξέταση πρώτης επιλογής είτε έπειτα από σπινθηρογράφημα διότι ο όζος είναι ψυχρός η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από τα ευρήματα της κυτταρολογικής εξέτασης.
-Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό δεν είναι επαρκές για την σωστή κυτταρολογική ανάλυση όποτε η παρακέντηση πρέπει να επαναληφθεί.
-Σε ένα μικρό ποσοστό (10%) η κυτταρολογική εξέταση είναι αδιευκρίνιστη, με λίγα λόγια αυτό που λέμε ευρήματα «γκρίζας ζώνης». Στην προκειμένη περίπτωση η θεραπευτική επιλογή μπορεί να είναι χειρουργική αφαίρεση, επανάληψη της παρακέντησης ή/και στενή παρακολούθηση ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, παρουσία τυχόν συννοσηροτήτων, καθώς και παραγόντων που αυξάνουν την υποψία για κακοήθεια (κλινικά, υπερηχογραφικά στοιχεία, ατομικό ή/και οικογενειακό ιστορικό)
-Στις περιπτώσεις που η κυτταρολογική εξέταση είναι συμβατή με ευρήματα καλοήθειας τότε ο ασθενής χρήζει περιοδική παρακολούθηση του όζου. Εάν σε βάθος χρόνου τα χαρακτηριστικά του όζου μεταβληθούν τότε μπορεί να χρειαστεί επανάληψη της παρακέντησης. Οι όζοι μεγάλοι σε μέγεθος (> 3-4 εκ), ακόμα και αν είναι καλοήθεις, ειδικά με συμπιεστικά φαινόμενα στο λαιμό καλό είναι να αντιμετωπίζονται με χειρουργική αφαίρεση.
-Οι όζοι που στην κυτταρολογική εξέταση είναι κακοήθεις ή ύποπτοι για κακοήθεια χρήζουν χειρουργείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις καλό είναι να έχει προηγηθεί από έμπειρο ακτινολόγο υπερηχογραφικός έλεγχος των τραχηλικών λεμφαδένων ώστε ο χειρουργός να έχει τις κατάλληλες πληροφορίες προ του χειρουργείου. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί μετεγχειρητικά θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο ώστε να εξουδετερωθούν τα εναπομείναντα φυσιολογικά αλλά και καρκινικά κύτταρα με στόχο την καλύτερη παρακολούθηση του ασθενούς.
Σημαντικό είναι να γνωρίζετε ότι ένα μικρό ποσοστό (περίπου 5%) όλων των όζων του θυρεοειδούς είναι κακοήθεις και ότι ο καρκίνος του θυρεοειδούς, στις περισσότερες περιπτώσεις, έχει εξαιρετική πορεία και άριστη επιβίωση.
Δύο λόγια για την θεραπεία καταστολής με θυροξίνη για την θεραπευτική αντιμετώπιση των όζων με καλοήθη σύσταση και για την αντιμετώπιση των κυστικών όζων. Πλέον, σύμφωνα με τα νεότερα παγκόσμια δεδομένα, δεν συστήνεται η θεραπεία καταστολής με θυροξίνη διότι μεν δεν μειώνει όλους τους όζους δε αν κάποιοι μικρύνουν η μείωση δεν είναι σημαντική για να δικαιολογήσει την χρήση της θεραπείας η οποία μπορεί να αποδειχτεί και επιβλαβής (καρδιακές αρρυθμίες, οστεοπόρωση) ειδικά σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Οι κυστικοί όζοι, συνήθως καλοήθεις αλλοιώσεις του θυρεοειδικού παρεγχύματος, χρήζουν απλή παρακολούθηση. Όταν όμως είναι μεγάλου μεγέθους και συμπτωματικοί μπορεί σε πρώτη φάση να διενεργηθεί εκκενωτική παρακέντηση. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές υποτροπιάζουν (ξαναδημιουργούνται) οπότε η καλύτερη θεραπεία, πλην αντενδείξεων, είναι η χειρουργική τους αφαίρεση.
https://www.endokrinologiki.med.uoa.gr/
